بخشی از مقاله
چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی تعیین رابطه بین سبک های مقابله با استرس و تاب آوری با خلاقیت و میزان آمادگی به اعتیاد دربین دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان شهرکرد است. این مطالعه با روش توصیفی -همبستگی انجام شد. گروه نمونه این پژوهش شامل120 دانش آموزان مقطع متوسطه شهر شهرکرد با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. برای انجام این پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد.تحلیل داده ها به روش توصیفی و استنباطی شامل آزمون های همبستگی و سایر آزمون های مرتبط با استفاده نرم افزار Spess 16 انجام شد . یافته های این تحقیق نشان داد که :
تفاوت معناداری در میانگین نمرههای میزان تابآوری بین دختران و پسران وجود دارد تفاوت معناداری در میانگین نمرههای میزان آمادگی به اعتیاد بین دختران و پسران وجود دارد . تفاوت معناداری در میانگین نمرههای مهارت مقابلهای مسألهمدار بین دختران و پسران وجود دارد. تفاوت معناداری در میانگین نمرههای مهارت مقابلهای هیجانمدار بین دختران و پسران وجود دارد.
تفاوت معناداری در میانگین نمرههای مهارت مقابلهای اجتنابی بین دختران و پسران وجود دارد. رابطه معناداری بین تابآوری با خلاقیت و میزان آمادگی به اعتیاد وجود دارد. رابطه معناداری بین مهارت مقابلهای اجتنابی با خلاقیت و میزان تابآوری وجود دارد. میزان تابآوری دانش-آموزان بر اساس معدل متفاوت است. میزان آمادگی به اعتیاد دانشآموزان بر اساس معدل متفاوت است.
مقدمه
مصرف مواد از مشکلات بزرگ پزشکی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. با وجودعدم مقبولیت مصرف مواد افیونی از نظر اجتماعی، طبقات مختلف افراد با این مسأله به صورت جدی درگیر هستند با نگاهی واقع بینانه به مسأله اعتیاد به مواد مخدر به راحتی در می یابیم که مصرف موادافیونی از قرن ها پیش وجود داشته است و اکنون نیز کشوری وجود ندارد که از گسترش مصرف مواد در امان مانده باشد . اگر چه از دیر باز در تمام جوامع بشری سوء مصرف موادافیونی به عنوان عادتی غیر اجتماعی و نامقبول تلقی شده است، اما با وجود عدم مقبولیت،طبقات مختلف اجتماع با این مسأله به صورت جدی درگیر می باشند.
اکنون مردان و زنان زیادی،خصوصاً از سنین نوجوانی تا میانسالی مواد مخدر مصرف می کنند و به آن وابسته شده اند. این معضل یکی از آسیب های مهم اجتماعی است؛ به طور ی که سلامت روانی فرد و جامعه را به خطر می اندازد. این مشکل در میان جمعیت جوان و قشر تحصیلکرده جوامع از اهمیت بیشتری برخوردار است، چرا کهاولاً این قشر از جمعیت کشو ر در واقع سرمایه های اصلی جامعه در تولید علم و فناوری بوده و به لحاظ منابع انسانی از پایه های بنیادین پیشرفت، ترقی و توانمندی هر جامعه ای محسوب می شوند؛
وثانیاً دوران جوانی به دلیل ویژگی های خاص جسمانی و روانی آن از پرخطرترین دوره های تمایل و ابتلا به مصرف مواد محسوب می گردد؛ بنابراین طبیعی است که اعتیاد بیشترین خسارت را از ناحیه تباهی نیروهای جوان، فعال، کارآمد و عمدتاً تحصیلکرده بر جوامع وارد می سازد
نوجوانان و جوانان در هر کشوری به لحاظ تحرک اجتماعی و بالندگی نقش محوری را در توسعه همه جانبه ایفا می کنند. برای رسیدن به اهداف توسعه و پیشرفت کشور، شناسایی مشکلات و مسائل پیش رو از اهمیت زیادی بر خوردار است. در این راستا شناسایی جوانان در معرض خطر سوء مصرف مواد و سایر رفتار های پر خطر باید از دغدغه های اساسی متولیان تعلیم و تربیت باشد. از آنجا که نوجوانی زمان تجربه کردن و انتخاب های شخصی بوده و هویت شخص در این زمان شکل می گیرد، جوانان و نوجوانان در برابر مصرف مواد و رفتارهای پر خطر بسیار آسیب پذیر هستند. به همین دلیل شناخت عوامل موثر در پیشگیری و حفظ جوانان و نوجوانان از مصرف مواد و رفتار های پر خطر اهمیت بسیاری دارد
از سویی میزان مصرف مواد در نوجوانان و جوانان روز به روز افزایش می یابد و برای کنترل این امر لازم است در برنامه های پیشگیری و درمان از روی آوردهای جدید بهره گرفته شود در زمینه وابستگی به مواد عوامل گوناگون روانشناختی اجتماعی، خانوادگی و زیست شناختی درگیر هستند
یکی از عواملی که در پژوهش های متعددی موثر بودن آن مورد تایید قرار گرفته، سبک های مقابله ای است. امروزه تنیدگی و استرس به بخش مهم و اجتناب ناپذیری در زندگی آدمی تبدیل شده است. بررسی ها در زمینه تنیدگی بر این نکته تاکید دارند که آنچه سلامت رفتار را با خطر روبرو می سازد خود تنیدگی نیست بلکه شیوه ارزیابی فرد از تنیدگی و روش های مقابله و مدیریت تنیدگی می باشد
سبک های مقابله ای مجموعه ای از فعالیت ها و فرایندهای رفتاری و شناختی برای ممانعت، مدیریت یا کاهش استرس است.
از دیگر مکانیزم های شناخته شده که بر گرایش افراد به مصرف مواد و وابستگی به آن تأثیر می گذارد، تاب آوری است . منظور از تاب آوری فرایند و یا قابلیت سازگاری موفق با چالش ها و یا شرایط تهدید کننده است
یکی از سازه های مطرح درحوزه های بهداشت روانی که جایگاه ویژهای را برای خودکسب کرده است، تاب آوری است که به عنوان توانمندی فرد در برقراری تعادل زیستی-روانی در شرایط خطرناک و شرکت فعال فرد در محیط تعریف شده است
اشخاص تاب آور در رفتارهای ارتقای سلامتی مشارکت بیشتری دارند واز درگیری در فعالیتهای روزانه استقبال میکنند، از چالش لذت میبرند و تغییر را به جای ثبات ترجیح می دهند. دیگرسازه مطرح در کیفیت زندگی راهبرد مقابله با استرس است. که روانشناسی سلامت برای سبک مقابله ای در سلامت جسمانی و روانی اهمیت زیادی قائل است و آنرا به عنوان گسترده ترین موضوع مطالعاتی در روانشناسی معاصر و یکی از مهمترین عوامل روانی و اجتماعی میداند که رابط بین استرس و بیماری می باشد. راهبردهای مقابله ای مجموعهای از تلاشهای شناختی و رفتاری فرداست که در جهت تعبیر و تفسیر و اصلاح یک وضعیت تنش زا به کار میرود و منجر به کاهش رنج ناشی از آن می شود
دوارد دوبونو - 1992 - 1 درکتاب خلاقیت کارآمد می گوید " هیچ چیز سودمندتر و باشکوهتر از این نیست که ایده ی جدید و ثمربخشی اهداف شما را برآورده سازد " - قاسمی ، 1376، ص . - 20 خلق فکر ، ایده و مفاهیم نو همواره اساس اختراعات ، اکتشافات و پیدایش راههای مناسب برای حل مسائل و مشکلات در زندگی انسان به شمار می آیند . جوامع پیشرفته و متمدن گذشته وحال پیوسته به ارزش و اهمیت این جنبه از توانائیها ی ذهنی و فکری انسان توجه نموده و در صدد تقویت آن برآمده و از این طریق به توسعه ، رفاه ، ترقی و خوشبختی نائل آمده اند. چراکه بقول ارسطو " ابتکار یگانه عامل موثر در پیشرفت انسان به شمار می آید
به این ترتیب ضعیف بودن فرآیند بروز خلاقیت ها در جوامع عقب مانده نیز موجب بدبختی ، فقر و فلاکت خواهد بود . در دنیای پیچیده کنونی که شاهد رقابتهای بسیار فشرده جوامع مختلف برای دستیابی به جدیدترین تکنولوژیها و منابع قدرت هستیم ، افراد تیزهوش ، خلاق و صاحبان اندیشه های نو و مبتکرانه ، همانند گرانبهاترین سرمایه ها، از جایگاه بسیار والا و ارزشمندی برخوردار هستند بطوریکه بقول توین بی2 شانس بدست آوردن خلاقیت بالقوه ، می تواند موضوع زندگی و مرگ هرجامعه ای باشد
بی مبالغه می توان گفت که وجه مشخص و بارز جهان امروز ، همانا تغییر و تحول است که هیچ زمینه ای بدون تاثیر آن باقی نیست چرا که بقول هراکلیتوس در حیات چیزی پایدار نیست مگر دگرگونی. براین اساس امرسون ثبات احمقانه را زائیده مغزهای کوچک می شمارد - مویدنیا،1384،ص . - 164 صرف تغییر ارزش تلقی شده و عاملان تغییر نوآوران ارزشمند محسوب می شوند که دگرگونی ها را با امید به بهبودی هرچه بیشتر و بیشتر سبب می شوند از این رو هرگونه اختراع ، اکتشاف ، ابداع و ابتکار خود اشکال تحول بوده و موجب تغییرند
