بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از این تحقیق بررسی تاثیر اندازه ی هیات مدیره و ویژگی های شرکت شامل - اندازه ی شرکت و عمر شرکت - بر عملکرد مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. بدین منظور 110 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران در بازه ی زمانی سال های1390 تا 1394 انتخاب شده است. جهت پردازش و تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از نرم افزار Excel و Eviews استفاده شده است. همچنین برای آزمون فرضیه ها از روش رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج بدست آمده از تحقیق نشان می دهد که اندازه هیات مدیره بر عملکرد مالی شرکت ها تاثیر ندارد، ویژگی های شرکت شامل اندازه شرکت و عمر شرکت بر عملکرد مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر مثبت دارند. از بین متغیرهای کنترلی نیز نسبت نقدینگی دارای تاثیر مثبت بر عملکرد مالی شرکت می باشد.
کلمات کلیدی: اندازه هیات مدیره، اندازه شرکت، عمر شرکت، عملکرد مالی
.1 مقدمه
امروزه شرکت ها با جذب منابع بسیار و تبدیل آنها به کالا و خدمات مورد نیاز جامعه نقش مهمی را در اقتصاد بازی می کنند. شرکت های سهامی محل تجمع منافع گروه ذینفعان که شامل سهامداران، مدیران، کارکنان و اعتباردهندگان و سایر ذینفعان می باشد. به دلیل وجود تضاد منافع بین مدیران و سرمایه گذاران طبق تئوری نمایندگی امکان دارد، مدیران شرکت از منابع شرکت در جهت افزایش ثروت سهامداران استفاده بهینه نکنند. لذا سرمایه گذاران برای اتخاذ تصمیمات بهینه از اطلاعات مندرج در صورت های مالی به خصوص اقلام مربوط به عملکرد مالی و اقتصادی شرکت استفاده می کنند. امروزه یکی از مهمترین مسائل مالی شرکت ها اندازه گیری عملکرد آنها می باشد، اندازه گیری عملکرد مالی شرکت ها از آن جا که پایه بسیاری از تصمیم گیری ها در داخل و خارج از شرکت می باشد، دارای اهمیت است. تصمیم گیری مربوط به سرمایه گذاری ها، افزایش سرمایه ی شرکت، رابطه ی نمایندگی و بسیاری از تصمیمات دیگر، همگی مبتنی بر اندازه گیری عملکرد است. - وکیلی فرد و باوندپور، - 1389
.2 مروری بر مبانی نظری و پیشینه ی تحقیق
.1.2 اندازه ی هیات مدیره
منظور از اندازه ی هیات مدیره تعداد اعضای آن می باشد. اندازه ی هیات مدیره به عنوان عنصری با اهمیت در ویژگی های هیات مدیره مطرح است. تعداد بهینه ی اعضای هیات مدیره باید به گونه ای تعیین شود که نسبت به این موضوع که اعضای کافی برای پاسخ گویی به وظایف هیات مدیره و انجام وظایف مختلف هیات مدیره وجود دارد، اطمینان خاطر حاصل شود. - حساس یگانه و همکاران، - 1387مسئولیت اصلی هیات مدیره ایجاد راهبری کارآمد بر امور شرکت در راستای منافع سهامدارن و تعادل در منافع ذینفعان مختلف از جمله مشتریان، کارکنان، سرمایه گذاران و جوامع محلی می باشد.
در کلیه اقداماتی که هیات مدیره به عمل می آورد از مدیران انتظار می رود تصمیمات تجاری خود را به گونه ای اتخاذ کنند که منطقا معتقدند بهترین منافع شرکت در آن است - آیین نامه ی نظام رابری شرکتی،. - 1386 هیات مدیره مستقیم ترین مکانیزم برای نظارت مدیریت است که نقش مهمی در به نظم درآوردن مدیران در صورت اثبات نامناسب بودن عملکرد آن ها بازی می کند و باید شامل اعضایی باشد که از مدیریت شرکت و سهامداران اصلی آن مستقل است.اندازه ی هیات مدیره یکی از سازوکارهای نظام راهبری شرکت است که در پژوهش های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. اغلب پژوهشگران دریافته اند که اندازه ی هیات مدیره به دو طریق موجب بهبود عملکرد شرکت می شود : - 1 نیاز بیشتر شرکت به ایجاد ارتباط با محیط بیرون شرکت - 2 مسئولیت اجرایی بیشتر درشرکت ها؛ - کریوگرسکی1، - 2006
ادبیات تئوریک دو دیدگاه متضاد پیرامون نقش اندازه ی هیات مدیره بر عملکرد شرکت ارائه نموده است. دیدگاه اول بیان می دارد که هیات مدیره ی کوچکتر باعث ارتقای عملکرد شرکت میگردد. هنگامی که هیات مدیره از تعداد زیادی از اعضا تشکیل شده باشد مشکلات نمایندگی افزایش می یابد ، زیرا تعداد از اعضای هیات مدیره ممکن است به عنوان افراد بی منفعت عمل نمایند. یک هیات مدیره ی بیش از اندازه بزرگ توانایی ایفای وظایف خود را به نحو احسن از دست می دهد و بیشتر در یک جایگاه سمبولیک قرار میگیرد. - هرمالین و ویسبک2، - 2003 همچنین زمانی که تعداد اعضای هیات مدیره بیش از اندازه باشد، کنترل و نظارت بر مدیر عامل به صورت کارا صورت نمی پذیرد. - لیپتن و لورچ3، - 1992 ضمن آنکه طرح ریزی ، هماهنگی تیمی ، تصمیم گیری و برگزاری جلسات منظم برای یک هیات مدیره ی بزرگ دشوار است. - جنسن4، - 1993
از سوی دیگر دیدگاه دوم بیان می دارد که هیات مدیره ی کوچک تر از مزیت ها و منافع نظرات و پیشنهادهای تخصصی و متنوع که در هیات مدیره بزرگ تر وجود دارد محروم است. به علاوه هیات مدیره ی بزرگ تر در زمینه هایی از قبیل تجربه، مهارت، جنسیت، ملیت و غیره مزیت دارد؛ - دالتون5، - 2005 ضمن آنکه هیات مدیره کوچکتر در ترکیب خود از مدیران غیر موظف کمتری استفاده می نماید و زمان اندکی برای ایفای وظایف نظارتی و تصمیم گیری خود دارد.
طرفداران تئوری نمایندگی که عموماً از هیات مدیره کوچکتر طرفداری می کنند، استدلال میکنند که چنانچه اندازه هیات افزایش یابد، کارکردهای کنترل و نظارت مختل میشود. طرفداران تئوری نمایندگی همچنین استدلال میکنند که اندازه هیات مدیره بزرگتر، فرصت دستکاری را توسط مدیریت شرکت افزایش میدهد. برای مثال جنسن1 در سال 1993 اظهار میکند که هنگامی که - هیات مدیره بیشتر از هفت یا هشت نفر باشد احتمال کمتری وجود دارد که آنها به طور مؤثر اعمال وظیفه کنند و در مقابل کنترل مدیر عامل آسوده تر هستند - و بالاخره برخی اشاره میکنند که هیات مدیره بزرگتر، منجر به مشارکت و همبستگی کمتر میان اعضای هیات مدیره میشود. بنابراین، قابلیت رسیدن به اتفاق نظر راجع به تصمیمات کنترلی کاهش مییابد. یرماک2، 1996 نشان داد که ارزش بازار بیشتر، همچنین بازده دارایی بالاتر و بازده فروش بالاتر، مربوط به شرکتهایی هستند که هیات مدیره کوچکتری دارند. او همچنین نتیجه گرفت که هر مزیت مربوط به هیات مدیره بزرگ با ارتباطات و فرآیند تصمیم گیری ضعیف، تحلیل میرود. - محمودآبادی و همکاران، - 1390
.2.2 ویژگی های شرکت
یکی دیگر از متغیرهای مستقل این پژوهش ویژگی های شرکت می باشد. که در این پژوهش ویژگی های شرکت از جمله اندازه ی شرکت و عمر شرکت مورد بررسی قرار می گیرد.
.1.2.2 اندازه شرکت
بررسی عملکرد شرکت و وضعیت سود آوری آن و ارتباط آن با متغیرهای دیگربرای سرمایه گذاران در تصمیم گیری خرید سهام یک شرکت وبرای شرکت ها به منظور تعیین موقعیت نسبی فعالیتشان از اهمیت خاص و ویژه ای برخوردار است.در ادبیات مالی عوامل مختلفی به عنوان عوامل موثر بر عملکرد شرکت و سودآوری شرکت بیان شده است، یکی از این عوامل اندازه ی شرکت می باشد. سودآوری شرکت به اندازه ی شرکت مربوط می باشد.اندازه ی شرکت بیانگر حجم و گستردگی فعالیت شرکت می باشد. غالبا شاخص هایی را مبین اندازه می دانند که عملکرد شرکت را نشان دهد نه ظرفیت فیزیکی آنرا. - طرفی، - 1385
اندازه ی شرکت به روش های مختلف از جمله میزان فروش شرکت، ارزش روز یا دفتری مجموع دارایی های شرکت، ارزش بازار یا دفتری سهام عادی، ارزش بازار یا دفتری حقوق صاحبان سهام، نسبت قیمت به سود، نسبت ارزش دفتری سهام به ارزش بازار آن، تعداد پرسنل و یا ترکیبی از عوامل مذکور اندازه گیری می شود. در این پژوهش برای تعیین اندازه ی شرکت از لگاریتم مجموع دارایی های شرکت در تاریخ ترازنامه استفاده می شود.اندازه ی شرکت بر ساختار مالی و سودآوری شرکت موثر است. پژوهشگرانی مثل برک - 1997 - 3 و بمبر - 1986 - 4 طی سال ها پژوهش به این نتیجه رسیدند که هرچه اندازه ی شرکت بزرگتر باشد فعالیت آن بیشتر است که این امر به سودآوری کمک می کند. همچنین شرکت های بزرگ تر از اعتبار بیشتری در بازارهای جهانی سرمایه برخوردارند و می توانند وام هایی با بهره کم تر اخذ نمایند. - طرفی، - 1385
