بخشی از مقاله
چکیده
نیازها در انسان سبب فعالیت می شوند ، در این میان نیازهای اجتماعی و فردی می تواند به وسیله طراحی فضاهای شهری برآورده شود ؛ چرا که این فضاها بخش عمده ای از زمان و محیط زندگی روزمره افراد را به خود اختصاص می دهند . لذا این فضاها با تاثیر بصری و ادراکی برشخص ، حالت ها و رفتارهای او را کنترل می کنند. کودکان تاثیرپذیرترین گروه سنی جامعه اند و کیفیت فضایی می تواند بر سلامت و رشد قوای جسمی ، خلاقیت و پرورش آن ها موثر باشد . بنابراین در طراحی فضاهای کودکان این تاثیرات مد نظر قرارگرفته می شود . در نوشتار حاضر ابتدا به تعریف منظر شهری پرداخته می شود ، سپس شهر دوستدار کودک را با ارایه کلیاتی از شخصیت و علایق کودکان بررسی می نماید .
.1 مقدمه
انسان در زندگی نیاز هایی دارد که هرچه این نیاز ها بیشتر شوند .سبب ایجاد حس تحرک می شود و او را مجبور می نماید که در زمینه رفع نیازهایش به اندیشیدن بپردازد ، این فرایند طبق اندیشه ها و تفکرات او ادامه می یابد ، تا اینکه به واژه فعالیت می رسد .در واقع فعالیت ها در راستای نیاز های او شکل می گیرد و اگر نیازی در انسان احساس نشود ، طبیعتا فعالیتی برای رفع انجام نخواهد داد }1{. نیاز هایی از جمله تامین فعالیت های حرکتی ، آسایش فیزیولوژیک ، محیط هایی که الگوی رفتاری خاصی را فراهم کنند و... . از طرفی یک طراح زمانی که دست به آفرینش محیط هایی برای انسان ها می زند یقینا به نیاز های گروه های مختلف بهره بردار توجه خواهد نمود ، هم چنین در فضاهای عمومی تنوع محیط اهمیت بیشتری دارند . اگر کاربر کودک باشد ، چون حساس ترین و تاثیرپذیر ترین قشر جامعه است ، شناخت علایق و عوامل محرک و انگیزش قوه خلاقانه آنها ، می تواند منبع الهام بخش مناسبی برای معماران و طراحان باشد .
.2 منظر
منظر را می توان محیط پیرامون در فضا دانست ، محیطی که عینی و قابل لمس می باشد و از طرفی می توان آن را پس زمینه نقش بسته در ذهن بیننده دانست . بنابراین ، منظر ، ترکیبی شکل گرفته از دو عامل ذهنیت و عینیت بوده که به سادگی ارتباطی میان انسان و طبیعت ایجاد می کند وتا حدی تاثیرات ناخود آگاهی بر افراد دارد . تلفیق کردن طبیعت با محیط انسان ساخت و نحوه و چگونگی قرارگیری این دو عضو در کنار یکدیگر مناظری به عنوان منظر شهری ایجاد می کند.در معماری منظر به عنوان هنر ایجاد ارتباط میان طبیعت وانسان ، بیشتر به مبحث زیبایی شناسی و درک زیبایی توجه می شود
.3تاریخچه شهرسازی منظر
پیشینه رسته ای که شهرسازی منظر را به عنوان یک حوزه یا رشته ترکیبی تولید کرده است به طور مشخص و روشن وجود ندارد . جیمز کرنر اولین بار عبارت »منظر به عنوان شهرسازی « را در مجموعه سمینارهایی در سال 1990 تحت عناوین »منظر سازنده« و »منظره ترسیمی«مطرح نمود.در سال 1997چارلز والدهیم عبارت »شهرسازی منظر«را مطرح کرد
.4 منظرفضای شهری
منظر شهری دستاورد جدیدی است که بیان می کند ، شهرها می توانند با ایجاد منظره های شهری ، آثار مثبت و یا منفی ،اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و... فراوانی با خود داشته باشند . در واقع طراحی بدنه شهری ، وابسته به عوامل مختلفی است که تاثیر زیادی بر روند طراحی آن دارند که زندگی اجتماعی و فیزیکی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد
منظر شهری ، پدیده ای است که خود را به صورت عینیتی قابل ادراک ؛ به استفاده کنندگانش می نمایاند .اطلاعات ارسالی از فضای شهری فقط اطلاعات کالبدی و بصری نیستند ، بلکه اطلاعاتی هستند که توسط کلیه حواس ادراک می گردند
منظر شهری آن بخش از محیط یا فرم شهر است که بر روی کنش و واکنش شخص نتایج اعمال او موثر است
.5کودکان
روانشناسان به تاثیرات قابل توجه محیط و به ویژه فضاهای معماری در بهبود و افزایش قابلیتهای جسمی و حرکتی ، ذهنی و اجتماعی کودکان پی برده اند و این وظیفه طراحان است که در فرایند طراحی فضاهای مربوط به کودکان ، همواره این تاثیرات را مد نظر داشته باشند.{5}کودکان برای تجربه زندگی اجتماعی و رشد ابعاد مختلف شخصیتی خود ، به محیط و فضایی متفاوت از فضای پر هیاهو و بی رنگ - خاکستری - بزرگسالان نیازمندند . فضایی کودکانه ، صمیمانه و مملو از شادی که زمینه ساز بستری مناسب برای پرورش رشد و خلاقیت در آنها شود {6}.بنابراین به کنکاش در رشدو نمو و شناخت کودک می پردازیم تا با دنیای او غریبه نباشیم .
1-5رشد ونمو
رشد - - growth را به افزایش بدن یا اجزا آن نسبت می دهند در حالی که به تغییر در عملکرد مانند تغییرات حاصله از محیط هیجانی و اجتماعی . تکامل یا نمو - development - اطلاق می شود
2-5مراحل رشد کودک
1-2-5رشد حرکتی دست
حرکات کودک در بدو تولد فقط به یک سری لولیدنها و وول خوردنهای ناهماهنگ و غیر ارادی محدود می شود.اما او کم کم و از 18 ماهگی ،مهارتهایی را به طور نا خودآگاه یاد می گیردکه به کمک آنها درمدت زمانی کوتاه به کوچولویی کار کشته و ماهر مبدل خواهد شد.
2-2-5از تولد تا سه ماهگی
تمام کودکان با آن مهارت و فن »گرفتن« شگفت انگیز به دنیا میآیند که به آن »رفلکس مشت« می گوییم. این رفلکس تا حدود شش الی هشت هفته که کودک پس از آن قادر به باز و بسته کردن انگشتان دستهایش ادامه می شود ، ادامه دارد . در این مرحله می توانید اسباب بازی های سبک را به دستش بدهید تا او به آنها چنگ زده و در دست خود نگاهشان دارد.
3-2-5سه تا شش ماهگی
کودک دراین سن به خوبی بادستهایش آشنا شده و آنها را میشناسد،حتی موقعیت مکانی انگشتان دست را تشخیص داده و میداند که کارشان چیست. گرچه حرکات دستهای کودک در قاپیدن و نگهداری اسباب بازیهای آویزان و متحرک هنوز تا حدودی ناهماهنگ و نامتعادل است . در این مرحله ، دستهای کودک کم کم راه خود را به سوی دهان نیز پیدا میکند.
4-2-5شش ماهگی تا یک سالگی
کودک در این سن بلند کردن اسباب بازی و در دست گرفتن آنها را به خوبی یاد گرفته است، اگر به حرکات دستش توجه کنید میبیند که او انگشتان دستش را بازی میکند و وقتی اسباب بازی را لمس کرد، انگشتان دستش را دور آن حلقه کرده و جمع میکند، پس یاد گرفته که اجسام را چگونه از زمین بلند کند. در این مرحله، حس و انگیزه لمس کردن اجسام در کودکان به صورت یک بازی مهیج و تحریک کننده در میآید و از آنجایی که دنیایی از ناشناختهها مقابل رویش قرار دارد او باید آنها را کشف کند، پس تعجبی ندارد که کودکتان در خانه شروع به گشت و گذار کرده و به تمام سوراخ و سنبهها سرکشی کند، بلکه چیز تازهای پیدا کند و آن را در دست بگیرد، از اینرو بهتر است اجسام متفاوت با بافتهایش مختلف در اختیارش بگذارید تا حس کنجکاوی اش ارضا شود.
5-2-5یک سالگی تا 18 سالگی
حرکات دست در سنین ما بین 13 الی 15 ماهگی واردمرحله جدیدی میشود که ما اسم آن را »رفلکس گازانبری« گذاشتهایم، یعنی کودک با اصلاح مرحله »قاپیدن ساده اجسام « از انگشتان دستش برای برداشتن اجسام بسیار ریز مثل تیله استفاده میکند. به عبارت بهتر، او میتواند به کمک شستشو و یکی دیگر از انگشتانش، تیله را از روی زمین بردارد. این شیوه کم کم به او کمک میکند تا لباسهایش را خودش بپوشد و دکمه هایش را ببندد، مداد یا خودکار را در دست بگیرد، کشوها را باز و بسته کند و به مرور با قاشق و چنگال غذا بخورد.
3-5تفاوت های فردی
کودکان طبیعی از لحاظ رفتاری بسیار متفاوت هستند .سه خصوصیات شایع خلقی وجود دارد:
کودک آرام : فقالیت های بیولوژیکی منظم ،برخورد مثبت با محرک های تازه ،توانایی زیاد در تظابق با تغییرات ،پاسخ های با شدت خفیف یا متوسط و نوعی خلق مثبت دارد.
کودک دشوار:دارای فعالیت های نامنظم بیولوژیک ،روبرگرداندن از محرک های تازه ،انطباق پذیری ضعیف ،پاسخ های بسیار شدید و خلق منفی است.
کودک بی علاقه: با کم بودن فعالیت ،دوری از محرک های تازه ،انطباق پذیری کند،پاسخ های با شدت خفیف و خلق تا حدی منفی مشخص می شود.
3-5خط خطی های کودکان
آیا تا به حال به نقاشی یک کودک نگاه کرده و از بازتاب اندیشه و احساس این هنرمند کوچک شگفت زده شده اید؟نقاشی های کودکان نوعی گیرایی آنی دارند ، آن ها ساده وجذاب وسرشار از زندگی و هویت اند ،اما با نگاهی دقیق تر غالبا می توان در آن ها جنبه هایی عجیب و حتی آشفته را مشاهده کرد. به طور کلی می توان گفت :هرچه که کودکان بزرگتر می شوند ، نقاشی های آن ها دارای جزییات بیشتر متناسب تر و واقع گرایانه تر می شود .اما بعضی جنبه های شگفت آور و متمایز کننده وجود دارد که نقاشی هایی را که کودکان غالبا در هریک از سنین تکامل نقاشی خود می کشند مشخص می کند. {8}شکل زیر کودکی در حال نقاشی را نشان می دهد.
