بخشی از مقاله
چکیده
بلوکهای اوره- ملاس دارای دو ماده ارزان قیمت اوره و ملاس اند که اگر به طور همزمان و بتدریج در اختیار میکرو ارگانیسم های شکمبه قرار گیرند، به ترتیب تامین کننده ازت غیر پروتئینی و کربوهیدرات محلول مورد نیاز میکروارگانیسم ها می باشند. در این پژوهش با استفاده از نسبت های مختلف ملاس، اوره، سبوس گندم، سبوس برنج، نمک، خاک رس، بنتونیت، پودر صدف، اکسید منیزیم شش فرمول مختلف اوره-ملاس شامل فرمول FAO - فرمول شاهد - وپنج فرمولB1، B2، B3، B4، B5 به روش سرد و در قالب هاییک ونیم کیلوگرمی ساخته شد.
میزان خوشخوراکی و مصرف اختیاری روزانه گاوهای بومی با استفاده از شش راس گاوبومی که در شرایط روستایی استان لرستان نگهداری می شدند تعیین شد. بعد از دوره عادت پذیری، جهت تعیین خوشخواراکی بمدت 10 روز و برای تعیین مصرف روزانه به مدت سه روز و هر روز در دو نوبت دوساعته صبح و عصر بلوکها در اختیار دام ها قرار گرفت و مصرف آنها اندازهگیری شد
تمامی فرمول ها به استٍثنای دو فرمول B2، B5 مورد پذیرش گاوهای بومی قرار گرفتند و به طور کامل مصرف شدند.از لحاظ میزان مصرف روزانه، بالاترین میزان مصرف گاوهای بومی متعلق به فرمول 655 120 - B1 گرم - بود . - P<0/05 - میانگین مصرف روزانه سایر بلوکهای FAO، B2، B3، B4 و B5 به ترتیب 141 450، 272 81، 170 10، 615 106، 283 159 گرم بود. نتیجه کلی اینکه بهترین فرمول برای ساخت بلوکهای اوره-ملاس فرمول B1 بود که از خوشخوراکی بالای برخوردار بود و گاوهای بومی به میزان تقریبی 650 گرم در روز از آن مصرف کردند.
مقدمه
ملاس و اوره ترکیباتی هستند که به ترتیب به عنوان منبع کربوهیدرات قابل تخمیر و ازت غیرپروتئینیی در تغذیه دام کاربرد دارند. استفاده از این دو ترکیب به شرط رعایت فرمول مناسب می توانند می تواند به بهبود تغذیه دامهای نشخوارکننده که تحت شرایط روستایی در کشور پرورش داده می شوندو معمولا از پس چر مزارع کشاورزی، کاه غلات و سایر فراورده های فرعی کشاورزی است - - 5 موثر باشد. در نشخوارکنندگان میکروارگانیسم های موجود در شکمبه قادرند از منابع ازت دار غیر پروتئینی استفاده نمایند و پروتئین ارزشمندی به نام پروتئین میکروبی تولید نمایند که در روده کوچک هضم و جذب می شود
میکروارگانیسم های شکمبه برای این مهم علاوه بر نیتروژن به یک منبع قابل دسترس از کربن - از قبیل کربوهیدراتهای محلول - و منابع مواد معدنی - از قبیل سدیم، فسفر و گوگرد - نیاز دارند
ایده ساخت بلوک های اوره-ملاس در ابتدا برای گاوهای شیری و گوشتی مطرح شد ولی امروزه مصرف بلوک ها به عنوان بخشی از جیره غذایی سایر نشخوارکنندگان - 4 - نیز رایج گشته است.در کشور ایران نیکخواه - 1367 - ساخت بلوک های ملاس اوره ای در ایران را بررسی کرد و در آزمایشی با استفاده از گاوهای بومی سرابی میزان مصرف بلوک های اوره ملاس در گاو سرابی را تعیین کرد
فروغی نیا - 1372 - ضمن ساخت بلوک های ملاس اوره میزان مصرف این بلوک ها را در جیره غذایی میشهای آبستن را بررسی کرد . - 1 - مشایخی و یزدی - 1384 - با تاثیر بلوک های ملاس - اوره بر تولید و ترکیبات شیر، مصرف در گاو میش های شیرده را بررسی کردند . - 2 - این پژوهش به منظور مقایسه میزان خوشخوراکی و تعیین میزان مصرف شش فرمول مختلف از بلوک های اور-ملاس در گاوهای بومی که در شرایط روستایی استان لرستان نگهداری می شوند، اجرا شد.
مواد و روش ها
در این پژوهش فرمول پیشنهادی - 9 - FAO و پنج نوع بلوک اوره- ملاس به نامهای B1، B2، B3، B4، و B5 با استفاده از نسبت های مختلف اوره، ملاس و سایر مواد به روش سرد به شکل بلوک های یک و نیم و کیلوگرمی ساخته شد
جهت ساخت بلو کها ابتدا ترکیبات هر فرمول توزین شد ودر مرحله نخست اوره و نمک در 50 سی سی آب - معادل 5 درصد - حل شد و این محلول به ملاس افزوده شد. در مرحله بعد سایر مواد - سبوس گندم و سبوس برنج ، ملاس و مواد معدنی - به تدریج بامحلول اوره-ملاس-نمک مخلوط شد.
مخلوط به مدت پنج دقیقه هم زده شد تا به طور کامل همگن شود. سپس مخلوط در قالب های فلزی دو کیلوگرمی ریخته شد و تا سر حد امکان توسط دست فشرده شد. بلوک ها سپس از قالب ها خارج شده و در معرض هوای آزاد و در اتاق نگهداری شدند.جهت مطالعه میزان خوشخوراکی و تعیین میزان مصرف فرمول ها از شش راس گاوهای بومی واقع در شهرستان الشتر روستای بیژنن واقع در بخش قلایی استفاده شد.
تعیین میزان خوشخوراکی و میزان مصرف به ترتیب در دو دوره زمانی شامل -1دوره تعیین خوشخوراکی و -2دوره تعیین مصرف اجرا شد. در دوره تعیین خوشخوراکی تعداد 5 بلوک از هر فرمول در اختیار گاوها قرار گرفت. میانگین وزن این بلوک ها در حدود 1/5 کیلوگرم بود. در دوره تعیین خوشخوراکی، 10 - روز - همه گاوها به همه فرمولها دسترسی داشتند.
تعداد بلوکهای مصرفی در این دوره به عنوان معیاری برای مقایسه خوشخوراکی فرمول ها گزارش شد. جهت تعیین میزان مصرف روزانه، به مدت سه روز و هر روز در دو نوبت دوساعته صبح - 12-10 - و عصر - 18-16 - گاوها اجازه دسترسی به بلوک ها را داشتند. میزان مصرف هر فرمول توسط دام ها به طور دقیق از روی اختلاف وزن قبل و بعد از مصرف محاسبه و ثبت گردید. داده های طرح در قالب طرح کاملا تصادفی با متغیر نوع فرمولبا استفاده از نرم افزار SAS تجزیه وتحلیل آماری شد. میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح %5 مقایسه گردید
نتایج و بحث
گاوها در دونوبت مصرف دوساعته در صبح وعصربلوک های FAO، B1، B3، B4 را به طور کامل مصرف کردند. تنها دو بلوک B2 و B 5 توسط دام ها مصرف نشد. لازم به توضیح است که فرمول های B3 و B4 قالب هایشان سالم نبود و به صورت خرد شده در اختیار دام ها قرار گرفتند که این موضوع می تواند در میزان مصرف آنها تاثیر داشته باشد.
نمودار-1 میزان مصرف روزانه - گرم - فرمول های مختلف توسط گاوهای بومی را نشان می دهد. فرمول B1 دارای بیشترین مقدار مصرف 655 120 - گرم - بود - . - P<0/05 میانگین مصرف روزانه سایر بلوکهای FAO ، B2 ، B3 ، B4 و B5 به ترتیب 450 141، 272 81، 170 10، 615 106، 283 159 گرم در دو نوبت دو ساعته صبح و عصر بود. بین دو نوبت صبح و عصر از لحاظ میزان مصرف اختلاف معنی داری مشاهده نشد - - P>0/05و تنها فرمولی کهمیزان مصرف آن در دو نوبت صبح و عصر دارای اختلاف معنی داری بود فرمول B4 بود که گاوها در نوبت صبح مقدار بیشتری ازآن را مصرف کردند
بهترین مقدار مصرف بلوک های اوره ملاس در دام های مختلف بر اساس گزارشات محدودی که موجود است در حدود 700 گرم در روز برای دام های بزرگ است - . - 9 بر اساس گزارشات موجود متوسط مصرف بلوک ها در گاوهای در حال رشد با وزن 250 کیلوگرم در حدود 700 گرم در روز است . - 9 - نیکخواه - 1367 - میزان مصرف بلوک های اوره ملاس توسط گاوهای بومی سرابی را بین 845 الی 1500 گرم در روز گزارش کرده است. نتایج بدست آمده در این مطالعه کمتر از نتایج گزارش شده توسط نیکخواه - - 1367است
این اختلاف احتمالا به خاطر محدودیت زمانی - دو نوبت دو ساعته در روز - گاوهای مورد آزمایش باشد زیرا که مشاهدات عینی در دوره عادت پذیری نشان داد که گاوهای بومی در صورت در اختیار داشتن بلوک ها به مدت زمان بیشتر تمایل به مصرف بیشترداشتند. نتیجه کلی اینکه بهترین فرمول برای ساخت بلوک های اوره- ملاس فرمول B1 بود که هم از خوشخوراکی بالا برخوردار بود و هم اینکه گاوهای بومی به میزان تقریبی 650 گرم در روز از آن مصرف کردند.
