بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دو زبانه می باشد. روش پژوهش حاضر، شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل میباشد و از نظر هدف، کاربردی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان دختر دو زبانه مقطع هفتم منطقه 5 شهر تهران در سال تحصیلی 1395-1394 می باشد که از این بین 30 نفر انتخاب شده، در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. گروه آزمایش در طی 2 ماه هفته ای یکبار، در 8 جلسه 2 ساعته در کارگاه های آموزشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی شرکت نمودند.
ولی گروه کنترل آموزشی را دریافت ننمودند. شرکت کننده ها در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون به نمونه سوالات استاندارد زبان انگلیسی پاسخ دادند. داده های جمع آوری شده به وسیله آزمون تحلیل کوواریانس و نرم افزار Spss تجزیه و تحلیل شدند. تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر میزان پیشرفت تحصیلی - p<0/01 - دانش آموزان دو زبانه تاثیر معناداری داشته است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی می تواند بر وضعیت تحصیلی دانش آموزان دو زبانه موثر باشد.
کلمات کلیدی: شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، پیشرفت تحصیلی، دانشآموزان دو زبانه.
مقدمه
امروزه تحصیلات و به تبع آن پیشرفت تحصیلی1 به دغدغههای اصلی والدین برای کودکان و نوجوانان خود بدل شده است. در حقیقت میتوان گفت برای جوامع امروزی تحصیلات مناسب با هدف دستیابی به موقعیتهای اجتماعی، شغلی و اقتصادی بالاتر، یکی از اهداف اصلی والدین و سیاستگذاران کشورها تلقی میشود - ونکور 2، . - 2000 پیشرفت تحصیلی بهعنوان یک متغیر آموزشگاهی همواره مورد توجه پژوهشگران و متخصصان آموزش و پرورش بوده است. عوامل پیچیده و گاه ناشناختهای کیفیت و کمیت یادگیری دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آنان را تحت تأثیر قرار میدهد. پیشرفت تحصیلی طی حدود یک قرن گذشته یکی از مسائل مهم در روانشناسی و علوم وابسته بوده است.
پیشرفت تحصیلی تقریباً در اکثر پژوهشهای انجامشده در این زمینه در شکل کمی آن با معدل دروس فرد در مدرسه یا دانشگاه یا در محیط آموزشی دیگر که فرد در آن تحصیل میکند، سنجیده میشود - غلامی، . - 1393 پزشکی ذهن- بدن3 حوزه ای است که بر تعامل بین مغز، ذهن، بدن، رفتار و روشهای نیرومندی که از طریق آن ها عوامل هیجانی، روانی، اجتماعی، معنوی و رفتار، به طور مستقیم بر سلامت جسمانی و روانی اثر میگذارند، تأکید میکند. فنون مورد استفاده در این دیدگاه عبارتند از تجسم هدایت شده، بیوفیدبک4، هیپنوتیزم بالینی، یوگا، ابراز هنری، تن آرامی پیش رونده عضلانی و مدیتیشن5 - زارع، خالقی دلاور، امیرآبادی و شهریاری، . - 1392
از جمله روش های موفق مقابله با مشکلات روان شناختی و هیجانی که از روش های پزشکی ذهن- بدن است، آموزش ذهنآگاهی6 است - گلدین و گراس7، . - 2009 ذهن آگاهی در گستره زیادی از درمان های موسوم به درمان های موج سوم8 شناختی رفتاری به کار گرفته شده است که یکی از این درمان ها، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی میباشد که برای درمان گروه وسیعی از جمعیت ها به کار گرفته شده است. در موج سوم رواندرمانی ها که به رواندرمانی های پست مدرن معروف هستند، عقیده بر این است که شناختها و هیجانات را باید در بافت مفهومی پدیده ها در نظر گرفت. به همین دلیل، به جای رویکردهایی مانند درمان شناختی- رفتاری که شناخت ها و باورهای ناکارآمد را اصلاح کرده تا هیجانات و رفتارها اصلاح شود، در اینجا به بیمار آموزش داده می شود که در گام اول هیجانات خود را بپذیرد و زندگی در اینجا و اکنون از انعطاف پذیری روانشناختی بیشتری برخوردار شود.
که از این جمله از درمان ها، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی می باشد - ویلارداگ9 و همکاران، . - 2014 این رویکرد آمیزه ای مبتکرانه بود از جنبه های شناخت درمانی بک و برنامه کاهش استرس مبتنی بر حضور ذهن - کاویانی، جواهری و حاتمی، . - 2011 حضور ذهن به معنی توجه خاص، هدفمند، در زمان کنونی بدون داوری و قضاوت است - سگال، ویلیامز و تیزدل10، . - 2002 این رویکرد در تحقیقات گوناگون مورد تایید قرار گرفته است؛
از جمله کاهش افسردگی، کاهش اضطراب و افسردگی در بیماران دو قطبی - ویلیامز و آلاتیک 11، - 2008، جلوگیری از عود و بازگشت افسردگی - پیت و هوگار12، - 2011 ، و افزایش ارزیابی هیجانی مثبت، تجربه پاداش، هیجان مثبت لحظه ای و کاهش هیجانات منفی - گشویند، پیترز، دراکر و ویشرز13، - 2011؛ جلیلیان - 1394 - در پژوهشی با عنوان »بررسی رابطه مهارتهای ذهن آگاهی و خودکارآمدی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه پیام نور اسﻻم آبادغرب در سال «1393-94، تعداد 100 نفر از دانشجویان را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد مهارت های ذهن آگاهی و خودکارآمدی با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری داشته است؛ اما به دلیل نوظهور بودن این درمان، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهبود پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بکار گرفته نشده است که بدین روی پژوهش حاضر این پرسش را بررسی می نماید که آیا شناخت درمانی مبتنی بر ذهنآگاهی بر میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دو زبانه تاثیر دارد؟
مواد و روشها روش پژوهش حاضر، شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل میباشد و از نظر هدف،
کاربردی بود. این طرح از دو گروه آزمودنی تشکیل شده بود که هر دو گروه دو بار مورد اندازه گیری قرار گرفت. اولین اندازهگیری با اجرای یک پیش آزمون و دومین اندازه گیری با اجرای یک پس آزمون بود. برای تشکیل گروهها پژوهشگر به طور تصادفی نیمی از آزمودنی ها را در گروه مستقل و نیمه دیگر را در گروه کنترل قرار داد. اندازهگیری متغیر وابسته در یک زمان و تحت شرایط یکسان صورت گرفت. در این پژوهش یکی از دو گروه در معرض متغیر مستقل واقع نشد و برنامه همیشگی قبلی خود را ادامه داد که گروه کنترل نام دارد و گروه آزمایش در معرض متغیر مستقل قرار گرفت.
