بخشی از مقاله
چکیده
عدالت ترمیمی الگوی جدیدی از عدالت کیفری است. که بر احیای حقوق بزه دیده وحل وفصل ناشی از ارتکاب بزه یا مشارکت فعال بزه دیده ، جامعه محلی وبزهکار ، از طریق مذاکره ،ترمیم خسارت وایجاد صلح وسازش تاکید دارد.این مدل توسط اکثر کشورهای توسعه یافته ودر حال توسعه پذیرفته شده است. با توجه به تصویب اخیر قانون آیین دادرسی کیفری، قانونگذار در راستای بهره مندی ، از الگوهها ی مدل عدالت ترمیمی ، به این موضوع توجه نموده است.سوال اصلی این تحقیق بررسی جایگاه رویکردعدالت ترمیمی در قانون جدیدی آیین دادرسی کیفری می باشد .
روش تحقیق حاضر، از لحاظ هدف، جزء تحقیقات کاربردی مساله محور می باشد ،شیوه جمع آوری داده ها واطلاعات به صورت اسنادی وکتابخانه ای است وداده ها واطلاعات جمع آوری شده به صورت تحلیلی وتوصیفی مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرد.یافته های حاصل از تحقیقات نشان می دهد آیین دادرسی کیفری در ادوار گذشته بیشتر امنیت محور بوده وکمتر به حقوق متهم وحقوق شهروندان توجه می نمود با ظهور نظریات علمای حقوق وهمچنین تاکید سازمانهای بین المللی، نظام حقوقی کیفری ایران نیز از مدل عدالت ترمیمی در قانون آیین دادرسی کیفری 1392استفاده نمود وتاسیسات حقوقی همانند ترک تعقیب، بایگانی پرونده ،تعلیق مجازات، میانجیگری در قانون آیین دادرسی کیفری در مرحله تعقیب آورده شده است ودر این راستا به دنبال تعادل بین حقوق جامعه ، حقوق بزه دیده وحقوق بزهکار می باشد.
مقدمه:
یکی از مهمترین مسایل اجتماعی که بشر را در جهت تحقق عدالت وادار نموده - بزه - است.دیدگاههای اولیه مبتی بر این بود که هر شخصی مرتکب جرم شود باید به سزای عمل خود برسد .رسیدگی به این موضوع در چهار چوب قانون آیین دادرسی کیفری انجام می گیرد توجه صرف به جرم وبزه کار واستفاده از ابزارهای سنتی باعث شد انتقاداتی بر روند رسیدگی توسط اندیشمندان ارایه شود .اندیشمندان در پی راه حلهای بودند که مشکلات موجود راکاهش بدهند بلاخره هم اندیشی ، دانشمندان جرم شناس منجر به نظریه عدالت ترمیمی شد.
عدالت ترمیمی به دنبال بر گرداندن جایگاه فراموش شده بزه دیده در فرایند رسیدگی به جرم است با این توصیف که در دوران انتقام خصوصی ، نظام کیفری به دنبال جبران خسارات بزه دیده بود به نحوی که این دوران را دوران بزه دیده محور می نامیدند .اما باشروع دوران دادگستری عمومی وبا بهانه جنبه عمومی بودن جرم ،ملاحظه می شود که عدالت کیفری به تدریج عدالت ترمیمی را کم رنگ تر وکم رنگ تر می کند .
سالیان متمادی است که از عدالت کیفری در قانون شکلی ما استفاده می شود استفاده از عدالت کیفری برای رسیدن به اهداف حقوق کیفری ،موجب ایجاد محدودیت های برای شهر وندان وبخصوص متهمین می شود .چه بسا در این مرحله آزادیهای شخص سلب شود ودر نهایت پس از طی فرایند آیین دادرسی کیفری ،حکم برائت ، منع تعقیب متهم صادر شود .ضرورتی که خلاء آن احساس شد وجود یک رویه ویا یک مدل است که بتوانیم با تمسک به آن از تضییع حقوق متهم ، بزه دیده وجامعه محلی جلوگیری کنیم.
جرم شناسی از سال1885تا آغاز جنگ اول جهانی از طریق کنگره های بین المللی انسان شناسی جنایی - رم -1885پاریس،-1889بوکسل -1892آمستردام-تورین-1906کلن - متحول شد وگسترش یافت. - ابرند آبادی65، - 1377 گرچه عدالت ترمیمی یکی از مدلهای جرم شناسی است موضوعی نو وبروز است ولی همانطوری که اشاره شد در اواخر قرن 18پی ریزی شد وبلاخره در سال 1970 توسط کشورهای اروپایی،رونق گرفت.
در کشور ایران نیز محققان در پی تشریح وتوصیف وتحقیق از عدالت ترمیمی پرداختند که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم.-دکتر حسین غلامی ، کتابی تحت عنوان عدالت ترمیمی در سال 1385 منتشر نمود در این کتاب به صورت کلی از روش ها واصول حاکم بر عدالت ترمیمی سخن گفته است سپس در مورد زوال وظهور عدالت ترمیمی در کشورهای آمریکایی واروپایی بحث نموده است.-آقای امیر سماواتی پیروز ، کتابی تحت عنوان عدالت ترمیمی - تعدیل تدریجی عدالت کیفری یا تغییر آن - در سال 1385 منتشر نموده است که در این کتاب به طور کلی به ویژگیهای عدالت ترمیمی،بررسی مدل ناب خواه ومدل پیشینه خواه پرداخته است.
-آقای حشمت االله عزیزی نیز در سال 1388مطالبی را در مورد بسترهای تاریخی عدالت ترمیمی در ایران را گرد آوری وتوسط معاونت حقوقی وتوسعه قوه قضاییه منتشر نمود.از اصول سیاست جنایی علمی وعقلایی لزوم اتخاذ رویکرد عدالت ترمیمی است که هم وغم نظام های کیفری جبران خسارات وارده به بزه دیده است با توجه به تصویب قانون جدید آیین دادرسی کیفری بر آنیم تا میزان توجه قانونگذار به رویکرد عدالت ترمیمی را مورد بررسی قرار دهیم.
اهداف تحقیق
الف: هدف اصلی:
تعیین جایگاه رویکرد عدات ترمیمی در قانون جدیدی آیین دادرسی کیفری در مرحله تعقیب
ب: اهداف فرعی:
-1تعیین جایگاه تاسیس حقوقی ترک تعقیب بارویکرد عدالت ترمیمی در قانون آیین دادرسی کیفری جدید
-2 تعیین جایگاه تاسیس حقوقی بایگانی کردن پرونده بارویکرد عدالت ترمیمی در قانون آیین دادرسی کیفری جدید
-3 تعیین جایگاه تاسیس حقوقی تعلیق تعقیب بارویکرد عدالت ترمیمی در قانون آیین دادرسی کیفری جدید
-4 تعیین جایگاه تاسیس حقوقی میانجیگری بارویکرد عدالت ترمیمی در قانون آیین دادرسی کیفری جدید
سوالات تحقیق
الف: سوال اصلی:
رویکرد عدالت ترمیمی در مرحله تعقیب در قانون آیین دادرسی کیفری به چه میزان می باشد؟
