بخشی از مقاله
چکیده
»تعلیم« و »تربیت« دو مفهوم اصلی در زندگی معنوی و علمی بشر است ، که همیشه در کنار هم به کار رفته ، به مقتضای زمانی به انسان لحاظ می شود. تعلیم و تربیت را از دیدگاه آیات و روایات جستجو می کنیم ، در روایات اهلبیت - ع - هم موارد زیادی از همراهی این دو واژه سخن به میان آمده ، برای درک به معنی واقعی تعلیم و تربیت و تبیین واژگان تربیتی و تعلیمی در قرآن کریم و دیدگا ههای کلی درباره مفهوم این دو ، در میان مفسران بحث هایی شده است ، از منظر آیات ، روایات و دانشمندان ، پیگیری می شود.
مرتبط و جدا بودن تعلیم از منظر مفهوم ، راه و روش ها ، از نظر جسمی و هم از نظر روحی و عقلی در پرتو علم ،ایمان،تقوی و عمل صالح می تواند بسوی خداوند بلند مرتبه عروج و زندگی جاودانی پیدا کند. اسباب و فرآیند های این دو از محور های اصلی و کلیدی این مقاله می باشد و سرانجام بعضی ها این دو مفهوم را جدای از هم دانسته اند و پاره ای از موارد با هم مرتبط و همنشینی دارند معرفی می کند.
مقدمه
در فهم نگاه و نظریه قرآن در این باره که از میان عناصر و مؤلفههای سهگانه معلم ، متعلم و شیوه تعلیم و نیز مربی ، متربی و شیوه تربیت ، کدامیک نقش محوری و بنیادین دارد ، میباید بین نظام تربیتی و تعلیمی قرآن تفاوت قائل شد. بدین معنا که در فهم و دریافت نظام تربیتی اسلام ، نوعی وفاق و همآوایی در میان متفکران مسلمان و اندیشمندان علوم اخلاقی و تربیتی وجود دارد مبنی بر اینکه نظام تربیتی قرآن ، نظام متربی محور است.
دلیل این وفاق و هم اندیشی ، آیات شفاف و روشن قرآن است که به هنگام سخن گفتن از تربیت و تزکیه ،نقش بنیادین و اصلی را به اراده ، عمل و رفتار متربیان و خواسته و تلاش آنها داده است ؛ چه در قرآن کریم ، هرگا ه پای تربیت و تزکیه به میان آمده است ، روی سخن با متربی و کسی است که در پی پیراستن و تزکیه خویشتن خویش :
نوح - - 14 چنانکه پیداست ، دراین شمار از آیات تربیتی قرآن ، محوریترین نقش به متربی نسبت داده شده است.
دو واژه »تعلیم« و »تربیت« در طول زندگی انسان نیازمند هم بوده ، که مورد نظرآیات و پیامبران و اهل بیت - ع - و بزرگان و مصلحان اجتماعی قرار گرفته است . سوره بقره ، - آیه» - 21« ای مردم ! پروردگار خود را پرستش کنید ؛ آن کس که شما و کسانی را که پیش از شما بودند آفرید ؛ تا پرهیزگار شوید .
عبودیت شایسته کسی است که خالق باشد : بتواند بیافریند ؛ هستی بخش باشد . دانستیم که هدف خلقت عبادت و ثمره آن عبادت خالصانه تقوی است. اینکه انسان از زمان خلقت ، مخلوق مسافر است ، ره توشه این راه دراز ، قلب سلیم،قلبی مملو از تقوی می باشد . قرآن کریم کتابی برای همه : خطاب »یا ایها الناس« که در قرآن بیست بار تکرار شده ، خطابی جامع و عمومی است
