بخشی از مقاله
چکیده
بخش کشاورزی در چشم انداز بیست ساله کشور از نقش و جایگاه ویژهای برخوردار است. صنعت طیور به عنوان یکی از صنایع اساسی در این بخش، تولید کننده محصولات استراتژیکی همچون گوشت مرغ در سبد خانوار است. زنجیره تأمین صنعت طیور کشور از الگوهای مختلف و نامتناسب تولیدی استفاده می کند. براین اساس، مطالعات در زمینه بازنگری الگوهای مختلف تولید و اصلاح آن ها دراین صنعت در اولویت قرار دارد. جهت شناخت و مقایسه الگوهای مختلف تولید در یک صنعت، نیاز به یک مدل مناسب ضروریست. بنابراین، این مطالعه با هدف بررسی و اصلاح الگوی تولید گوشت مرغ در کشور انجام شده است. بدین منظور متدولوژی و مدلهای مختلف در زمینه مقایسه زنجیره های تأمین در صنایع مختلف مورد بررسی و مطالعه دقیق قرار گرفت. برای طراحی مدلی از ابزار تحلیلی زنجیره ارزش استفاده شده است. رویکرد مورد استفاده برای تحلیلی زنجیره ارزشی صنعت، پویایی های سیستم انتخاب شد. در مرحله بعد، با استفاده از نظر کارشناسان و متخصصین باتجربه مدل نهائی تکمیل شد. سپس مدل مورد نظر توسط نرم افزار شبیه سازی و نتایج آن به صورت گرافیکی در قالب نمودارهایی ارائه شد. نتایج تحقیقا به طور خلاصه حاکی از آن بود که در زنجیره ارزش صنعت طیور، کسب و کارهایی که در الگوهای مستقل فعالیت می کنند نسبت به موارد مشابهی که در یک الگوی یکپارچه به تولید می پردازند به صورت معنی دارای کاراتر عمل می نمایند.
کلمات کلیدی : تحلیل زنجیره ارزش، مدیریت استراتژیک زنجیره تأمین، پویایی های سیستم، صنعت طیور
۱- مقدمه
به طور کلی زنجیره تامین، شامل مجموعه ای است که تمام فعالیتهای مربوط به جریان کالا و تبدیل مواد، از مرحله تهیه مواد اولیه تا مرحله تحویلی محصول نهایی به مصرف کننده را در بر می گیرد. به موازات جریان کالا دو جریان دیگر نیز که جریان اطلاعات و جریان رویکردها و تعاریف گوناگونی از زنجیره تامین ارایه کرده اند ۱ . برخی این مفهوم را به روابط میان خریدار و فروشنده محدود نموده اند، که این نگرش تنها به عملیات خرید در رده اول یک سازمان تمرکز دارد. گروه دیگری به زنجیره تامین با دید وسیع تری می نگرند و آن را شامل همه سرچشمه های تامین برای سازمان تعریف می کنند. با این تعریف ، غیره خواهد بود. این نگرشی به زنجیره تامین، تنها به تحلیل شبکه تامین می پردازد. دیدگاه سوم، نگرش زنجیره ارزش پورتر است [۲] که زنجیره تامین را شامل همه فعالیتهای مورد نیاز برای ارایه یک خدمت یا محصولی به مشتری نهایی می داند. با دیدگاه مذکور به زنجیره تامین، مراحلی ساخت و توزیع به عنوان قسمتی از جریان کالا و خدمات به زنجیره مورد نظر افزوده میشود. به عبارت دیگر با این رویکرد، زنجیره تامین دربرگیرنده سه حوزه تدارک، تولید و توزیع .[r] می گردد از این رویکرد می توان جهت تحلیلی صنایع مختلف و زنجیره تأمین آنها استفاده کرد. در حقیقت با رویکرد زنجیره ارزش می توان تمام فعالیتهای بکار گرفته شده در یک صنعت را شناسایی و نقاشی و جایگاه آن را در ایجاد ارزش افزوده و تبدیلی محصولات میانی به محصول نهائی زنجیره تعیین نمود ۳). صنعتی که به عنوان مطالعه موردی در این مقاله مورد مطالعه قرار گرفته صنعت طیور است. صنعت طیور به چند دلیلی از جمله حضور در رتبههای اولی سرمایه گذاری پس از صنعت پتروشیمی در ایران، اشتغالی حدود ۱۵ درصد نیروی کار بخش کشاورزی در این صنعت (۱۳۸۷) و دارا بودن حدود ۲۰ درصد از ارزش افزوده زیربخش دام و طیور(۱۳۸۸) همواره مورد توجه خاص سیاستگزاران بود ۵ است. از میان محصولات این صنعت نیز گوشت مرغ به خاطر تأمین حدود ۲۰ درصد از نیاز پروتئینی سرانه کشور و نیز حجم تولیدی بالغ بر ۱۶۰۰ هزار تن در سال ۱۳۸۸ و داشتن رتبه هفتم تولید جهانی (۲۰۰۹) از اهمیت ویژه (f) ای برخوردار است در این صنعت علاوه بر واحدهای پرورش مرغ، واحدهای دیگری مانند کشتارگاهها، سردخانه ها، واحدهای تبدیل ضایعات، کارخانه جوجه کشی، سیستمهای حمل و نقل، کارخانههای تولید خوراک طیور، سازندگان تجهیزات مرغداری، ، مراکز عرضه گوشت مرغ و فرآوردههای آن به کسب و کار می پردازند که براساس مطالعات انجام گرفته در زمینه میزان اشتغالی و سرمایه گذاری انجام گرفته در این در واحدهای ذکر شده، محققان این بخش، صنعت طیور را پس از صنعت نفت و پتروشیمی مهمترین صنعت فعال داخلی معرفی کرده اند۵l). در ایران برای نخستین بار در سال ۱۳۳۳ با واردات تعدادی جوجه و تخم مرغ از نژادهای اصلاح شده، شالوده فعالیت صنعت مرغداری به شیوه نوین بنیانگذاری شد. نرخ بالای بازده و تشویق ها و حمایتهای دولت در این بخش باعث جذب سرمایه توسط این بخشی گردید. بر این اساس، در صتعت طیور کشور به دلیل افزایش سرمایه گذاریهای در خور توجه در ایجاد و راه اندازی واحدهای تولید شت مرغ شاهد افزایش تولید در این بخش بوده ایم، به نحوی که مصرف سرانه تولید داخلی گوشت مرغ از ۱.۸۱ کیلوگرم در سال ۱۳۵۰ به حدود ۲۲ کیلوگرم در سال ۱۳۸۸ رسیده است. به موازات این افزایش، تولید کلی نیز از ۵۰ هزار تن در سال ۱۳۵۰ به بیش از ۱.۶ میلیون تن در سال ۱۳۸۸ رسیده است (معاونت دام و طیور، وزارت جهاد کشاورزی). همچنین تعداد مزارع پرورش گوشتی کشور به ۱۷۱۹۲ واحد در سال ۱۳۸۸ رسیده است
