بخشی از مقاله
چکیده: تحلیل پوششی داده ها برای ارزیابی عملکرد تعدادی واحد تصمیم گیرنده به کار می رود . مدل تحلیل پوششی داده های دو مرحله ای از جمله مدلهای تحلیل پوششی داده هاست که اخیرا مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است تا با استفاده از آن بتوانند فعل و انفعالات نامرئی داخل یک واحد تصمیم گیرنده را به تصویر بکشند و به این ترتیب به علل ناکارایی واحد های تصمیم گیرنده پی برده ، دست به اصلاح آنان بزنند. پس از بکارگیری روش تحلیل پوششی داده ها ما قادر خواهیم بود واحدهای تصمیم گیرنده را از نظر کارایی رتبه بندی کنیم . اما برای مقایسه واحدهای با کارایی «1» نیازمند روشهای تکمیلی هستیم .
روش اندرسون - پترسون روشی است که با استفاده از آن می توان واحدهای کارای با کارایی معادل «1» را با یکدیگر مقایسه کرد . در این مقاله با استفاده از روش اندرسون - پترسون و رویکرد تحلیل پوششی داده های دو مرحله ای ، زنجیره ی تامین سه سطحی شامل تامین کننده ، تولید کننده و توزیع کننده مربوط به شرکت ایران خودرو رتبه بندی شده است. این رتبه بندی ابتدا برای بخشهای تامین کننده - تولید کننده ، سپس برای بخشهای تولیدکننده - توزیع کننده و در مرحله سوم برای هر سه بخش تامین کننده - تولید کننده- توزیع کننده انجام شده است . در نهایت نیز یک رتبه بندی مستقلا بر اساس بهترین ورودی و بهترین خروجی انجام شده است.
.1 مقدمه
امروزه با توجه به گسترش روزافزون شبکه های تامین ، تولید و توزیع کالا ، زنجیره ی تامین از اهمیت بالایی برخوردار گشته است . این در حالی است که شرکت ها ناگزیرند از میزان کارایی و اثر بخشی زنجیره تامین خود مطلع شوند . این امر منوط به کمی کردن کارایی و اثربخشی است - امیری ، فرزاد . - 1385 روشهای مختلفی برای کمی کردن کارایی و ارزیابی آن وجود دارد . روش هایی که در عرصه های متنوع از منابع انسانی گرفته تا بخش های فنی تر تولید و صنعت به کار می روند.
در این میان تحلیل پوششی داده یکی از روشهایی است که برای اندازه گیری کارایی و ارزیابی عملکرد تعدادی واحد تصمیم گیرنده نسبت به هم به کار می رود.چارنز ، کوپر و رودز ، مدل پایه ای این روش را در سال 1978 ابداع کرده و نام آنرا C.C.R که مخفف حرف اول نام آنها می باشد ، نهادند . - Charnes et. al 1978 - روش تحلیل پوششی داده ها مدلی بر مبنای برنامه ریزی خطی است که در آن تابع هدف به دنبال حداکثر کردن کارایی یک واحد مورد نظر می باشد به شرطی که کارایی دیگر واحد ها کمتر از مفدار «1» باشد - مهرگان ، محمدرضا . - 1391 این مدل برای همه ی واحد های تصمیم گیرنده حل میشود و مجهولات مسئله که همان اوزان ورودی ها و خروجی های هر واحد هستند تعیین می شوند.
در نهایت با استفاده از این معلومات ، کارایی واحد ها نسبت به یکدیگر اندازه گیری شده و واحدهای کارا و ناکارا مشخص می شوند. واحدهای کارا واحدهایی هستند که کارایی آنها «1» و واحدهای ناکارا واحدهایی هستند که کارایی آنها کمتر از «1» است . برای مقایسه ی واحد های ناکارا کافی است عدد کارایی آنها را از بزرگ به کوچک به ترتیب نزولی مرتب کنیم . اما برای مقایسه ی واحد های کارا با کمی پیچیدگی مواجه هستیم ، زیرا همه ی آنها دارای کارایی معادل «1» هستند .
بنابراین نیازمند روشی هستیم که کارایی این واحد ها را از یکدیگر متمایز کند. روشهای مختلفی برای رتبه بندی واحد های کارا وجود دارد که از معروفترین آنها می توان به روشهای اندرسون - پترسون و کارایی متقابل اشاره کرد. در مدل اندرسون - پترسون - AP - محدودیت متناظر با واحد تحت بررسی از ارزیابی حذف می شود . این محدودیت سبب می شود که حداکثر مقدار تابع هدف که همان کارایی واحد مورد نظر است معادل مقدار «1» باشد . با حذف این محدودیت کارایی واحد تحت بررسی آزادانه و بدون محدودیت مقدار می گیرد. به این ترتیب امکان مقایسه ی واحدهای تصمیم گیرنده کارا فراهم می شود.
اما گاهی اوقات مدل - AP - با یک مشکل اساسی روبرو می شود . به عبارت دیگر با حذف بعضی از محدودیت ها مقدار بهینه ی تابع هدف بسیار بزرگ می شود ، به طوری که از نظر علمی نمی توان رتبه بندی را روی آنها اعمال کرد . در واقع چنین واحدهایی از مقادیر کوچک ورودی یا خروجی برخوردار هستند که حذف آنها منجر به ناپایداری مدل می شود . - فارسیجانی و همکاران - 1390 در این مقاله زنجیره ی تامین سه سطحی شرکت ایران خودرو با استفاده از روش اندرسون - پترسون و مبتنی بر رویکرد تحلیل پوششی داده های دومرحله ای رتبه بندی شده است.
.2 مرور ادبیات
همانطور که در جدول زیر قابل مشاهده است تا کنون پژوهش های مختلفی در این زمینه یعنی رتبه بندی واحد های تصمیم گیرنده به انجام رسیده است که این مقاله نیز در پژوهشی جدید به رتبه بندی زنجیره ی تامین شرکت ایران خودرو مبادرت کرده است.
.3 مدل مسئله
در مدلهای کلاسیک کل سیستم بصورت یک جعبه سیاه در نظر گرفته میشود، لیکن در بسیاری از مثالهای عملی، واحدهای تصمیمگیرنده یا فرایندهای تولید، خود شامل زیر واحدهایی میباشند که زیر واحدها بطور شبکهای با یکدیگر در ارتباط هستند - ساعی ساویز . - 1392 بعبارت دیگر خروجی یک زیر واحد ممکن است که ورودی زیر واحدی دیگر باشد که نهایتا این فعل و انفعالات منجر به تولید خروجی نهایی سیستم میشود.
