بخشی از مقاله
خلاصه
دیدگاه برتراندراسل در همسرگزینی بر محور تک همسری است.وی مخالف سرسخت تعدد زوجات بوده و معتقد است که ازدواج، نباید مانع معاشرتهای آزاد جنسی زنان و مردان باشد.این دیدگاه با منطق اسلام ناسازگار است؛ زیرا نتیجه این رویکرد، شیوع فساد و متلاشی شدن نظام خانواده هاست، همانطور که بحران جنسی در دنیای امروز گویای این حقیقت است. در اسلام تک همسری اصل و تعدد زوجات فرع است واین تجویز، ارتباطی به رواج حرمسراها ندارد؛زیرا تشکیل حرمسراها در جهان اسلام و حتی قبل از آن، مبنای سیاسی و بوالهوسی داشته و فقدان جایگاه چنین رویکردی در اندیشه اسلامی واضح است.
-1مقدمه
زن در طول تاریخ بشر، بسیار مورد ظلم و تحقیر واقع شده و حتی از طبیعی ترین حقوق خویش محروم بوده است - فتاحی زاده،24،. - 1390 از همان آغاز، توجه مرد به زن صرفاً به خاطر دفع شهوت و توجه به جمال و ظاهر او بوده ،بدون اینکه به خصایص معنوی و امتیازات روحی و کمالات او توجه نماید، حتی طرح مساله » تساوی حقوق بشر و آزادی زن « که در جهان غرب مطرح گردید، موجب احیای حقوق او نشده ،بلکه به تعبیر شهید مطهری یک سری از بدبختیها را از او گرفته و بدبختیهای دیگری را برای او به ارمغان آورده است
در این میان، اسلام با لحاظ وضع طبیعی و فطری زن و مساوی دانستن حقوق او با مرد در عین تشابه نشمردن حقوق آنها، بالاترین خدمت را در احیای حقوق او انجام داده است و ازدواج1 را امری مقدس میان زن و مرد و آن را ناشی از دوستی شدید و رحمت متقابل بین آنها دانسته است - روم. - 21/
اسلام نیز از زن و شوهر به عنوان زینت و پوشش یکدیگر یاد کرده که برای همدیگر آفریده شده اند - بقره. - 187/اما در دیدگاه غالب اندیشمندان غربی، ازدواج و زندگی زناشویی از چنین تقدسی برخوردار نیست.یکی از نظریه پردازان غربی در باب مسائل زناشویی »برتراندراسل«است .او معتقد است که بشر امروزی باید از اخلاق کهن جنسی که بر اساس محدویت وممنوعیت است اعراض نموده و به اخلاق نوین جنسی روی آورد، اخلاقی که در آن، هیچ گونه احساساتی از قبیل شرم ، عفاف و تقوا ،حسادت وجود نداشته باشد
مقاله حاضر، نخست به ارائه گزارشی از نظریه برترانراسل در زمینه تک همسری پرداخته و سپس رویکرد اسلام را دراین زمینه و تعدد زوجات، تبیین می نماید و در پایان،رابطه نظریه راسل را با تشکیل حرمسراها مورد ارزیابی قرار می دهد.
- 2هدف تحقیق
خانواده مهم ترین نظام جامعه انسانی است که در بستر پیوند مشترک زناشوئی شکل می گیرد.گاهی این پیوند به صورت »تک همسری« و گاهی به صورت » چند همسری« تحقق می یابدعللِ، شکل گیری و پیامدهای یکی نسبت به دیگری متفاوت است.هدف ارائه این تحقیق این است که دیدگاه راسل در زمینه »تک همسری و اخلاق جنسی« و وجه اشتراک و افتراق این رویکرد با» نظریه حرمسراسازی« تبیین گردد تا معلوم شود که علل پیدایش و پیامدهای این دو نظریه و رابطه آنها نسبت به یکدیگرچه بوده و اسلام چه موضعی در قبال آنها دارد.
- 3 تبیین نظریه راسل در زمینه تک همسری - 1-3×راسل و غریزه جنسی
راسل مانند فروید از آن دسته افرادی است که غریزه جنسی را عامل کشش دو جنس مخالف میداند.این دیدگاه که دیدگاهی افراطی در روابط دو جنس مخالف است ،هیچ حد و مرزی بین این روابط نمی داند و آزادی مطلق را بر آن ها حاکم می شمارد و معتقد است که این غریزه باید به صورت آزاد ارضاء شود تا از شدت آن کاسته گردد. طبق این رویکرد ، نباید در این زمینه حریمی میان زن و مرد قرار داد؛ زیرا ایجاد حریم میان زن و مرد براشتیاقها و التهابها میافزاید و حرص و طمع نسبتبه اعمال جنسی را در زن و مرد بیشتر میکند.بعلاوه،سرکوب کردن غرایز،موجب انواع اختلالهای روانی و بیماریهای روحی میگردد
او در کتاب»جهانی که من می شناسم« می گوید: »اگر از انجام عملی ]رفتار جنسی[ زیانی متوجه دیگران نشود، دلیلی نداریم که ارتکاب آن را محکوم کنیم
در نظر او اثر معمولی تحریم،عبارتاز تحریک حسّ کنجکاوی عمومی است - راسل،همان،. - 69شهید مطهری سخن راسل و امثال او را چنین تشریح می کند: »اولین موضوعی که مورد توجه قرار گرفته است کامیابی آزادانه زنان و مردان از معاشرتهای لذت بخش جنسی است و به عبارت دیگر آزادی عشق است، میگویند زن و مرد نه تنها قبل از ازدواج باید از معاشرتهای لذت بخش آزادانه جنسی بهرهمند باشند ، بلکه ازدواج نیز نباید مانعی در این راه بشمار آید، زیرا فلسفه ازدواج و انتخاب همسر قانونی اطمینان پدر است به پدری خود نسبت به فرزندی که از زن معینی بدنیا میآید ، این اطمینان را با بکار بستن داروهای ضد آبستنی که مخصوصا پیشرفت طب امروز آنها را به بشر ارزانی داشته است میتوان بدست ؛ بنابراین هر یک از زن و مرد میتوانند علاوه بر همسر قانونی،عشاق ومعشوقه های فراوانی داشته باشند، زن مکلف استکه در حین آمیزش با عشّاق خود از داروی ضدآبستنی استفاده کند تا مانع پیدایش فرزند گردد، ولی هر گاه تصمیم گرفت که صاحب فرزند شود الزاماً باید از همسر قانونی خود استفاده کند.
- 2-3 راسل و تک همسری
راسل در زناشویی و اخلاق در محکوم کردن تعدد زوجات بر تقسیم ناپذیری عشق و احساسات تکیه می کند و در این کتاب فصلی به عنوان»عشق رمانتیک - «راسل،38، - 1347 باز کرده است .منظور او از این عشق این است که معشوق خود را بسیار گرانبها و بدست آوردنش را بسیار دشوار بدانیم
بر اساس این نگرش ، این عشق تنها در تک همسری جریان می یابد. به نظر او مرد باید به خاطر وفادار ماندن به همسرش ، تک همسر باشد ؛ولی اکتفای او به یک زن نوعی نامردی است ؛لذا در کنار زندگی با زوجه خود، می تواند معشوقه گیری و ارتباط جنسی با زنان دیگر داشته باشد که در سایه این ارتباط، مشکلات زنان بی شوهر از جمله عقیم ماندن و محرومیت آنان از روابط جنسی به کلی مرتفع می گرددخصوصاً، در جوامعی که تعداد زنان از تعداد مردان فزونی دارد،ارتفاع این مشکل محسوس تر میشود.
راسل می نویسد:»تک همسری اجباری در اجتماعی که تعداد افراد مذکور و مونث آن برابر نیستند، بدون شک موجب تجاوز به قوانین اخلاقی موجود می گردد
علامه مطهری بعد از نقل کلام راسل و امثال او ، راه حل اسلام را در این زمینه چنین بیان کرده است:»اسلام میگوید:این مشکل را بهاین صورت حل کنید که یک نفر مرد واجد شرایط مالی و اخلاقی و جسمی بیش ازیک زن را تکفل کند،زن دوم را همسر قانونی و شرعی خود قرار دهد،میان او و همسر اولش و همچنین میان فرزندان این زن و فرزندان همسر اولش هیچ گونه تبعیض وتفاوتی قائل نشود،زن اول تحت عنوان یک وظیفه اجتماعی نسبت به خواهر خودش از حق خود بگذرد و فداکاری کند و این نوع اشتراک را که ضروری ترین انواع سوسیالیزم است بپذیرد.اما این فیلسوف قرن بیستم می گوید: زنان محروم شوهران زنان دیگر را بدزدند، بچه های بی پدری که از این راه به وجود می آید دولت تکفل کند...
راسل در موارد متعدد به تبیین تاثیر دین ،مذهب،اخلاق و موهوم پرستی در رویکرد انسانها به تجرد و یا تک همسری می پردازد، و می گوید »: بزرگترین زمینه مساعد برای داشتن یک همسر ،موهوم پرستی است ؛ زیرا هستندکسانیکه ذاتاً باور می کنند که داشتن بیش از یک همسر گناهی است که به عقوبت دائمی دچار خواهند شد و لذا از آن اجتناب می نمایند. عامل بعدی پرهیزگاری عقیده عمومی است
- 4 تبیین دیدگاه اسلام
- 1-4 نگاه اسلام به غریزه جنسی
اسلام دینی است کامل و جامع و آموزه های آن از منبع وحی سرچشمه گرفته است، چون تمام تعالیم آن منطبق با فطرت انسان است - روم، - 30؛لذا به هیچ وجه غبار کهنگی بر روی آن نمی نشیند . دیدگاه اسلام بر این است که از یک طرف نباید امیال غریزی و فطری راکاملاً سرکوب کرد و از طرف دیگر نباید در پاسخ به آنها زیاده روی نمود؛ زیرا اگر عقل و تمایلات عالی انسانی در سایه اغراض حیوانی پایمال گردند،مانع رسیدن انسان به کمالات روحی
æ معنوی می شود. اسلام با ارضاء شهوت مخالف نیست، بلکه با شهوترانی و افراط در آن مخالف است و ارضاء آن باید در چهارچوب شرع و درکادر ازدواج انجام گیرد؛از این رو اسلام برای ارضاء کردن تمایل جنسی راه »ازدواج «را معرفی کرده است که به دو شکل »موقت «و» دائم «انجام می پذیرد.
- 2-4 اسلام و فلسفه تعدد زوجات
یکی از خواسته های فطری انسان - زن یا مرد - انتخاب تک همسری است به تعبیر شهید مطهری:» تک همسری طبیعی ترین فرم زناشویی است؛زیرا در تک همسری هریک از زن و شوهر احساسات و عواطف و منافع جنسی رااز» آنِ« خود می داند.حتی مطالعه نشان داده است که بین سلامت روانی فرزندانِ خانواده های تک همسری و دوهمسری تفاوتی معنادار وجود دارد، به طوری که فرزندان خانواده های تک همسری در مؤلفه های اضطراب، شکایت های جسمانی، وسواس، پرخاش گری، روان پریشی و حسّاسیت در روابط بین فردی نسبت به فرزندان خانواده های دوهمسری از سلامت روانی بیشتری برخوردار بودند
اما از نظر اسلام، گاهی مصلحت اقتضاء مینماید که تعدد زوجات برای برخی از افراد جایز باشد تا تعادل میان مرد و زن به هم نخورد ،از جمله عواملی که باعث می گردد در مواقع ضروری، تعدد زوجات بلامانع باشد این است که غریزه جنسی مردان متفاوت با غریزه جنسی در زنان است مردانو در حوادث گوناگون زندگی ، خصوصاً در جنگ ها ،بیش از زنان در معرض مرگ قرار دارند و دیگر اینکه بقای غریزه جنسی مردان از زنان طولانی تر است ، زنان در زمان عادت ماهانه و در قسمتی از دوران حاملگی ممنوعیت آمیزش دارند و مردان این ممنوعیت را ندارند، بلکه دارای غریزه ای قوی تر، سرکش تر و تحریک پذیرتر هستند
از این رو قانون ازدواج که با هدف کنترل غریزه جنسی، در مردان و زنان تشریع شده است، می بایست تفاوت های طبیعی میان این دو جنس را نادیده نگیرد؛ قانون تعدد زوجات، با توجه به این تفاوت ها و در راستای تنظیم روابط جنسی زنان و مردان، از نظر حقوقی توجیه منطقی می یابد. با لحاظ واقعیت های یاد شده اگر موافق با نظر راسل معتقد باشیم که مردان فقط باید دارای یک همسر قانونی باشند، ولی می توانند روابط آزاد با زنان دیگر نیز داشته باشند ، در این صورت تعادل زندگی زناشویی و اجتماعی از هم می پاشد و عملاً فسق و فحشا در جامعه افزایش می یابد.
واگر گفته شود مردان باید تنها به یک همسر اکتفا کنند و زنان بیوه تا پایان عمر بدون همسر باقی بمانند و نیازهای خود را سرکوب نمایند،همانطور که مسیحیت ،داشتن بیش از یک زن را در تمام زمان و همه شرایط ممنوع می داند .این راه حل باعث مشکلات دیگری میگردد و آن مبارزه با غرایز و نیازهای روحی و جسمی بشر است.بدین جهت است اسلام راه سومی برگزیده و این معضل اجتماعی را واقع بینانه و مطابق با عقل و فطرت حل کرده است و باعث شده هم نیازهای غریزی و فطری زنان و مردان پاسخ داده شود و هم از فحشا و و فساد اجتماع جلوگیری گردد و آن ، جواز تعدد زوجات است ؛ از این رو، انتخاب چندزنی فقط باید در محدوده ضرورت اقدام شودو از اینجا معلوم می شود که جواز تعدد زوجات در آموزه های حیات بخش اسلام به هیچ وجه عامل تشکیل شدن حرمسراها نبوده است.
واقعیت این است که اسلام اگر چه پیروان خود را نسبت به ازدواج ترغیب می کند، اما به هیچ روی آنان را به تعدد زوجات تشویق نمی کند. برخورد اسلام با این پدیده، مواجهه ای کاملاً تنفیذی است و نه تأسیسی - طباطبایی،4، - 290/1387 .اما چند شوهری برای زنان به هیچ وجه جایز نیست ؛ زیرا خلاف طبیعت و فطرت آنهاست و موجب ازبین رفتن انساب می گردد
