بخشی از مقاله
چكيده
در كسب و كار رقابتي امروز، شركت ها به دنبال راه هايي براي بهبود وضعيت خود در بازار هستند، به همين منظور بسياري از شركت ها از خدمات ديگر شركت ها - تأمين كنندگان - بهره مي گيرند. دراين رابطه، مسئله تعيين شاخص هاي اثرگذار در انتخاب تأمين كنندگان واولويت بندي آنها مطابق با استراتژي ها و اهداف يك سازمان توليدي ازاهميت بالايي برخوردار بوده و اين شاخص ها مي تواند در رتبه بندي تأمين كنندگان سازمان توليدي درجهت اهداف آن نقش مؤثري داشته باشند حل اين مسئله مي تواند منجر به بهبود عملكرد سازمان شده و در عين حال هزينه هاي مرتبط با خريد را كاهش دهد. شركت توليدي صنعتي دورال نيز مطابق همين قاعده پيش مي رود و به همين دليل تصميمات اخذ شده در اين رابطه در عملكرد موفق اين شركت تأثير بسزايي دارند. با توجه به موارد مذكور اخذ چنين تصميماتي نيازمند ابزار توجيهي قوي براي اجرا مي باشد.
در رابطه با ايجاد و انتخاب روش ها و ابزارهاي قوي و اثرگذار با هدف انتخاب تامين كننده، در اين پژوهش به دنبال ارائه يك روش كارا در حوزه ارزيابي و انتخاب تامين كننده ها مي باشيم، بنابراين در مرحله اول با روش آنتروپي شانون به وزن دهي شاخص ها مي پردازيم كه منجر به انتخاب شاخص هاي قيمت، كيفيت محصول، انعطاف پذيري، اعتبار صنعتي، خدمات پس از فروش و تحويل به موقع مي شود. در ادامه با توجه به شاخص هاي وزن دهي شده و با استفاده از روش پرومته فازي به بررسي و ارزيابي و انتخاب تأمين كنندگان اقدام مي كنيم. مطرح شدن بحث عدم قطعيت در محاسبات نيز به بالا رفتن دقت آن و قابل لمس بودن نتايج كار كمك بسزايي مي كند. در پايان و پس از انجام كليه محاسبات، تامين كننده ها S17 , S16 , S13 , S8 , S5 , S2 به ترتيب براي شش نوع ماده اوليه به عنوان تامين كننده هاي برگزيده انتخاب مي گردند و تامين كننده هاي S20, S15, S12, S10, S7, S1 نيز عنوان ضعيف ترين تامين كننده هاي موجود را به خود اختصاص مي دهند.
واژگان كليدي: زنجيره تأمين، ارزيابي و انتخاب تأمين كننده، تكنيك آنتروپي شانون، تكنيك پرومته فازي
مقدمه :
در دو دهه شصت و هفتاد ميلادي سازمان ها براي افزايش توان رقابتي خود تلاش مي كردند تا با استانداردسازي بهبود فرآيندهاي داخلي خود محصولي با كيفيت بهتر و هزينه كمتر توليد كنند. در آن زمان تفكر غالب اين بود كه فرآيند مهندسي و طراحي قوي و نيز عمليات توليد منسجم و هماهنگ پيش نياز دست يابي به خواسته هاي بازار و در نتيجه كسب سهم بازار بيشتري است. به همين دليل سازمان ها تمام تلاش خود را بر افزايش كارايي معطوف مي كردند. در دهه هشتاد ميلادي با افزايش تنوع در الگوهاي موردنظر سازمان و مشتريان، سازمان ها به طور فزاينده اي به افزايش انعطاف پذيري در خطوط توليد و توسعه محصولات جديد براي ارضاي نياز مشتريان علاقه مند شدند.
در دهه نود ميلادي به همراه بهبود در فرآيند توليد و بكارگيري الگوهاي مهندسي مجدد مديران بسياري از صنايع دريافتند كه براي ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرآيندهاي داخلي و انعطاف پذيري در توانايي هاي شركت كافي نيست بلكه تأمين كنندگان قطعات و مواد نيز بايد موادي با بهترين كيفيت و كمترين هزينه توليد كنند و توزيع كنندگان محصولات نيز بايد ارتباط نزديكي با سياست هاي توسعه بازار توليدكننده داشته باشند. با چنين نگرشي رويكردهاي زنجيره تأمين و مديريت آن پا به عرصه وجود نهادند - علي اكبر، ١٣٨٩ - در اين پژوهش پس از مطرح كردن مفاهيم مرتبط با حوزه ارزيابي و انتخاب تامين كننده در زنجيره تامين به سراغ تكنيك هاي محاسباتي رفته و با استفاده از روش هاي آنتروپي شانون و پرومته فازي به بررسي و ارزيابي و اولويت بندي تامين كنندگان شركت توليدي صنعتي دورال مي پردازيم. رويكرد فازي به جهت غلبه بر بحث عدم قطعيت به كار مي رود .
بيان مساله
يكي از مهم ترين عوامل بقا در محيط پر رقابت امروزي، كاهش هزينه هاي توليد محصول و افزايش كيفيت آن مي باشد .انتخاب تأمين كنندگان مناسب مي تواند به شكل قابل ملاحظه اي هزينه هاي خريد را كاهش و قابليت رقابت پذيري سازمان را افزايش دهد، چرا كه در بيشتر صنايع، هزينه مواد خام و اجزاي تشكيل دهنده محصول، قسمت عمده اي از بهاي تمام شده محصول را در بر مي گيرد. اخيرن مديريت زنجيره تأمين و فرايند انتخاب تامين كنندگان در متون مديريت، مورد توجه خاصي قرارگرفته است. امروزه بسياري از كارخانه ها در جستجوي راهي براي مشاركت با تامين كنندگان هستند تا از اين طريق عملكرد مديريت و توان رقابت پذيري خود را ارتقا دهند. در چنين شرايطي بخش خريد مي تواند نقشي كليدي در كارايي و اثربخشي سازمان ايفا كند و تأثير مستقيمي روي سودآوري و انعطاف پذيري يك شركت داشته باشد زيرا با انتخاب تامين كننده مناسب مي تواند ضمن كاهش هزينه خريد مواد، قدرت رقابتي شركت را نيز افزايش دهد. به همين دليل صاحب نظران معتقدند امروزه انتخاب تامين كننده مهم ترين فعاليت بخش خريد هر سازمان مي باشد.
انتخاب تامين كننده يك موضوع مهم در مديريت زنجيره تامين مي باشد. به طور معمول، سازنده بيش از شصت درصد از فروش كل خود را صرف اقلام خريداري شده مي نمايد. مانند مواد خام، قطعات و اجزاء. به علاوه خريدهاي كالاها و خدمات سازنده تا حدود هفتاد درصد قيمت محصول را تشكيل مي دهد. - لياو و كائو، ٢٠١١ - . انتخاب تامين كنندگان يك محدوده مهم فوق العاده است و بايد يك موضوع استراتژيك در مديريت يك زنجيره تامين در نظر گرفته شود. - چوپرا و ميندل، ٢٠٠٧ - بسياري از مديران صنعتي و شاغلين، تامين كنندگان را برمبناي تجربيات و تصوراتشان انتخاب مي كنند. اين رويكردها كاملن ذهني است و ضعفشان در چندين مطالعه بررسي شده است. در تحقيق پيش رو كه در شركت دورال انجام مي شود سعي ما بر اين است كه با استفاده از يك روش سيستماتيك به ارزيابي و انتخاب تامين كنندگان دست بزنيم. بنابراين در گام اول به وزن دهي شاخص ها با استفاده از تكنيك آنتروپي شانون مي پردازيم و در ادامه با استفاده از شاخص هاي وزن دهي شده و استفاده از تكنيك پرومته فازي به ارزيابي و اولويت بندي تامين كنندگان اقدام مي كنيم.
پيشينه تحقيق
امروزه تنوع توليد محصولات آلومينيمي به خصوص صنعت درب و پنجره و پروفيل هاي آلومينيمي با گستردگي زيادي رو برو شده است و همين موضوع مسأله تأمين مواد اوليه و مديريت تامين كنندگان آن ها را به مشكلات بزرگي براي شركت هاي توليد كننده تبديل كرده است. به همين جهت مرور جامعي را بر مدل هاي انتخاب تامين كننده و اندازه انباشته سفارش انجام دادند. مطالعه آن ها كه تحقيقات مربوطه را از سال ١٩٥٠تا سال ٢٠٠٦ پوشش مي داد، مطالعات مروري قبلي را با ارائه مطالبي كه در برگيرنده كل فرآيند خريد بود و محيط هاي تهيه مواد مبتني بر اينترنت را پوشش مي داد، تكميل ميكرد. آنها عمده تمركز خود را روي انتخاب نهايي تأمين كننده قرار دادند كه متشكل از تعيين بهترين تركيب تامين كنندگان و تخصيص سفارش بين آنها بود تا بتوانند نيازهاي خود را بر طرف سازند. همچنين، تحقيقاتي كه از مدل هاي محاسباتي و تحقيق در عمليات استفاده كرده بودند، مورد توجه زيادي قرار گرفتند - آي ساوويي و همكاران، ٢٠٠٧ - .
مروري بر رويكردهاي تصميم گيري چند معياره مورد استفاده در ارزيابي و انتخاب تأمين كننده از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠٠٨ ارائه شد. بنابراين دراين مطالعه، رويكردهاي مورد استفاده در انتخاب تامين كننده به دو دسته رويكرد هاي انفرادي و رويكردهاي تركيبي تقسيم شد. اين تحقيق به اين نتيجه نيز رسيد كه رويكردهاي مبتني بر تصميم گيري بهتر از رويكرد هاي مبتني بر هزينه است - ويليام هو و همكاران، ٢٠١٠ - .رويكردي حاصل از تركيب تكنيك تاپسيس با مجموعه هاي فازي براي انتخاب تامين كنندگان مناسب در يك محيط تصميم گيري گروهي پيشنهاد شد - بوران و همكاران، ٢٠٠٩ - . يك مدل تصميم گيري چند هدفه فازي براي مسئله انتخاب تامين كننده با در نظرگرفتن فاكتورهاي ريسك ارائه شد - دش و همكاران، ٢٠١٠ - . يك روش ادغام شده تاپسيس فازي و برنامه ريزي آرماني چند گزينه اي براي انتخاب تامين كننده پيشنهاد شد.
مزيت اين روش اين است كه به تصميم گيرنده ها اجازه ميدهد تا براي مسائل انتخاب تامين كننده مراحل آرمان چندگانه را تنظيم كنند. همچنين اين روش تلفيقي در يك شركت ساعت توضيح داده شده است - نونگ و همكاران، ٢٠١٠ - . به اعتقاد تاجين براي بسياري از شركت ها در بازار رقابتي امروز و منبع يابي جهاني، موفقيت در كسب و كار بستگي به انتخاب تامين كننده دارد - تاجين، ٢٠٠٦ - . بسياري از مديران صنعتي و شاغلين، تامين كنندگان را برمبناي تجربيات و تصوراتشان انتخاب ميكنند - جولاي و همكاران، ٢٠١١ - . اين رويكردها كاملن ذهني است و ضعفشان در چندين مطالعه بررسي شده است. معمولن مهم ترين هدف انتخاب تامين كننده، شناسايي تامين كنندگاني است كه به طور مستمر بالاترين پتانسيل را در رفع نيازهاي يك شركت و با هزينه قابل قبول دارند - نونگ و همكاران، ٢٠١١ - . فرآيند انتخاب، عمومن ارزيابي معيارهاي مختلف و صفات مختلف تامين كننده را شامل مي شود. فرآيند انتخاب اساسن ميتواند
