بخشی از مقاله
چکیده
هدف ارائه مدل مفهومی هدفگذاري توسعه زیارت اماکن متبرکه و شناخت عوامل دخیل در آن است. همانند تمامی تحقیق هاي مشابه، تحقیق با یک تئوري و اثبات آن آغاز نشد بلکه با حوزه مطالعاتی شروع و بتدریج موارد مرتبط پدیدار گردید. تحقیق از نوع تحقیقات کیفی با نمونه برداري تئوریک، نظري و جهت دار و از نظر ماهیت و روش کاربردي-توسعه اي است.
پس از تبیین موضوع، داده جمع آوري و »کدگذاري باز« پس از رسیدن به نقطه اشباع و »کدگذاري محوري« پس از استخراج مفاهیم و یافتن پیوندها، انجام و مولفه ها تعیین شد، در نهایت با »کدگذاري انتخابی« ابعاد مشخص و مدل مفهومی به نام »مدل فراز« ارائه گردید.
ابزار تحقیق مجموعه اي از مشاهدات، مطالعات کتابخانه اي و فیش برداري، مصاحبه، پرسشنامه و احادیث و نظرات 17 نفر از کارمندان ارشد اماکن متبرکه در استانهاي مختلف بود؛ پس از آنالیز، 32 مفهوم، 11 مولفه و 5 بعد شناسایی شد. قبل از هر اقدام توسعه این اماکن پیشنهاد می شود هدفگذاري بر اساس عوامل و ابعاد و مولفه هاي دخیل در آنها انجام و سپس هدف ها در لایه ها و طبقات مختلف تعیین و طرح توسعه بعد از آن اجرا شود.
-1 مقدمه
روایت است مولاي متقیان علی - علیه السلام - تاریخ را چنان ورق زده و با چنان وسواسی خشت به خشت زمان را مرور کرده بودند که گویی با آن مردمان زیسته و در آن ایام حضور داشته اند.این به آن معناست که تاریخ محدود به مکتوبات و روایات نیست. اماکن، ابنیه و آثار تاریخی از جملهمستنداتی هستند که روح تاریخ و حقیقت را در خود ثبت و ضبط کرده اند.
بازدید از این بناها خود نقبی در تاریخ است که فصلی تازه از حقیقت را پیش چشم بازدیدکنندگان می گشاید.
در ایران مقابر متبرکه سبب متبرك شدهن بسیاري از شهر ها و روستاها را فراهم نموده است و لزوم توجه جدي به بحث هاي هدف گذاري و نگاه فرآیندي به زیارت این قبور عظیم الشان و از اهم امور پژوهشی علوم انسانی، اجتماعی و رفتاري و حتی اقتصادي و فرهنگی به نظر میرسد.. و این اهمیت زمانی به اوج خود می رسد که بدانیم در سال 1389 و 1388، بیش از 40 میلویون نفر در طول سال این قبور را زیارت کرده و بهره هاي معنوي از آن ها برده اند ضمنا طرح هاي توسعه در بیش از 2700 امامزاده و اماکنه متربرکه در حال انجام است و به استناد سخنان حجت الاسلام والمسلمین محمدي، سرپرست سازمان اوقاف وامورخیریه ، تا ابتداي سال 1391، درسراسرکشور 10 هزار و 615 امام زاده در 8 هزار و 51 نقطه شناسایی و ثبت شده است.
فرزندان و نوادگان ائمه اطهار - ع - در زمان حیات خود مورد ظلم و جور خلفاي اموي و عباسی قرار داشتند، و پس از آغاز نهضت هاي عدالتخواهانه شیعه از نیمه دوم قرن اول هجري، تعقیب، دستگیري و شکنجه گسترده و روزافزون سادات و علویان شدت یافت و تمام فشار حکام ستمگر بر روي مناطق حجاز و عراق یعنی دو کانون اصلی مبارزات متمرکز گردید، لذا مهاجرت و اختفاي آن بزرگواران به سوي مناطق شرقی و امن تر از همان زمان آغاز شد ... این گروه از امامزادگان بزرگوار به مناطق مرکزي و شمالی ایران مهاجرت نمودند.
گروهی دیگر از آنان پس از مهاجرت حضرت علی بن موسی الرضا - ع - از مدینه به خراسان و به دلیل ستمهایی که بر ایشان شده بود مجبور به ترك موطن خود شدند و بسیاري نیز دراثر تعقیب دشمنان اسلام و اختفا در مناطق دور افتاده، شرایط دشواري را تحمل کردند و یا در محاربه با دشمن به شهادت رسیدند. به همین جهت مرقد این بزرگواران در اقصی نقاط کشورمان به ویژه مناطق کوهستانی و دوردست از پراکندگی بسیار زیادي برخوردار است این اماکن متبرکه منزلگاهی براي عبودیت انسان هاي خداجو و پناهگاهی براي دردمندان و حاجتمندان است تا با تمسک و توسل به خاندان شریف اهل بیت علیهم السلام مورد تقرب و تفضّل الهی قرار گیرند.
علاوه بر قداست ، معنویت و کراماتی که در این مکانهاي شریف مشاهده می شود، بقاع متبرکه همواره در طول زمان مظهر حیات دینی، فرهنگی و پاسدار وحدت و انسجام اقوام مختلف بوده و هستند و هویت تاریخی را قوام می بخشند
دشمنان امروز اعتقادات جوانان را هدف گرفته اند و چه بهتر با هدفگذاري استراتژیک و راهبردي بتوان استفاده هاي هوشمندانه و چند منظوره از برکات این امکنه شریف به عمل آورد البته هر تصمیمی که بدون تحقیق و پایههاي پژوهشی باشد نه تنها تصمیم استراتژیک نخواهد بود بلکه در بسیاري مواقع آب به آسیاب دشمن ریختن محسوب خواهد شد. یک هدفگذاري خوب ، امیدها و اخلاقیات و امنیت و دینداري را در کنار گردشگري ، اشتغال و شادي قسمت مردم و بازدید کنندگان و مجاورین امامزاده هاي متبرك خواهد نمود. هدف این تحقیق ارائه مدل مفهومی هدفگذاري توسعه زیارت اماکن متبرکه با استفاده از نظریه مفهوم سازي زمینه اي می باشد.
-2 بیان مساله ادبیات پژوهش
ادبیات موضوع در این نوع تحقیق که بر پایه نظریه مفهوم سازي زمینه اي بنا شده است مقدم بر جمع آوري داده نیست بلکه به عنوان بخشی از فرآیند استقرایی جمع آوري داده و با تجزیه و تحلیل و تفسیر همزمان خواهد بود.
