بخشی از مقاله
مقدمه
دورســـنجی یـــا ســـنجش از دور (Remote sensing) تکنیکـــی اســـت کـــه ثبـــت انـــرژي الکترومغناطیس را در طول موجهاي مختلف امکان پذیر می سازد. در این روش، شناسائی یک محدوده وسیع با دقت و سرعت بالا با هزینه کم امکان پذیر می باشد. بعبارت دیگر، دورسنجی دانشی است که در آن با مشاهده و اندازه گیري یک شیء یا پدیده زمینی از فاصله دور، بدون تماس فیزیکی مـی تـوان داده هاي ارزنده اي در مورد آن بدست آورد. درمرحله بعد با تجزیه و تحلیل ایـن داده هـا، مـی تـوان اطلاعات مفیدي تولید کرد که تلفیق سیستماتیک آنها با اطلاعات دیگر می تواند دانش ما را بـراي پـی جویی اهداف مورد نظر در روي زمین افزایش دهد. امروزه از تکنیکهاي دور سنجی در جهـان اسـتفاده هاي فراوانی می شود که یکی از کاربرد هاي مهم آن اکتشاف ذخایر معدنی می باشد.
ماهواره لندست (Landsat) یکی از ماهواره هائی است که جهت مطالعه منـابع زمینـی در چنـد سـال
اخیر بیش از سایر ماهواره ها مورد استفاده قرار گرفته است . سنجنده تعبیه شده در ماهواره لندست از
نوع اسکن کننده نوري–مکانیکی است که به (Thematic Mapper) TM معروف است. این سنجنده
داراي قابلیت تفکیک 30 متر بر روي زمین بوده و در هفت باند طول موجی (شش باند بازتـابی و یـک باند حرارتی) تصویر برداري می کند. اخیرا بجاي سـنجنده TM، سـنجنده نـوع Enhanced ) ETM (Thematic Mapper در ماهواره لندست هفت تعبیه شده است که با هفت باند بازتـابی و یـک بانـد حرارتی مورد استفاده قرار میگیرد. باند هشتم ETM (باند پانکروماتیک) داراي قابلیـت تفکیـک زمینـی
15 متر می باشد. در این تحقیق از داده هاي ETM شمال استان قزوین براي معرفی مناطق امیـد بخـش ذخائر معدنی در منطقه استفاده شده است.
محدوده مورد مطالعه
محدوده مطالعاتی نواحی شمالی استان قزوین حدود 15000 کیلومتر مربع را پوشش میدهد. ورقه هـاي
000،1:100 زمین شناسی در این محدوده شامل ورقه قزوین، بخشهاي غربی ورقه شـکران و بخشـهاي جنوبی ورقه رودبار میباشد. ورقه تاکستان و بحشهاي غربی ورقه ابهر که هنوز نقشـه آنهـا تهیـه نشـده است نیز در محدوده مطالعاتی این تحقیق قرار دارند. بطور کلی در این محدوده دو روند شمال غـرب-
442
مجموعه مقالات نهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم تهران، 1384
جنوب شرق (کوههاي طارم) و شمال غرب-جنوب شرق و شرقی-غربی (روند البرز مرکـزي) وجـود دارد. ورقه هاي یکصد هزار قزوین و شکران در کوههاي البرز قرار گرفته و نواحی شمال شـرق اسـتان قزوین را پوشش میدهند. جنوب ورقه یکصد هزار رودبار و ورقه هاي یکصد هـزار تاکسـتان و غـرب ورقه یکصد هزار ابهر بخش شمال غرب محدوده مطالعاتی (بخـش شـمال غـرب قـزوین) را پوشـش میدهند.
با توجه به خصوصیات شدت میدان مغناطیس هـوایی (Aeromagnetic signature) بـه نظـر میرسـد روند کوههاي طارم بخشی از کمربند ولکانیکی اورومیه-دختر باشد، در حالی که بخشهاي شمال شـرق استان قزوین با روند شمال غرب-جنوب شرق و شرقی-غربی جزء کمربند البرز محسوب می شـوند.
بر خلاف نظر بسیاري از زمین شناسان، دکتر قربا نی 1381، (1) ضمن مقایسه کوههاي طارم بـا البـرز تفاوتهاي بسیار زیادي بین آنها قائل می شود. با توجه بـه مقدمـه فـوق و خصوصـیات زمـین شناسـی، ژئودینامیکی و کانی سازي در کوههاي طارم (بخشی از زون اورومیه –دختر) و بخشهاي شـمال شـرق استان قزوین (بخشی از کمربند کوه زائی البرز) محدوده مطالعاتی به دو بخش عمده تقسیم شد:
-1 شمال شرق استان قزوین (ورقه 1:100000 قزوین و بخشی از ورقه شکران) -2 شمال غرب استان قزوین (ورقه 1:100000 تاکستان و رودبار)
براي بالا بردن دقت کار (با توجه به مفاهیم زمین شناسی و کانی سـازي) و رسـیدن بـه هـدف اصـلی، یعنی تشخیص زونهاي داراي پتانسیل بالاي کـانی سـازي، مطالعـات دورسـنجی در هـر بخـش بطـور جداگانه انجام شد و در نهایت بخشهاي 1 و 2 با هم تلفیق شدند. بنابر این تجزیـه و تحلیـل دقیـق بـا هدف تهیه نقشه هاي مناطق امید بخش ذخائر معدنی، با استفاده از مدلهاي مفهـومی (زمـین شناسـی و کانی سازي)، مشاهدات صحرائی، داده هاي ماهواره اي ETM و مغناطیس هوائی و نیز مدلهاي تلفیقـی (مدل (Fuzzy Logic در محیط GIS در بخشهاي شمال شـرق و شـمال غـرب اسـتان قـزوین بطـور جداگانه انجام شد.
