بخشی از مقاله
چکیده
هدف: پژوهش حاضر بررسی تعارضات زناشویی و تأثیر آن بر مدیریت خانواده و تربیت فرزندان بود. روش: در این پژوهش از روش توصیفی - مروری- کتابخانهای - استفاده شده است. یافته ها و نتیجهگیری: یافتهها نشان دادند که از مهمترین مولفههای که عملکرد و مدیریت خوب یک خانواده، را نشان میدهد، سازگاری زناشویی است. چنانچه این سازگاری وجود نداشته باشد و والدین دارای تعارضات باشند روند مدیریت خانواده و البته تربیت صحیح فرزندان به طور جدی به مخاطره میافتد و عواقب جبران ناپذیری دارد. سازگاری زناشویی، فرآیندی است که در طول زندگی زوجین به وجود می آید؛ و لازمهی پیدایش آن، انطباق سلیقهها، شناخت صفات طرفین، وضع قوانین رفتاری و شکل گیری الگوهای مناسب است. وقتی ارتباط به شیوهی مناسب برقرار شود، زوجین به همدیگر نزدیکتر میشوند و افکار و احساسات خود را به میزان بیشتری با هم در میان میگذارند و از بروز هرگونه سوءتفاهم احتمالی که سبب بسیاری از اختلافها و تعارض های زناشویی میشود، جلوگیری میکنند.
کلمات کلیدی: مدیریت، خانواده، تعارضات، زناشویی، تربیت.
مقدمه
زندگی و زناشویی یکی از جهانیترین نهادهای بشری است که از دو نفر با تواناییها و استعدادهای متفاوت و با نیازها و علایق مختلف و در یک کلام با شخصیتهای گوناگون تشکیل شده است. یک رابطه زناشویی صمیمی مستلزم آن است که زوجین یاد بگیرند با هم ارتباط برقرار کنند و با هم متفاوت باشند - افخمی، بهرامی و فاتحیزاده، . - 1386 در بسیاری از فرهنگها به خانواده و روابط زناشویی بهمنزله منبع اولیه حمایت و عاطفه نگریسته میشود و از همسران انتظار میرود تا در یک رابطه انحصاری، صداقت، علاقه، عاطفه و نیز صمیمیت و حمایت از خود نشان دهند. تقریباً تمامی زوجها در ابتدای زندگی زناشویی سطح بالایی از رضایت را گزارش میکنند، اما این رضایت در خلال زمان کاهش مییابد - لهساییزاده، مردانی و حکیمی نیا، . - 1392 در واقع در فرایند چرخه زندگی خانواده، مسائل و مشکلاتی پیش می آید که آرامش آن هر چند برای مدت کوتاهی سلب میشود. این مسائل در سطح خرد مربوط به ساختارها و کارکردهای خانواده و در سطح کلان مربوط به ساختارهای اجتماعی است - منصوریان و فخرایی، . - 1387
ازدواج یعنی پیوند زندگی مشترک دو فرد با حفظ استقلال نسبی هر یک در جهت تکامل شخصیت طرفین؛ پیوند زناشویی به عنوان یکی از پیچیده ترین انواع روابط انسانی واجد چنان توان بالقوهای در آزادسازی احساسات است که در کمتر روابط بین فردی دیگر می توان نظیر آن را یافت. تحقیقات نشان می دهد که بیش از %90 مردان و زنان دنیا لااقل در مقطعی از زندگی خود ازدواج می کنند. این درصد به طور قابل توجهی ثابت است. ازدواج رابطه ای است که شخص با انتخاب وارد آن میشود و تقریباً نیم قرن در این رابطه خواهد ماند. زن و مردی که با هم ازدواج می کنند، باید بتوانند خود را با نیم قرن تحولات اجتماعی و رشد و تغییرات متقابل یکدیگر تطبیق دهند؛ در غیر این صورت، به احتمال زیاد رابطه زناشویی آنها دچار مشکل خواهد شد - نقل از صادق مقدم، عسکری، معروضی، شمس و طهماسبی، . - 1385
رابطه زناشویی یکی از رابطه های قوی انسانی محسوب میشود که کیفیت آن پیامدهای گوناگونی برای همسران، فرزندان و دیگر اعضای خانواده و در نهایت جامعه دارد - نقل از اصغری و قاسمی جوبنه، . - 1393 روابط زناشویی رضایت بخش، زیربنای عملکرد خوب خانواده است. یک ازدواج رضایت مندانه، زمینه ساز فضای مناسبی جهت تلاقی و تبادل احساسات و عواطف مثبت بین زوجین است. از این رو، توانایی درک و پذیرش افکار، احساسات و عواطف یکدیگر در زندگی زناشویی با احساس رضامندانه بیشتری همراه است - واقعی، میری، ملاکی مقدم و لاری گل، . - 1392 رضایت زناشویی در زندگی میتواند با رضایت کُلی از زندگی رابطه داشته باشد. انسان برای رسیدن به زندگی بهتر و سالمتر نیاز دارد بین فکر، احساسات و عواطف خود هماهنگی لازم را به وجود آورد و متناسب با موقعیتهای زندگی از آنها استفاده نماید - علیاکبری دهکردی، . - 1391
مردان و زنانی که سطح بالایی از رضایت و صمیمیت زناشویی را در رابطه با ازدواج خود تجربه می کنند، در پیشبینی احساسات و باورهای شریک زندگی خود بسیار دقیق هستند و ارزش ها و باورهای مشابهی را درباره میزان نزدیکی و صمیمیت بین خود حفظ می کنند - دوکانه ای فرد، بهبودی و خیاط نظام، . - 1389 هرچه میزان رضایت میان همسران بیشتر باشد واین رضایت توأم با محبت وصمیمیت بیشتری باشد نه تنها موجب استحکام پیوند زناشویی خواهد شد، بلکه سلامت وآرامش روانی بیشتر اعضای خانواده را فراهم خواهد کرد - باقری ،. - 1390 به نظرگاتمن1 و همکاران 1994 - به نقل از عبادت پور، - 1389، رابطه زناشویی هستهی مرکزی نظام خانواده است و اختلال در آن به منزله تهدیدی جدی برای بقای خانواده می باشد. رضایت فرد از رابطه زناشویی به منزله رضایت وی از خانواده در حکم رضایت کلی از زندگی است. رابطه زناشویی مثبت، پیش بینی کننده قوی جهت کیفیت زناشویی و رابطه منفی ملاک تشخیص زوجین مشکل دار است. همچنین ارتباط خشک و نفوذ ناپذیر یا غیر مؤثر، پیش بینی کننده مهمی برای طلاق زوجین می باشد - عبادت پور، . - 1389 در این فصل از کتاب به بررسی رضایتمندی زناشویی و عوامل مؤثر بر آن در میان زوجین میپردازیم.
هدف و روش تحقیق
هدف پژوهش حاضر بررسی تعارضات زناشویی و تأثیر آن بر مدیریت خانواده و تربیت فرزندان میباشد که از روش توصیفی - مروری-کتابخانهای - استفاده شده است.
یافتهها
بررسی و تاریخچه تعارضات زناشویی در تمام دوران تاریخ بشر، تعارض بین زن و مرد مشهود است. از تعارض آدم و هوا گرفته تا دوران مادرسالاری که نقش محوری داشت اما بدون تعارض نبود تا اینکه همزمان با توسعه کشاورزی و شکار، موقعیت برتر مردان تثبیت و مقام زن کاهش و سقوط یافت و باعث پیدایش دوره ای به نام مرد سالاری گردید و مردادعای تملُک زن نمود. در این دوره افزایش قدرت در خارج از خانه حاصل شد و تعارض شکل پنهان تری به خود گرفت، چون زنان استقلال خود را از دست رفته دیدند، سعی نمودند تلاش بیشتری برای مقام از دست رفته نمایند.
اولین توجه جدی به حقوق زن در قرن هفدهم در انگلستان بوده است. به دنبال آن، زنان در آمریکا و فرانسه برای احقاق حقوق فردی و اجتماعی دست به اقداماتی زدند و سرانجام در قرن هجدهم زمینه مساعدی جهت تأمین حقوق اجتماعی فراهم شد. یکی از عوارض انقلاب صنعتی، آزادی زن از قید اصول اخلاقی جامعه کشاورزی بود و به نوعی استقلال مالی و اجتماعی بودن تسلیم فردیت به مفهوم امروزین شد - محمدزاده، عرب، جاهدی و جواد زاده شهشهانی، . - 1389 ازدواج و تشکیل خانواده به قدمت تاریخ و حتی ماقبل تاریخ است. مشکلات زناشویی نیز از همان ابتدای تاریخ وجود داشته است - ثنایی ذاکر، . - 1387 از روزی که انسان بوده، عشق و محبت، ازدواج، اختلافات زناشویی و مشکلات ناشی از آن نیز بوده و خواهد بود. با این حال، هر چه عشق و محبت را بیشتر بشناسیم، بیشتر میتوانیم مشکلات ناشی از ازدواج را مهار کنیم. در طول نیم قرن، امکانات شغلی، سرگرمی ها، علایق، شرایط اجتماعی، وضع جسمانی زن و شوهر و بسیاری چیزها تغییر می یابند. لذا زن و شوهر باید آماده این تغییرات باشند و رابطه متقابل خودشان را با این تحولات تطبیق دهند - ثنایی ذاکر، . - 1387
تعریف تعارض در روابط زناشویی در زمینه تعارض تعاریف و تعبیرهای متعددی ارائه شده است. در همین راستا، به عقیده دیویس1 تعارض در روابط وقتی بروز میکند که رفتار یک شخص با توقعات شخص دیگر هماهنگ نباشد. وجود تعارض زناشویی از واکنش کلامی و فیزیکی بر روابط زوجها حاکم میشود - دیویس، . - 1998 هرگونه درگیری در زندگی زناشویی که باعث عدم تعادل در برقراری ارتباط مثبت زناشویی می شود - محمدزاده و همکاران، . - 1389 در ازدواج ، تعارض به منزله تضاد در ارزشهای دو طرف است که با بیان احساسات منفی نسبت به یکدیگر متجلی میشود - رفیعی، . - 1384 درمانگران سیستمی، تعارض را هر نوع تنازُع بر سر تصاحب پایگاهها و منابع قدرت که در جهت اخذ امتیازات دیگری و افزایش امتیازات خود بروز میکند، میدانند. بدیهی است که طرفین نزاع قصد دارند به طرف مقابل خود آسیب برسانند، تاکتیکهای او را خنثی و بالاخره از صحنه بیرون کنند. بنابراین وجود تعارض زناشویی ناشی از واکنش نسبت به تفاوتهای فردی است و گاهی اوقات، آن قدر شدت مییابد که احساس خشم، خشونت، کینه، نفرت، حسادت و سوء رفتار کلامی و فیزیکی در روابط زوجین حاکم میشود و به شکل حالات تخریبگر و ویرانگر بروز میکند - یانگ و لانگ2، . - 1998
تعارض پدیدهای است که به مُوازات عشق و در ارتباطات زناشویی بوجود می آید و برای زن و شوهری که دارای تجارب مختلفی هستند، غیرقابل اجتناب است. در ازدواج سالم، که گاه و بیگاه به دعوا و تعارضات سازنده منتهی میشود، تعارض به منزله تنوع نیازها و ارزشهای هر دو طرف می باشد که با بیان احساسات منفی به یکدیگر متجلی می شود و می تواند موقعیتی برای روشن سازی و تفسیر انتظارت درباره رابطه فرد و شریک زندگی برای هر یک از طرفین فراهم کند. تعارضات میان زوجین به آنها این امکان را می دهد که وابستگی خود و شریک زندگی خود را در رابطه آزموده و احساسات آنان را نسبت به یکدیگر کشف کرده و کوشش هایشان را برای ایجاد یک رابطه رضایتمند تجدید نمایند. از سوی دیگر از آنجا که تعارضات هیجانات قوی را برمی انگیزد، ممکن است بهترین زمینه برای مشکلگشایی سازنده نباشد، بدین صورت که تعارض گاه به رشد رابطه کمک می کند و گاه به آن آسیب می رساند. این امر بسته به این است که تعارض چگونه حل و فصل شود - سعیدی، بهرامی و اعتمادی، . - 1385
حقیقت این است که درد و درمان انسان، هر دو در گِرو چگونگی روابط و بهویژه رابطه زناشویی او و در گِرو رسیدن به یک رابطه صمیمانه است، رابطه ای که می تواند ضامن ابعاد گوناگون سعادت و حتی کمال انسان باشد. بروز تعارض در روابط انسانها اجتناب ناپذیر است. مهرورزی و تعارض از رایجترین پدیدها در روابط انسانهاست. عموماً در رابطه زناشویی به اشتباه تصور میشود که وقتی دو نفر به یکدیگر رسیدند باید تا ابد خوب و خوش زندگی کنند و از گُل نازکتر به یکدیگر نگویند. چنین تصوری اشتباه محض است. پس صحیح است که هر زوج جوانی احتمال بروز تعارض در رابطه را با همسر خود بپذیرند و زن و شوهر یاد بگیرند که تعارضهای خود را حل کنند تا خوشبخت شوند - ثنایی ذاکر، . - 1387
