بخشی از مقاله
چکیده
رنگ به سبب تاثیرات مهم روانشناسانهاش، در مقوله شهر و فضاهای معماری امری مهم به شمار میرود؛ تا بدانجا که تخصصی با عنوان رنگبندی و رنگشناسی فضاهای شهری در بین طراحان مطرح شده است. برای نظم بخشیدن و هماهنگ ساختن رنگها بهمنظور افزایش زیبایی و ایجاد آسایش بصری باید نظامی برای کنترل آنها ایجاد و اهدافی تعیین شود از جمله: - رنگهایی انتخاب شوند که با محیط اطراف سازگار و هماهنگ باشند. - رنگها هویت خاصی را بر مبنای موقعیتشان بیان کنند.
رنگهای به کار گرفته شده پیام و هدف خود را بهدرستی منتقل سازند. سوال برخواسته از این مساله این است که استفاده از چه ترکیبهای رنگی دراجزای کالبدی فضای شهری محله - کف ، بدنه ، سقف و اجزای مستقر در فضا - باعث بهبود کیفیت های بصری منظرشهری است و نوعی انسجام و هماهنگی عملکردی و زیباشناختی با رویکرد رنگ پدید آورد
از این رو این نوشتار تلاشی برای دستیابی به اصول و معیارهای هم نشینی رنگها در طراحی منظرشهری محله است. بدین وسیله به منظور روشنتر شدن موضوع با انتخاب یک نمونه مطالعاتی، جهت پرهیز از اغتشاشات بصری و ایجاد یک منظرشهری مطلوب، این محور با در نظر گرفتن اصول هارمونی رنگها طراحی شده است.
روش تحقیق در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی تحلیلی همراه با مطالعه موردی استفاده شده است همچنین بهمنظور گردآوری دادهها از دو شیوه اسنادی - مرور متون کتابخانهای و.. - و شیوه مطالعات میدانی است و پس از جمعآوری نمونههای عکاسی شده نیز به تجزیهوتحلیل رنگی، صرفا در حوزه رنگ پرداخته خواهد شد. و نحوهی بهرهگیری از عنصر رنگ با استناد به ماتریس کیل هونگ شرح داده میشود این کار کمک میکند تا مشخص شود اعمال ضوابط رنگی در راستای تحقق کدام یک از اهداف بوده و در چه بخشهایی کمبود احساس میشود.
یافتههای تحقیق حاضر نشان میدهد باتوجه به شرایط اقلیمی مکان، استانداردهای بینالمللی و ویژگیهای فرهنگی، تاریخی و بومی شهرهای مختلف و کاربریهای غالب مناطق مختلف شهر می-تواند تعریف و رنگهای مناسب انتخاب شود. سپس با توجه به اهداف مدیریت رنگ و اولویتها، - پالت رنگی بخشهای مختلف شهر - تهیه و جزئیات طراحی مکانها و فضاها برمبنای توجه به رنگها انجام میگیرد.
-1 مقدمه و بیان مساله
رنگ بهعنوان یکی از مهمترین عناصر بصری میتواند نمودی فعال و تاثیرگذار در منظر عمومی یک شهر داشته باشد. رنگها در فضاهای شهری این قابلیت را به افراد میدهند تا به آسانی به تفکیک فضاها بپردازند و بتوانند فضاهای مختلف را از یکدیگر تمیز دهند به عبارتی میتوان گفت رنگها برای شهروندان حکم نشانهها را دارند و زبان احساسات ما هستند و میتوانند زندگی شهری را سرزنده کنند. رنگها نه فقط از نظر زیبایی بخشیدن به دنیای اطراف ما اهمیت دارند، بلکه تاثیرات عاطفی روانی قوی نیز بر اشخاص میگذارند. رنگها تعابیر روانی مختلفی دارند و میتوان خصوصیات افراد یا جامعه را از روی رنگهایی که استفاده میکنند و دوست دارند، شناسایی کرد. از این جهت رنگ ابزار مهمی در جهت هدایت و القای حالات روانی خاص به افراد و جوامع است.
رنگها سهم عمدهای در برقراری ارتباط با انسان دارند وکاربرد صحیح آنها در محیطهای شهری نقش بسزایی در توجه و ادراک شهروندان دارد. با توجه به این مطلب، مدیریت رنگ در شهر، ایجاد تنوع و خلق شادی و نشاط در فضاهای مناسب به صورتی حساب شده و اندیشیده با کمک رنگ، به راحتی ممکن است. شهر اصفهان نیز با وجود دارا بودن هویت رنگی، امروزه با این مساله مواجه شده است و در ساخت و سازهای جدید دیگر نمیتوان شناسنامه رنگی ویژهای را مشاهده نمود.
در صورتی که با انتخاب صحیح رنگها میتوان شخصیت تاریخی شهر را حفظ نمود و در عین حال به نیازهای جدید زندگی امروز مردم نیز پاسخ داد. اکنون مساله مورد توجه پژوهش حاضر این است که با وجود آلودگیهای بصری، شهروندان، خوانش درستی از چگونگی انجام کنشهای شهری ندارند و خیابانها مملو از اغتشاشات بصری میباشد، چگونه در این راستا باید از رنگها بهره برد؟
-2 پیشینه تحقیق
پژوهش حاضر از مفهوم عمدهی رنگ تشکیل شده که موضوع تحقیقات و پژوهشهای متعددی بوده است. که پیشینهی تحقیق در دو بخش داخلی و خارجی انجام گرفته که در ایران با توجه به اهمیت موضوع رنگ تحقیقات متعددی در ارتباط با مفهوم رنگ صورت گرفته است.
از تحقیقات انجام شده میتوان فروغ مهیار - - 1393 را نام برد که به بررسی معنایی و مفهوم هارمونی رنگی با استفاده از روشهای روان فیزیکی، میپردازد که به نظر میرسد تعریفی واحد برای هارمونی رنگی وجود ندارد و افراد مختلف، هارمونی رنگی را مشابه یا نزدیک به مفهوم رفتارهای مختلف رنگی ارزیابی میکنند. که در میان رفتارهای رنگی مورد بررسی، زیبایی و آرامش رنگی ارتباط معنایی بهتری را با هارمونی رنگی دارند.
همچنین به مبانی تئوری رنگ و اصول رنگشناسی، بهبود مدیریت رنگ و اهمیت تهیه طرح جامع رنگی برای شهر و اهمیت موضوع رنگ و چگونگی برخورد و استفاده از آن در شهر، با توجه به پژوهشهای مسیب استوار - - 1391، کوروش محمودی و امیر شکیبامنش - - 1390، محمود قلعهنویی و بهاره تدین - - 1389، حمید نوایی - 1389 - میتوان اشاره نمود. تحقیقات و مطالعاتی در زمینه تاریخچه رنگی برخی از شهرهای جهان مانند لابوکا در آرژانتین، بورانو در ایتالیا، لانگ یربین در نروژ و سوپرکیلن در دانمارک انجام شده است تا به وضعیت استفاده از رنگ در شهر سامان داده شود.
این پژوهشها نظیر Nasim arvanaghi and Ali alaii - 2014 - ، Luan Nguyen,Jacques Teller - 2016 - ، Zena O Connor - 2006 - و Mehrnaz molavi - 2015 - ، matiello & rabuini - 2010 - ، vasiljevic & maric - 2011 - و - Zhang Shu & Jun Li - 2013 که به تأثیر رنگ در خوانایی و هویت فضاهای شهری، و این که رنگها زبان احساسات هستند و میتوانند زندگی شهری پویا و سالم را به ارمغان بیاورند، اشاره دارد. سیستم رنگ RGB و فرآیند نقشهبرداری رنگ از محیطزیست را بیان میکند. که بهطور کلی در تحقیقات انجام شده به این دو سوال پاسخ داده میشود که چگونه رنگ سازمان دهی شود، و چگونه ساختار خود را در شهر توسعه دهد؟
-3 مبانی نظری
-1-3 تعریف و مفهوم هارمونی رنگ
هماهنگی یا هارمونی به معنای "چیدمان مطبوع اجزاء یک کل" است که از نظر دیداری، هماهنگی، در چیزی است که موجب لذت چشم میشود. یکی از مهمترین مشکلات در مطالعه هارمونی رنگها عدم وجود معنی و مفهوم مشخص برای این واژه و وجود درکهای مفهومی گذرا در تشخیص و تمایز آن از مفاهیم، معانی و واژگانی همچون خوشایندی، ترجیح و توافق رنگی است - . - Mahyar,Westland, Cheung,2010 بر پایه تعریف لغتنامه آکسفورد هارمونی زمانی ایجاد میشود که عناصر به طور مطبوع در کنار یکدیگر مرتب شوند بهطوری که ایجاد خوشایندی نمایند. مطابق با این تعریف، هارمونی میتواند هممفهومی خوشایندی و ترتیب قرار گیرد که در جدول1 به بیان نظریات محققین پرداخته- ایم
باتوجه به بررسیهای انجام شده برای بیان مفهوم هارمونی رنگی و مفاهیم مورد بررسی که شامل خوشایندی، زیبایی، آرامش و تباین رنگی است دو مفهوم، زیبایی و خوشایندی رنگی به مفهوم هارمونی رنگی نزدیکتر است. همچنین دو مفهوم خوشایند رنگی و زیبایی رنگی وابستگی مفهومی نسبتا خوبی با یکدیگر برقرار میکنند
نظریهها
ترکیبهای هارمونی رنگی آنهایی هستند که موجب حس خوشایندی در افراد میشوند
روابط هارمونی تحت تاثیر دوره زمانی و علایق مردم و اسلوبهای مد رنگی حاکم قرار دارد و طرح را یکی از عوامل موثر بر هارمونی عنوان میکند
برای توصیف هارمونی رنگی از کلماتی که به نوعی تضاد را بیان میکند مانند"نامتوازن" و "مخالف" استفاده می-
کنند
هیچ تعریف توافق شدهای برای هارمونی رنگی وجود ندارد و هارمونی رنگی یک قضاوت شخصی در مورد این است که یک ترکیب رنگی چقدر میتواند به طور کلی خوشایند بهنظر برسد .ترکیبهای هارمونی رنگی را آنهایی در نظر میگیرند که زیبا باشند
جدول :1 بررسی معنایی هارمونی رنگی از نظر محققین، ماخذ: نگارندگان
-2-3 مدیریت رنگ و کاربرد آن در ساماندهی شهر
در دنیای پیچیده رنگها وظیفه طراح شهری پاسخ به نیاز انسان جهت سادگی و قابل ادراک کردن شهر است. طراحان بزرگ معمولا خود را به چند رنگ قابل تشخیص برای انسانها و غالب در محیط محدود کردهاند و آنها را مبنای ترکیببندی خود قرار دادهاند از این رو برای برنامهریزی صحیح رنگ در فضاهای شهری لازم است که چگونگی تاثیر رنگ بر ادراک انسان بر فضا شناخته شود و با تدابیر لازم در این زمینه اتخاذ گردد.
-1-2-3 راهکارهای حفظ هویت رنگی با توجه به موارد ذکر شده و اهمیت و ضرورت استفاده صحیح رنگ در شهر تصمیمگیری صحیح در مورد آن در طراحی شهری و اجرا و حفظ هویترنگی شهر احتیاج به روند صحیح مدیریتی دارد. یکی از افرادی که برای حل مشکلات رنگی محیط اقدام به تحقیقات گستردهای نمود ژان فیلیپ لنکلوز است
