بخشی از مقاله
چکیده
پارک های جنگلی از ارزش های تفریحی بسیاری برای گذران اوقات مردم برخوردار هستند. هدف ازانجام این مطالعه شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تمایل به پرداخت مراجعه کنندگان به پارک جنگلی کشپل با استفاده از تهیه و توزیع پرسشنامه در بین بازدیدکنندگان از پارک می باشد. برای دستیابی به این هدف، 200 پرسشنامه طی 3 هفته در روزهای آخر هفته - پنج شنبه و جمعه - اردیبهشت ماه 1396 به روش نمونه گیری تصادفی میان بازدیدکنندگان پارک کشپل توزیع گردید که در نهایت 42 پرسشنامه به علت عدم درک صحیح سؤالات تمایل به پرداخت و ناقص بودن حذف گردید و تجزیه و تحلیل نهایی با 158 پرسشنامه انجام گرفت. نتایج یافته های پژوهش نشان داده است که از میان اطلاعات استخراج شده از پرسشنامه مؤثرترین عوامل، مبلغ پیشنهادی ورودی، درآمد، سن، تأهل و کیفیت بوده اند.
-1 مقدمه
کمربندهای سبز، پارک های جنگلی و بوستان ها، به عنوان جزء ضروری و لاینفک شهرها، در متابولیسم آنها نقش اساسی دارند و کمبود آنها اختلالات جدی در حیات شهرها به وجود می آورد. جنگل های شهری می توانند علاوه بر ایجاد فضای سبز موردنیاز شهر و کارکردهای تفریحی – تفرجی، به عنوان فضای سبز یا کمربند سبز با اهداف اکولوژیکی و مهار رشد بی رویه شهر مطرح شوند. وجود ویژگی های اکولوژیکی و منافع اقتصادی ایجاد پارک های شهری، در کنار تأثیرات مهم - زیبایی ظاهری ، ارتقای سطح شرایط پایدار زیستی و اکولوژیک و غیره - بر ساختار شهرها، اهمیت و ضرورت پرداخت به این فضاها را نشان می دهد.
امروزه مفهوم توسعه پایدار و ابعاد چندگانه آن و حفظ محیط زیست از جمله مفاهیم نوینی هستند که کانون توجه اکثر کشورها را تشکیل می دهند، به طوریکه رشد و تعالی جوامع بر مبنای معیارهای گذشته ارزیابی نمی شوند. میزان پایبندی جوامع به مسائل زیست محیطی و حفاظت از منابع طبیعی و به ویژه در سال های اخیر، رعایت اصول توسعه پایدار یعنی حفاظت طبیعت و گسترش فرهنگ آن، معیارهای اساسی برای ارزیابی رشد جوامع به شمار می آیند. بر همین اساس بسیاری بر این باور هستند که نسل های آینده در ورای آنچه امروزه به دنیا می گذرد، این شانس را خواهند داشت که در گستره روابطی موزون تر با طبیعت، دنیای بهتری را داشته باشند.
در جهان امروز، توسعه پایدار و حفظ منابع طبیعی و محیط زیست بعنوان دو هدف ارزشمند نه تنها در سطح کشورها بلکه در سطح کل کره خاکی مورد توجه قرار گرفته اند. تفکر زیست محیطی شاید بتواند بسیاری از آمال و آرزوهای بشر را تحقّق بخشد، اما این امر تنها از طریق ترویج مستمر فرهنگ زیست محیطی در میان اقشار مختلف جامعه ممکن خواهد بود. امروزه مسائل زیست محیطی دامنه وسیعی پیدا کرده و عمیقاً دارای مفهوم اجتماعی است.
به هر حال دستیابی به مفهوم توسعه پایدار در کنار حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست، نیازمند تلاش همه جانبه سازمان ها، نهادها، مسئولان و دست اندرکاران مسائل توسعه و محیط زیست و کلیه اقشار جامعه است که باید بر آن همّت گماشته شود. امّا سوال اساسی که هم اکنون فراروی ما می باشد این است که به جای ادامه ی شیوه های غارتگرانه ای که طبیعت را به نحوی خطرناک نابود می کند چگونه می توان در ورود با معامله ای سود بخش با طبیعت، بر سرعت توسعه اجتماعی – اقتصادی افزود؟ چگونه می توان مفهوم همزیستی جامعه و طبیعت را جانشین مفهوم سلطه بر طبیعت نمود؟ اکنون زمان آن رسیده است که در قبال بی تفاوتی خویش نسبت به طبیعت به جبران مافات بپردازیم تا از این طریق برای نسل های آینده، محیطی قابل زیست فراهم آید.
-2 ادبیات موضوع
بسیاری از جاذبه های طبیعی و مکان های زیست محیطی توریستی، با محدودیت منابع مالی جهت مدیریت و نگهداری مواجه هستند، این روند در بلند مدت همراه با افزوده شدن تعداد بازدید کنندگان و توریست ها و افزایش اثرات زیست محیطی مانند بی اعتنایی، ریختن زباله و ایجاد مزاحمت برای حیاط وحش، ممکن است حتی منجر به تهدید اساس توریسم بر پایه طبیعت گردد.
چگونگی ارزش گذاری جاذبه های طبیعی همیشه به عنوان یک دغدغه در مدیریت توریسم پایدار مطرح بوده است و اخذ ورودیه از بازدیدکنندگان سایت های طبیعی همواره به عنوان یکی از گزینه های ممکن برای تأمین مالی این مکان ها مورد توجه قرار گرفته است، بطوریکه در برخی کشورها نظیر ایالات متحده آمریکا و کانادا، یک رسم قدیمی مبنی بر پرداخت هزینه ورودیه به پارک های جنگلی و سایر مناطق حفاظت شده وجود داشته است . امّا پیش از هر چیز پاسخ دادن به چند سؤال اساسی، بسیار ضروری می نماید.
.1برآورد ارزش اقتصادی – تفریحی جاذبه های طبیعی و پارک های جنگلی از چه روش هایی امکان پذیر می باشد ؟
2.آیا بازدیدکنندگان واقعاً مایل به پرداخت هزینه ورودی جهت دسترسی به سایت های طبیعی هستند؟
.3چه عواملی بر تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان تأثیر می گذارد؟
.4آیا باید از افرادی که از جاذبه های طبیعی و مکان های زیست محیطی توریستی بازدید می کنند، ورودیه اخذ شود؟
.5آیا می توان از تمایل به پرداخت افراد به عنوان شاخصی برای تعیین میزان ورودیه احتمالی جاذبه های طبیعی استفاده نمود؟
در واقع موارد فوق مهمترین سوالاتی هستند که پیش از مبادرت به اعمال هرگونه سیاست و برنامه ریزی برای جاذبه های طبیعی، باید به آنها پاسخ داده شود، نتایج چنین بررسی هایی می تواند به سیاست گذاران و مدیران جاذبه های طبیعی کمک کندتا عملی بودن یک سیاست هزینه ای برای مکان های زیست محیطی توریستی را از نقطه نظر بازدیدکنندگان بررسی نمایند و از بعد دیگر به آنها کمک می کند تا به موضوعات مالی مربوط به جاذبه های طبیعی مبادرت ورزند. - اسدی - 1391
-1-2 مبانی نظری
بطور کلی مفاهیمی همچون نظام ارزشی1، ارزش2 و ارزش گذاری 3دارای دامنه گسترده ای از معانی در رشته های مختلف علمی هستند. طبق تعریف، نظام ارزشی به مجموعه ای از عقاید میان ذهنی4، هنجارها5 و دستورها اشاره می کنند که فعالیت ها و قضاوت های انسان را هدایت می نمایند؛ به عبارت دیگر نظام های ارزشی به چارچوب های اخلاقی و دستوری که مردم به منظور تعیین اهمیت و ضرورت عقاید و عملکرد خود از آنها استفاده می کنند اشاره دارند.
نظام های ارزشی چارچوبی را ترسیم می نمایند که بر اساس آن مردم، حقوق6 اشیاء و فعالیت ها را تعیین می کنند ؛ همچنین این نظام ها، اهداف و فعالیت های علمی را بیان می کنند. - کوستانزا، - 2000 بر اساس تعریف کوستانزا - 2000 - 7، از واژه ارزش به منظور نشان دادن مشارکت یک شیء یا انجام یک عمل در جهت دستیابی به اهداف یا شرایط تعیین شده استفاده می شود، زیرا ارزش خاص آن شیء یا عمل با نظام ارزشی فرد استفاده کننده دارای ارتباط تنگاتنگ است و نظام ارزشی فرد استفاده کننده، اهمیت نسبی آن شیء یا فعالیت را در مقایسه با سایر اشیاء و فعالیت ها در جهان مشخص می کند.
می توان مفهوم »ارزش گذاری « را به عنوان فرایند بیان ارزش یک شیء خاص یا فعالیت مشخص تعریف نمود. در بحث های زیست محیطی، ارزش گذاری اکو سیستم نشان دهنده فرآیند تبیین ارزش کالا و خدمات اکوسیستمی - مانند تنوع زیستی، جلوگیری اتز وقوع سیل، فرصت های تفریحی و ..... - است؛ در این میان توانایی تشخیص تفاوت میان ارزش های ذاتی 8و ارزش های ابزاری9 بسیار پر اهمیت است.
