بخشی از مقاله
چکیده
هدف: هدف از این تحقیق ارائه گزارشی از فعالیتهای صورت گرفته و تجارب بدست آمده از تعاملات میان کتابخانههای عمومی شهرستان کاشان با سایر نهادها و مراکز دولتی، غیردولتی، مراکز انتشاراتی و نهادهای مردمی میباشدکه درجذب مخاطب به کتابخانههای عمومی بیشترین تاثیررا داشتهاند.
روش: این تحقیق، به روش کیفی صورت گرفته و اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه با مسئولان کتابخانهها، و روش اسنادی گردآوری شده است. جامعه مورد پژوهش 15 کتابخانه عمومی وابسته به نهاد کتابخانههای عمومی کشور در شهرستان کاشان می باشد و اطلاعات گردآوری شده بصورت کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند.
یافتهها: یافتههای این تحقیق نشان داد که ارتباط با مدارس و مراکز آموزشی به عنوان مهمترین تعامل صورت گرفته از طرف کتابخانههای عمومی بوده است وپس از آن ارتباط با شهرداریها و دهیاریها و سپس پایگاههای بسیج میباشد که اهمیت بیشتری داشته و در جذب مخاطب به کتابخانههای عمومی بیشترین تاثیررا داشتهاند. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که در نتیجه تعاملات صورت گرفته، برگزاری کلاسهای آموزشی بیشترین تاثیررا در جذب مخاطب داشته و پس ازآن برگزاری نشستهای کتابخوان وبرپایی نمایشگاههای کتاب و در تعامل با محیط بیرونی کتابخانه از اهمیت بالایی برخوردار بوده است.
ارزش/اصالت: تحقیق حاضر، نخستین مطالعهای است که تاکنون به بررسی و سنجش اقدامات کتابخانههای عومی شهرستان کاشان در تعاملات برون سازمانی خود میپردازد که نتایج این تحقیق میتواند، به عنوان تجارب ارزشمندی پیشروی فعالیتها و اقدامات آتی کتابخانههای عمومی سراسر کشور قرارگیرد.
مقدمه
مطالعه جامعه و فرهنگ انسانی در طی اعصار نشان داده است که کتابخانهها در تمامی زمانها به منزله بخشی از بافت اجتماعی وجودداشتهاند. کتابخانه به عنوان نهادی اجتماعی، جزء جدایی از پیشرفت اجتماعی نبوده، بلکه به منزله جزئی از کل پیشرفت، مرحله و کارکرد خاصی را نشان داده است - موکهرجی، . - 1382 کتابخانهها هم از لحاظ زمینه ومحتوا و هم از لحاظ کارکرد، یک سازمان تام اجتماعی بودهاند. در واقع کتابخانهها دوکارکرد داخلی و خارجی دارند که کارکرد داخلی آنها شامل ضبط تمامی تجربیات، آفرینشها و نوآوریهای شناخته شده انسانی است و کارکرد خارجی کتابخانهها، به تمامی افراد، گروهها، سازمانها و نهادها به عنوان دستاندرکاران ومصرف کنندگان بالقوه خدمات کتابخانه مربوط میشود - ریاحی، . - 1379 یک سازمانی مانند کتابخانه، تصویر خود را از طریق برقراری ارتباطات شکل میدهد.
این ارتباطات میتواند داخلی و بین اجزا وبخشهای کتابخانه باشد و یا ارتباطات خارجی و با سازمانهای دیگرباشد، جدای از مقوله ارتباطات داخلی کتابخانهها، در اتباطات برون سازمانی کتابخانهها، این محتوای ارتباطات به بیرون از کتابخانه است که تصویر جهان بیرونی آن را به شکل بهتری ترسیم میکند. بنا به گفته اولینز 1، هویت هرسازمان از راه محصولات و خدمات، محیط، ارتباطات و رفتار آن آشکار میگردد. روابط خارجی سازمان هویت آن را به ذینفعان خارجی وسایر مخاطبان القامیکند - قلیپور، پورعزت ومحمدی،. - 1390
بدون شک چگونگی ارتباط یک کتابخانه با افراد و سازمانهایی که با آنها سروکار دارد، میتواند نقش موثری در رسیدن آن کتابخانه به اهداف نهایی خود داشته باشد، هر قدر این ارتباط، پیوسته و مفید باشد به همان اندازه آن کتابخانه در رسیدن به اهداف خود موفقتر خواهد بود. این تعاملات میتواند باعث هماهنگی و یکپارچهسازی و ایجاد زمینه مشترک برای فعالیت کتابخانه و در نهایت افزایش بهرهوری آن گردد. ایزنبرگ1 سه سطح ارتباط سازمانی را در تقسیمبندی انواع ارتباط بین سازمانی ذکر کرده است که عبارتند از: ارتباط نهادی و آن زمانی است که تبادل مواد و اطلاعات بین سازمانها بدون استفاده از نقشهای خاص سازمانی یا شخصیتهای خاصی باشد؛ ارتباط نمایندگی و آن وقتی استکه ایفا کننده نقش خاصی که رسماً نماینده سازمان است، با نماینده سازمانی دیگر ارتباط برقرار کند وارتباط فردی وآن موقعی استکه فردی ازیک سازمان با فردی از سازمان دیگر، تبادل مواد یا اطلاعات میکند؛ بدون اینکه این افراد، نماینده سازمان بوده و یا شرایط خاصی برای این کار داشته باشند - میلر، . - 1377
مفهوم ارتباط در حوزه کتابخانههای عمومی بسیار پیچیدهتر از دیگر کتابخانهها میباشد. در کتابخانههای عمومی در قیاس با دیگر کتابخانهها که با قشر خاصی از مراجعان در ارتباطند، با تمامی اقشار مختلف در گروههای سنی و در حوزههای مختلف شغلی ارتباط دارند، واضح است که کتابداران این دسته از کتابخانهها، باید از سطح مهارت ارتباطی بالاتری برخوردار باشند. هرکتابخانه عمومی موفق، سازمانی است پویا که با سازمانها وافراد دیگربرای فراهم آوردن خدمات اطلاعاتی و کتابخانهای همکاری میکند تانیازهای گوناگون ومتغیرجامعه را برطرف سازد.
برای اینکه کتابخانه عمومی بتواند موثر واقع گردد، باید کارکنان و کتابدارانی باتجربه، قابل انعطاف و کاملا آموزش دیده را بهکارگیرد که قادر به استفاده از فنون مدیریت باشند و بتوانند با محیط بیرون از کتابخانه نیز به خوبی ارتباط برقرار کنند - ایفلا/یونسکو2، - 1994، مسلما بدون برقراری ارتباط موثر وکارآمد در داخل وخارج از کتابخانه، رسیدن به این هدف کاردشواریست. کتابداران کتابخانههای عمومی علاوه بر ارتباط موثری که باید با مراجعان خود داشته باشند، باید تمام سعی خود را به کار بندند تا با نهادهای مختلفی که میتوانند در تحقق اهداف کتابخانه موثر باشند ارتباط برقرارکنند. مدارس و مراکز آموزشی، کانونهای فرهنگی، مساجد، شهرداریها و دهیاری، ادارات دولتی از مهمترین مراکزی هستند که کتابخانههای عمومی میتوانند با ایجاد ارتباط کارآمد با آنها، سرعت تحقق اهداف خود را افزایش دهند.
