بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف تعیین تأثیر یکپارچگی زنجیرهی تأمین بر روی عملکرد مالی نمایندگیهای شرکت ایران خودرو در شهر شیراز انجام گرفت که جامعه آماری پژوهش، مدیران زنجیرهی تأمین، تأمینکنندهها، مدیران عملیاتی و کارکنان واحدهای فروش و بازاریابی نمایندگیهای شرکت ایران خودرو شیراز میباشد که تعدا آنها 415 نفر می-باشد، با استفاده از فرمول کوکران 200 نفر به طور تصادفی به عنوان حجم نمونه انتخاب میگردد.
ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه میباشد، که در یک مطالعه مقدماتی روایی و پایایی این پرسشنامهها به اثبات رسیده است که پایایی پرسشنامه یکپارچگی زنجیره تأمین 0/81و عملکرد مالی 0/74بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده-های پژوهش، روشهای آماری توصیفی و استنباطی نظیر میانگین، انحراف معیار، میانه، مد و رگرسیون به کار رفته است. دادهپردازی نیز با استفاده از نرمافزار SPSS و لیزرل انجام گرفت.
مهمترین نتایج بدست آمده در این پژوهش بدینگونه میباشد که یکپارچگی زنجیرهی تأمین بر عملکرد مالی نمایندگیهای شرکت ایران خودرو در شیراز تأثیر دارد. و از بین همه مؤلفههای یکپارچگی زنجیرهی تأمین - ساختار شبکه، یکپارچگی تأمینکننده و مشتری - فقط مؤلفه یکپارچگی تأمینکننده بر عملکرد مالی تأثیر داشت. همچنین متغیر یکپارچگی تأمین کننده با میزان بتای - 0/212 - بیشترین سهم را در عملکرد مالی نمایندگیهای شرکت ایران خودرو داشته است.
مقدمه
در طول چند سال اخیر، تغییرات بسیار شگرف و وسیعی در سطح سازمانهای فعال در کسب و کار جهانی رخ داده است. با جهانی شدن بازارها و فشردگی روزافزون رقابت در فضای اقتصادی جدید، سازمانها ابتدا دریافتند که برای بقاء در این بازارها، باید بتوانند همگام با تغییرات پیشرفت و تغییر کنند. پس از مدتی سازمانها به این نتیجه رسیدند که برای موفق بودن در بازار، نه تنها باید خود سریع و چابک باشند، بلکه باید تأمین کنندگان آنها و نیز شبکه توزیع محصولاتشان، دارای هماهنگی بالا و انعطاف مناسب باشد. مجموعه این طرز تفکر باعث شکلگیری مفاهیم "مدیریت زنجیره تأمین" در سالهای دهه قبل گشت
رویکرد جدیدی که در سالهای اخیر بر مدیریت عملیات حاکم شده، رویکرد مدیریت زنجیره تأمین است. زنجیره تأمین شبکهای از تسهیلات و مراکز توزیع است که وظایف تهیه و تدارک مواد خام، تبدیل آن به محصولات نهایی و واسطهای و توزیع این محصولات نهایی به مشتریان را انجام میدهد. زنجیرههای تأمین در سازمانهای تولیدی و خدماتی وجود دارند، هر چند که پیچیدگی زنجیره ممکن است از صنعتی به صنعت دیگر و از شرکتی به شرکت دیگر شدیداً تغییر کند.
یکپارچگی زنجیره تأمین را میتوان به عنوان یک فرآیند کنش متقابل و همکاری تعریف نمود که در آن شرکتهای موجود در یک زنجیره تأمین به شیوهای مشارکتی با یکدیگر کار میکنند تا پیامدهای متقابلاً مقبول کسب نمایند - پیجل1، . - 2002 همانطور که رقابت در بسیاری از بخشها تشدید شده است، توقعات مشتریان نیز بطور مداوم در حال تحول است. از این رو، نیاز به زمان توزیع سریعتر، مشتریگرایی بیشتر و سطح خدمات بیشتر ملموس بوده و از طرفی در ازای این منافع اضافی، مشتریان حاضر به پرداخت هیچ مبلغی نیستند بلکه انتظار کاهش قیمتها را نیز دارند. بنابراین، رویکردهای سنتی در مدیریت زنجیره تأمین نمیتواند پاسخگوی توقعات چنین مشتریانی باشد
صنایع خودروسازی جهان از پیشگامان به کارگیری مدیریت زنجیرهی تأمین در خصوص تأمین قطعات مورد نیاز خود میباشند. بسیاری از شرکتهای موفق خودروسازی با به کارگیری یکپارچگی زنجیرهی تأمین، هزینههای تولید خود را به شکل چشم گیری کاهش داده و امکان رقابت بیشتر در بازار جهانی را کسب نمودهاند، از سوی دیگر مطابق بررسیهای انجام شده، در مورد هزینههای صنعت ایران خودرو در سی کشور جهان، ایران حائز رتبهی آخر و در موقعیتی شامل 236 درصد پایینتر از بهترین خودرو سازان دنیا، کشور سوئد قرار دارد
زنجیرهی تأمین گروه صنعتی ایران خودرو شرکت طراحی و مهندسی ساپکو میباشد که از سال 1373عملاً مدیریت زنجیرهی تأمین را در شرکت ایران خودرو به عهده داشته است. شرکت ساپکو به دو بخش تأمین داخلی و تأمین خارجی قابل تفکیک است. در بخش تأمین داخلی، مراحل شناسایی منابع، ارزیابی منابع و مراحل مختلف عقد قرارداد به ترتیب طی میشوند. قراردادها به سه دسته کلی تکوین، تضمین و خرید قابل تقسیم است.
قطعه سازان در شرکت ساپکو به ترتیب در چهار سطح A و B و C و D طبقهبندی میشوند. یکی از اساسیترین مباحث در زنجیره تأمین، توجه به پویایی اطلاعات و یکپارچگی زنجیره تأمین میان شرکت ایران خودرو شیراز با تأمینکنندگان و مشتریان شرکت است در نتیجه، زنجیره تأمین به عنوان یک اصل مهم مورد توجه مدیران شرکتها قرار گرفته است و مدیران عالی علاوه بر تمرکز بر فعالیتهای داخلی شرکت خود، به ارتباطها و تعاملهای مناسب و به هنگام با تأمین کنندگان و مشتریان خود توجه خاصی مبذول مینمایند.
راهبرد یکپارچگی زنجیره تأمین، تأمین کنندگان و مشتریان را به سوی فرآیند خلق ارزش رهنمون میسازد و برای مشتریان شرکت ارزش آفرینی میکند. این راهبرد میتواند برای شرکت شرایطی را فراهم سازد تا در پرتوی آن قادر شود بر شایستگیهای کلیدی و حیطههای تخصصی خاص خود تمرکز نماید بنابراین، میتوان چنین عنوان نمود که زنجیره تأمین و برقراری یکپارچگی در آن، مهمترین عامل در رقابتپذیری شرکت به شمار میروند. مدیریت زنجیره تأمین به دنبال افزایش عملکرد رقابتی از طریق یکپارچهسازی تنگاتنگ کارکردهای درونی در شرکت و برقراری ارتباط مؤثر میان آنها با عملکرد میباشد که بهبود عملکرد مالی نیز از طریق یکپارچهسازی با تأمینکنندگان و مشتریان، قابل دستیابی است.
شرکتهای ایران خودرو شهر شیراز ابتدا به منظور مقابله با تغییرات شدید محیطی و بهبود عملکرد سازمانی و سپس برای کسب سهم بازار بیشتر و کسب مزیت رقابتی، مدیریت زنجیره تأمین را مورد توجه قرار دادهاند. شرکتهای ایران خودرو شهر شیراز با توجه به کمیت گسترده مجموعه قطعات خوردو، جز شرکتهای پیشرو در این زمینه بودهاند. در کشور ما نیز شرکت ایران خودرو به عنوان بزرگترین شرکت خودروسازی خاورمیانه با شرایط مذکور روبرو است که به این منظور، شرکت طراحی و تأمین قطعات - ساپکو - با مدیریت زنجیره تأمین این مجموعه بزرگ درصدد افزایش عملکرد و کسب مزیت رقابتی است.
مطالعه مبانی نظری مرتبط بیانگر آن است، در صورتی که اجزا و فرایند مدیریت زنجیره تأمین شرکت از اثربخشی لازم برخوردار نباشد، پیامدهای سازمانی با مشکل همراه خواهد بود. از این رو بررسی تأثیرات بخشها و عملکردهای مختلف زنجیره تأمین بر عملکرد مالی شرکت ایران خودرو شیراز از اهمیت بالایی برخوردار است لذا مسألهی اصلی تحقیق حاضر این است که آیا یکپارچگی در زنجیرهی تأمین، بین تأمینکنندگان، مشتریان و نمایندگیهای شرکت ایران خودرو شهر شیراز میتواند منجر به بهبود عملکرد مالی شرکت گردد؟
ادبیات تحقیق
"زنجیره تأمین فرآیند منسجمی است که در آن تعدادی از نهادهای مختلف کسب و کار - تأمینکنندگان، تولیدکنندگان، توزیعکنندگان و خردهفروشان - با یکدیگر تلاش میکنند تا: - 1 - مواد اولیه/اجزا را بدست آورند - 2 - این مواد را به محصولات نهائی خاصی تبدیل نمایند - 3 - این محصولات نهایی را به خردهفروشان تحویل دهند
به شبکه ای از تسهیلات و فعالیتها که برای فراهم نمودن مواد اولیه، حرکت آنها در میان تجهیزات، ساخت کالا و توزیع نهایی کالای قابل مصرف و پشتیبانی پس از فروش به کار میرود زنجیره تأمین گفته میشود
مدیریت زنجیره تأمین تمام دارائیها، اطلاعات و فرایندهایی که منجر به عرضه مواد میشود را در برخواهد گرفت و از بسیاری از اعضای به هم وابسته ساخته شده است
کلیه حلقههای زنجیره عرضه به غیر از حلقه ابتدایی - صاحبان مواد اولیه - و حلقه انتهایی - مشتریان نهایی محصول - از یکسو برای تولید کالا و خدمات خود متقاضی مواد اولیه از تأمینکنندگان مواداولیه بوده و از یک سو دیگر پس از تولید، عرضهکننده محصول به مشتریان خود میباشند. برای مثال سازمانی که تولید کننده یک قطعه مورد نیاز خودرو است مواد اولیه مورد نیاز خود را از تأمینکنندگان مواد اولیه تهیه میکند و پس از تولید، آن قطعه را به شرکت سازنده خودرو میفروشد. یعنی از یک سو تقاضا کننده مواد اولیه و از سوی دیگر تأمینکننده محصول می-باشد.
به عبارت دیگر حلقههای زنجیره تأمین به طور همزمان از یک طرف مصرفکننده و از طرف دیگر عرضهکننده هستند، و تنها مصرفکنندگان نهایی محصول پس از دریافت کالا محصول را مصرف کرده و آن را به بازار عرضه نمیکنند. از این رو سازمانهای موجود در زنجیره تأمین یک محصول، باید ابتدا میزان تقاضای محصول خود را در افق کوتاه مدت - یکسال و کمتر - پیش بینی نمایند آنگاه برنامهریزیهای لازم برای تولید محصول را مطابق با میزان تقاضا انجام دهند. برنامهریزی و هماهنگی لازم جهت کارا و اثربخش بودن فعالیتهای زنجیره را مدیریت زنجیره عرضه گویند. یعنی فعالیتهای لازم و ضروری زنجیره تأمین، با حداقل هزینه و در زمان حداقل انجام گیرد.
یکپارچگی زنجیره تأمین
یکپارچگی زنجیره تأمین را میتوان بهعنوان یک فرآیند کنش متقابل و همکاری تعریف نمود که در آن شرکتهای موجود در یک زنجیره تأمین به شیوه-ای مشارکتی با یکدیگر کار میکنند تا پیامدهای متقابلاً مقبول کسب نمایند - پیجل4، . - 2004 در واقع، شرکتهایی که در ابتدا بهصورت مستقل و مجزا فعالیت مینمودند، جهت کسب مزایای عملکردی بهتر، تلاش میکنند تا با سایر عناصر زنجیره تأمین همکاری نمایند. مزایای یکپارچگی زنجیره تأمین توسط نتایج بسیاری از پژوهشها مورد تأیید قرار گرفته است که از آن جمله میتوان به افزایش در عملکرد بازار
اثر یکپارچگی زنجیره تأمین بر عملکرد شرکت
با بررسی کلی پژوهشهای گذشته میتوان عنوان نمود که سطح یکپارچگی زنجیره تأمین بر سطح عملکرد شرکت اثرگذار است. البته شدت و درجه یکپارچگی در این رابطه اهمیت بسیاری دارد. بهطوریکه نتایج برخی از پژوهشها - فلین و همکاران6، - 2010، نشان میدهد که بیشترین درجه یکپارچگی زنجیره تأمین- یکپارچگی داخلی و خارجی- به بالاترین سطح عملکرد منجر میشود؛ به عبارت دیگر، هر چه سطح یکپارچگی زنجیره تأمین بیشتر میشود، سطح عملکرد شرکت افزایش پیدا میکند.
از سوی دیگر در بعضی از پژوهشها، نگاهی تفصیلیتر بر ابعاد مختلف یکپارچگی و عملکرد صورت پذیرفته است. به گونهای که رابطه ابعاد مختلف هر یک از مفاهیم با یکدیگر به صورت مجزا مورد بررسی قرار گرفته است و مشخص شده است که برخی از ابعاد یکپارچگی زنجیره تأمین دارای اثری مستقیم و مثبت بر بعضی ابعاد خاص عملکرد هستند
در این تحقیق ساختار شبکه تأمین، یکپارچگی تأمین کننده، یکپارچگی مشتری برای یکپارچگی زنجیره تامین در نظر گرفته شده است
