بخشی از مقاله
چکیده
نگهداری و تعمیرات - نت - ، یکی از بخش های هر واحد صنعتی- تولیدی می باشد. تدوین استراتژی و ساختاردهی منظم فرآیند کاری این بخش، باعث عملکرد بهتر و در نهایت عملکرد بهینه سازمان خواهد شد. تدوین استراتژی مناسب نت در راستای استراتژی کلی سازمان باعث حرکت در راستای بهبود شاخص های کلیدی عملکرد، در طی بازه های زمانی میان مدت و بلند مدت خواهد شد. لذا داده کاوی و تحلیل توام با تفکّر، در تدوین استراتژی مناسب نگهداری و تعمیرات متناسب با شرایط کاری، اهمّ موارد جهت یافتن راهبرد منطقی، می باشد.
هدف این پژوهش یافتن و جداسازی گونه های متنوع نگهداری و تعمیرات و دخیل کردن موارد اولیه هر استراتژیی - خانه داری صنعتی، آموزش، فرهنگ سازی، هزینه ها و غیره - به منظور ارائه الگوئی مناسب جهت استقرار درصنایع تولیدی می باشد.
در این مقاله گونه های نگهداری و تعمیرات و شاخص های متنوع مرتبط با نت - همراه با موارد اولیه استراتژی - شناسائی شده - با توجه به تجربیات کاری و پرسشنامه - و جداسازی اولیه در هر بخش صورت گرفته است. سپس گونه های نت در کنار شاخص های یافت شده قرار گرفته و با استفاده از برخی روشهای تصمیم گیری چند معیاره - MADM - چون آنتروپی، TOPSIS،FTOPSIS، نسبت به وزن دهی و اولویت بندی گونه های نت - گزینه ها - اقدام شده است.
با توجه به عدم قطعیت در داده های نگهداری و تعمیرات در روش TOPSIS از نظریه منطق فازی - - FTOPSIS استفاده شده است. در نهایت گزینه ها اولویت بندی شده و با ادغام آنها با موارد اولیه استراتژی مدلی جهت استقرار نت پیشنهاد شده است. بهره گیری از روشهای تصمیم گیری MADM و یافتن بهترین روش و نوع استراتژی، استفاده از اطلاعات واقعی از افراد مجرب در مبحث نگهداری و تعمیرات، ارائه مدلی خارج از ساختار تئوری با محتوایی اجرائی و قابلیت تعمیم به شرکتهای صنعتیمتنوع، مزّیت مقاله ارائه شده نسبت به مقالات موجود، می باشد.
مقدمه
مهندسی نگاهداشت که با عنوان نگهداری و تعمیرات - نت - شناخته می شود از ارکان اصلی و غیرقابل انکارجوامع صنعتی و حتی نیمه صنعتی است. رعایت اصول نت، موجب بهبود در تولید و پیشگیری از هزینه های زائد می شود. نت خلاصه ای از کلمات نگهداری و تعمیرات می باشد.
طبق استاندارد BS EN 13306:2010 - واژگان و اصطلاحات علمی نگهداری و تعمیرات - ، ترکیب همه اقدامات فنی و اجرائی مدیریتی در طی چرخه عمر تجهیز، که هدفش نگهداری تجهیز یا بازیابی آن به وضعیتی است که آن تجهیز بتواند عملکردی مطابق انتظار داشته باشد. نگهداری وتعمیرات یعنی حفظ نمودن چیزی
براساس استاندارد DIN - استاندارد کشور آلمان - نگهداری و تعمیرات عبارت است از کلیه فعالیت های انجام شده در جهت حفظ یا اعاده وضع یک جزء و یا کل سیستم موجود، به طوری که نگهداری و تعمیرات صحیح، افزایش ارزش های:کارائی و بهره وری، ایمنی کار و محصول، طول عمر دستگاهها و تجهیزات، جلوگیری از فرسودگی آن ها، کاهش ساعات توقف کار،کاهش هزینه های بهره برداری، کاهش مصرف قطعات یدکی، پیش بینی میزان و زمان مصرف قطعات، بازسازی و مصرف مجدد قطعات، تامین کیفیت مناسب کار یا محصول تولیدی را به دنبال دارد.
هدف اصلی نت بهینه کردن توانائی ماشین آلات به منظور رسیدن به بیشترین میزان تولید وکاهش فرسایش و خرابی می باشد. بخش عمده ای از هزینه های جاری در شرکت های صنعتی را، هزینه های نت تشکیل می دهد. هزینه های نت مبتنی برکارگر- مواد به طور روزافزون در حال افزایش است تا جائی که به یکی از ارقام عمده اقتصادی کشورها تبدیل شده است. بررسی ها نشان می دهد که بیش از یک سوم هزینه های مصروف در امر نگهداری و تعمیرات، به دلیل استفاده از روشهای ناکارآمد به هدر می رود.
تا دهه های اخیر، اعتقاد عمومی بر این باور بود که درخصوص این امر نمی توان اقدامات موثری انجام داد، لذا بایستی با هزینه های نت کنار آمد. پژوهش های متعدد دراین مورد انجام شده است که برکاهش چشمگیر هزینه های جاری ادوات و دستگاهها به شرط به کارگیری تکنیک های نوین نت مناسب، دلالت دارد.
به طور عمده دو نوع مدیریت نت وجود دارد:
مدیریت نوع اول،کارکردن دستگاه تا حدّخرابی و سپس تعمیرات برای استفاده مجدّد - نت مبتنی برشکست، نت ناخوانده - . این نوع مدیریت بسیار هزینه بر و وقت گیر است و به رکود تولید و بهره برداری از ادوات، منجرمی شود. علاوه بر آن، قابلیّت اطمینان در به کارگیری دستگاه را کاهش می دهد.
مدیریت نوع دوم، مبتنی بر به کارگیری روش های نوین و پیشرفته می باشد که رایج ترین آنها به صورت، نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه - - PM، نگهداری و تعمیرات از پیش تعیین شده - - PdM، نگهداری و تعمیرات اقتضائی، مبتنی برشرایط - - CBM، نگهداری و تعمیرات پیشبینانه، نگهداری و تعمیرات اصلاحی - - CM، نگهداری و تعمیرات اصلاحی معوق - - DCM، نگهداری و تعمیرات اصلاحی فوری - - ICM، نگهداری و تعمیرات برنامه ریزی شده - - SM، نگهداری و تعمیرات از راه دور - - RM، نگهداری و تعمیرات آنی - - OLM، نگهداری و تعمیرات درمحل - - OSM، نگهداری و تعمیرات کاربر - - OPM، نت کامپیوتری - - CMMS، نگهداری و تعمیرات براساس قابلیت اطمینان - - RCM و نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر - - TPM می باشد.
در این تحقیق در پی ارائه مدلی کاربردی، به منظور تبیین استراتژی بهینه نگهداری و تعمیرات می باشیم. در رویکرد ارائه شده با توجه به عدم قطعیت موجود در حوزه نگهداری و تعمیرات، از منطق فازی و برخی روشهای تصمیم گیری چند معیاره شامل: آنتروپی، تاپسیس و تاپسیس فازی استفاده شده است. در این رویکرد و ارائه مدل، وزن دهی معیارها با روش آنتروپی، رتبه بندی گزینه ها با تاپسیس و تاپسیس فازی صورت می پذیرد.
پیشینه پژوهش
مبحث نگهداری و تعمیرات و استراتژی نت، طی سالیان گذشته مورد تحقیق بسیاری از جوامع بوده است که به منظور بررسی سیر افکار و نتایج، مقالات آتی،حرکت در مقوله استراتژی نت را در بازه زمانی سالهای 2000 تا 2016 به شکل مختصر نشان می دهد.
تی سانگ - - 1998 رویکرد استراتژیکی از عملکرد نت را با استفاده از کارت امتیازی متوازن - - BSC ارائه داد. موفقیت این رویکرد وابسته به این حقیقت بود که استراتژی، تأثیر شدید و مثبتی بر عملکرد سازمان دارد.
بویلیکوا و برگلیا - - 2000 استراتژی بهینه را از بین پنج استراتژی پیشگیرانه، پیش بینانه، مبتنی بر شرایط، اصلاحی و فرصت طلبانه، در یک پالایشگاه نفت در کشور ایتالیا به دست آوردند.
معیار های مورد نظر در این تحقیق خسارت، قابلیت اجرایی، ارزش افزوده و هزینه در نظر گرفته شده بود، آنها برای انتخاب استراتژی نگهداری و تعمیرات در پالایشگاه نفت در ایتالیا، از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبیٌو تحلیل حسّاسیت استفاده کردند.
آل نجار و ال سیوف - 2003 - برای یافتن کارآمدترین روش نگهداری و تعمیرات از روش تصمیم گیری فازی به منظور کاهش تعویضات قطعات در نگهداری و تعمیرات برنامه ریزی شده استفاده کردند. هدف آنها کاهش شکست ها و حرکت به سمت شکست صفر بود.
جاآندروس واتسون، کیشک و آدام - 2006 - جهت نگهداری و تعمیرات توربین های بادی جهت تولید برق به منظور حفظ و مدیریت دارائی های فیزیکی و در نظر گرفتن قابلیت اطمینان و بهبود بازده سرمایه گذاری و در مزارع بادی از نگهداری مبتنی بر قابلیت اطمینان استقاده کردند. آنها حالت های شکست احتمالی، علل و اثرات شکست ها بر روی کل سیستم و عواقب آن، موارد مالی و مدّ نظر قرار دادن مدیریت دارائی های فیزیکی را در دستور کار قرار دادند.
برتولینی و براگلیا - - 2006 برای انتخاب بهترین سیاست نگهداری و تعمیرات پمپ های سانتریفیوژ، از ترکیب روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی با برنامه ریزی آرمانیٍ استفاده کردند. معیارهایی که در نظر گرفتند وقوع خرابی، شدت، کشف و محدودیت های موجود، که شامل درآمد به دست آمده و زمان نگهداری و تعمیرات بود شامل می شد.
وبر و توماس - - 2006 به منظور مدیریت شاخص های کلیدی عملکرد چارچوبی را برای تعریف شاخص های کلیدی عملکرد فعالیت نت، بر پایه الزامات مدیریت دارایی های فیزیکی و فرآیند قابلیت اطمینان دارایی ها، بسط دادند. این چارچوب از ترکیب برنامه ریزی نت، بهبود فرآیند و کنترل نت تشکیل شده بود. برای هر فرآیند، شاخص های کلیدی عملکرد تعریف شدند، این چارچوب بر تنظیم کردن فعالیت نت بر اهداف کسب و کار، پشتیبانی، سنجش و مدیریت فعالیت نت، تمرکز داشت.
وانگ و همکاران - 2007 - استراتژی بهینه را در یک نیروگاه حرارتی در کشور چین بررسی کردند. در این تحقیق معیار های مورد نظر ایمنی، ارزش افزوده، هزینه و قابلیت دسترسی بود. روش تصمیم گیری براساس معیارهای تصمیم گیری چندگانه و استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی بود. استراتژی های مختلفی چون نگهداری اصلاحی، نت پیشگیرانه، نت مبتنی بر زمان، نت مبتنی بر شرایط و نت پیشگویانه در نظر گرفته شد. آنچه که در نهایت برای دیگ های بخارمدّ نظر قرار گرفت نت پیش بینانه بود که اثر بخشی آن از سایر موارد بیشتر بود.
چنگ و تی ساو - 2010 - به دنبال استراتژی مناسب نگهداری و تعمیرات جهت استفاده مطلوب برای قطعات خودرو بودند، آنها تلاششان در راستای قطعه یدکی و فواصل جایگزینی آنها بود، روش فرآیند تحلیل شبکه ای روشی بود که از روشهای مختلف تصمیم گیری در انتخاب به آنها کمک کرد. در حالی که نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه از لحاظ تجربه آنها بسیار با ارزش تر از نت اصلاحی بود، نهایتاً ترکیبی از نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه و نگهداری و تعمیرات اصلاحی را در مساله فوق به کار بردند. آنها معیار ایمنی را در انتخاب استراتژی مناسب، بسیار مهم دانسته و در محاسبات مسأله به کار گرفتند.
مایتی و ارانراج - 2010 - ، با توجه به اهمیت ریسک خرابی تجهیزات، روشی را برای انتخاب سیاست و استراتژی نگهداری و تعمیرات در صنایع شیمیایی، که ریسک و هزینه را به عنوان معیار در نظر می گرفت، ابداع کردند که از فرایند تحلیل سلسله مراتبی و برنامه ریزی آرمانی برای رسیدن به نتایج استفاده کردند. تان و همکاران - 2011 - به انتخاب استراتژی مناسب نگهداری و تعمیرات در شرکت نفتی پالایشگاه فوجان پرداختند. آنها از روشهای مختلف تصمیم گیری روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی را انتخاب کردند. آنها با توجه به خطرات ممکن و احتمال و پیامد حادثه یا شکست و اساسی دانستن مساله خطر در پالایشگاه روش بازرسی مبتنی بر ریسک را به کار برده و چند استراتژی را به عنوان پیشنهاد ارائه نمودند.
بابا اسماعیلی و همکاران - - 2011 با استفاده از فرآیند برنامه ریزی استراتژیک، یک رتبه بندی فرآیند تحلیل شبکه ای فازی، در شرکت کاشی سازی به دست آوردند و با استفاده از این رتبه بندی، استراتژی سوآتَ را انتخاب کردند. نقطه قوت این تحقیقکمّی کردن اجزای ماتریس سوات و در نظر گرفتن وابستگی بین اجزای آن بود. زیم و همکاران - 2012 - از روش های فرآیند تحلیل شبکه ای و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برای انتخاب استراتژی مناسب نگهداری و تعمیرات به صورت مطالعه موردی استفاده کردند.
