بخشی از مقاله
چکیده: بسط اهداف سازمانهای مردم نهاد متولی کاهش جمعیت زندانها به عدالت ترمیمی موضوعی است که نگارنده را به پژوهش در این خصوص ترغیب نموده است. با اعتقاد به اینکه جبران خسارت بزهدیدگان، میانجیگری بین طرفین دعوی و پیشگیری از ورود به زندان را می بایست در دستور کار مؤسسات و نهادهای کمک به آزادی زندانیان دانسته که ماحصل این دیدگاه و عمل به آن خود موجب کاهش جمعیت زندانهاست. با اذعان به اینکه کاهش جمعیت کیفری در زندان ها از الویت های پژوهشی قوه قضائیه بوده لذا ضمن مطالعه کتب، بررسی مقالات و پژوهشهای موجود در این زمینه و با نظر به فضای کم زندانهای کشور متناسب با جمعیت مجرمین، تغییر نگرش کارشناسان فعال در حوزه آزادی زندانیان به پیشگیری از ورود به زندان راهکار مناسبی جهت کاهش جمعیت زندانهاست. در ایران سازمانها و مؤسسات متعددی در زمینه آزادی زندانیان و بدون اطلاع از مبحث عدالت ترمیمی وجود دارد که تغییر زاویه دید آنها به قبل از ورود به زندان در کاهش آمار ورودی زندانها می تواند کمک بسزائی باشد.
مقدمه :
در جامعه جهانی روز به روز تعداد سازمانهای مردم نهاد رو به افزایش میباشد این سازمانهای مردمی با اهداف مختلف میتوانند کمک بزرگی برای دولت باشند هرچند در اغلب آنها دولت چهارچوب امور را بدست گرفته ولیکن همیاری مردم در آنها برای پیشبرد اهداف دولت کمک بزرگی می تواند باشد. درایران مؤسسات، خیریه ها و نهادهای عمومی و مردمی متعددی چون ستاد رسیدگی به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند، صندوق تأمین خسارتهای بدنی، انجمن حمایت از زندانیان، کمیته امداد امام خمینی - ره - ، هلال احمر در استای آزادی زندانیان با کمک خیّرین و حتی دریافت اعتبارات دولتی جهت آزادی زندانیان نقش ایفا می کنند. این نهادها اهم فعالیت خود در این زمینه را به آزادی زنداتی و تأمین بدهی محکوم اختصاص می دهند و کمتر در خصوص حل و فصل اختلافات قضائی قبل از ورود به زندان سرمایه گذاری می کنند. در حال حاضر نیز با تصویب ق.آ.د.ک ٍُ در ماده ّّ به صراحت اعلام شده تعدادی از سازمان های مردم نهاد می تواند در حکم شاکی ورود پیدا کنند. این مورد برای اولین بار در قانون ایران طرح و مقرر گردیده؛ اسامی سازمان های مذکور توسط وزیر دادگستری با همکاری وزارت کشور تهیه و به تصویب رئیس قوه قضاییه برسد. پژوهشگر روشن نمودن اذهان و تعمیم نگرش این نهادها را به جذب کمک خیرین، جبران خسارت بزهدیده، میانجیگری و دعوت به صلح قبل از ورود به زندان را راهکار مؤثری در کاهش جمعیت زندانها می داند.
بیان مسأله:
نهادهای مردمی عمومی و غیردولتی متولی امر آزادسازی زندانیان در کشور ما متعدد می باشد ولیکن ستاد رسیدگی به امور دیه تنها نهادی است که کل فعالیت خود را به این امر اختصاص داده است این مجموعه در نظر دارد فعالیت این نهادهای مردمی را به قبل از ورود به زندان تسری تا دولت متحمل هزینههای سنگین نگهداری زندانیان - با توجه به کمبود فضا جهت نگهداری و کثرت روز افزون تعداد زندانیان - نشود و شاید بتوان گفت علاوه برصرف وقت و نیروی انسانی از هزینههای اداری نیز کاسته شود. به نظر محقق فعالیت نهاد های متولی آزادی زندانیان علاوه بر کاهش جمعیت زندانها می بایست به حمایت از بزهدیده و به قبل از ورود به زندان بسط داد دیدگاهی که هرچند در فرهنگ غنی کشور ما فطرتاً جایگاه با ارزشی دارد اما در عمل می توان گفت حمایت از بزهدیده جایگاه شایسته خود را در قانون و نهادهای حمایتی پیدا نکرده است.
اهداف:
ٌ. بسط دیدگاه کارشناسان نهادهای متولی آزادی زندانیان از کاهش جمعیت زندانها به عدالت ترمیمی و جبران خسارت بزهدیده ٍ. تسری فعالیت نهادهای متولی آزادی زندانیان به قبل از ورود به زندان
ضرورت های پژوهش:
تعداد سازمانهای مردم نهاد متعددی در کشور ایران در راستای آزادی زندانیان فعالیت دارند. البته ستاد رسیدگی به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند بطور اخص کل فعالیت خود را به این امر اختصاص داده است ولی موردی که ضرورت پژوهش در این خصوص را ایجاب می کند تغییر روندکار این نهادها و تعمیم فعالیت آنها به قبل از ورود به زندان می باشد. نگارنده معتقد است که تشکیل کارگروههایی جهت آموزش به کارشناسان نهادهای مذکور بتواند تأثیر چشمگیری در تغییر جمعیت زندانها داشته باشد. با توجه به اعتبار دولتی که هرساله از محل اعتبارات قانون بودجه به آزادی زندانیان اختصاص داده می شود لزوم مصرف بهینه منابع مالی این نهادها مبرهن است. واضح است که اجرای عدالت اجتماعی و قانونی با اعاده فوری خسارت به قربانیان جرم و در صورت ممکن رفع تنش بین طرفین امکانپذیر می باشد. دعوت نهادهای متولی امر آزادی زندانیان به میانجیگری قبل از ورود به زندان با توجه به افزایش روز افزون ورودی زندانها و طبیعتاً کمبود فضای متناسب با تعداد زندانیان جهت پیشبرد اهداف و خدمات رسانی بهتر سازمان زندانها و اقدامات تأمینی تربیتی نقش بسزائی خواهد داشت.
سؤال ها:
ٌ. آیا تغییر زاویه دید کارشناسان سازمانهای متولی آزادی زندانیان به عدالت ترمیمی در کاهش جمعیت زندانها تأثیری دارد یا خیر؟
ٍ. بهتر نیست فعالیت نهادهای متولی آزادی زندانیان به قبل از ورود محکوم به زندان تسری یابد؟
فرضیه ها:
ٌ. تعمیم دیدگاه کارشناسان نهادهای متولی آزادی زندانیان به عدالت ترمیمی در کاهش جمعیت زندانها مؤثر می باشد.
ٍ. فعالیت نهادهای متولی آزادی زندانیان به قبل از ورود به زندان تأثیر بسزایی در کاهش جمعیت زندانها دارد.
پیشینه پژوهش
پیشینه نظری
تفکر عدالت ترمیمی را باید پیشرفتی در تفکرجرم شناسی دانست تونی مارشال نویسنده و جرم شناس انگلیسی عدالت ترمیمی را فرایندی می داند که در آن کلیه کسانی که در یک جرم خاص سهمی دارندگردهم می آیند تا در مورد چگونگی برخورد با آثار و نتایج جرم و مشکلات ناشی از آن برای آینده تصمیمی گرفته راه حلی بیابند. - سلطانی، ًٌَُ - عدالت ترمیمی، رویکردی نوین است که بیانگر تحول در بینشها و دیدگاهها راجع به مفهوم بزه و بزهکار، بزه دیده، نظام عدالت کیفری و واکنش در مقابل پدیده مجرمانه است. دکترین احیای نفس به جهت اینکه به دنبال احیای بزه دیده از رهگذر ترمیم و جبران تمام خسارات
