بخشی از مقاله
چکیده
هدف: پژوهش حاضر به منظور تعیین مقایسه عزتنفس دانشآموزان تیزهوش و عادی بود.
مواد و روش: روش پژوهش علی-مقایسه ای و جامعه آماری پژوهش را کلیه دانشآموزان مقطع متوسطه در مدارس عادی و تیزهوش شهرستان کاشمر در سال تحصیلی94-95تشکیل شده است که مجموعاٌ 5230 نفر بودند.
برای انتخاب نمونه آماری دانش-آموزان عادی، تعداد 100 دانش آموز عادی 50 - دختر و 50پسر - به صورتتصادفی از دبیرستان های دولتی و برای انتخاب نمونه دانشآموزان تیزهوش، تعداد 100دانشآموزان تیزهوش 50 - دختر و50 پسر - به صورت دردسترس از دبیرستان های استعداد درخشان و فرزانگان شهر کاشمر انتخاب شدند. و به پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت - 2005 - پاسخ دادند. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس و مقایسه میانگین ها از تی مستقل و تحلیل گام به گام رگرسیون چندمتغیری تحلیل شد.
یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد مقایسه عزت نفس در دانش آموزان عادی، مثبت معنادار است.
نتیجه گیری: با توجه اهمیت دانش آموزان تیزهوش و نقش سازنده آنها در آینده کشور بهای بیشتری به آنها داده شود.
مقدمه
افراد تیزهوش و با استعداد کسانی هستند که به کمک فکر و استدلال و استفاده از فرایندهای ذهنی عالی بتوانند به صورت صحیح قضاوت کنند و دارای استعداد خاص در کارهای خلاق با شند - میلانیفر،. - 1374 تیز هوشی میتواند بر ویژگیهای شخصیتی فرد و موقعیت آموزشی او اثر گذارد و پیامدهای آن ممکن است مثبت یا منفی باشد
مدارس ویژه دانشآموزان سرآمد یا تیزهوش دارای شرایط خاص پذیرش دانشآموزان خود هستند و این دانش آموزان دارای محیطآموزشی متفاوت نسبت به دانشآموزان مدارس عادی میباشند. چنین عواملیاحتمالاً میتواند موجب تفاوت بین ویژگی های شخصیتی این دو گروه دانشآموزان و دانش پژوهان باشد
بکر - - 1995 اعتقاد دارد که تیزهوشان به دلیل توانایی های شناختی، فهم عمیق تری نسبت به خود و دیگران داشته و بهتر میتوانند با فشاره و تعارضات روانشناختی سازگار شوند. از طرف دیگر برخی معتقدند که افرا تیزهوش در مقایسه با افرادعادی خصوصاً در سنین نوجوانی و بزرگسالیاحتمالاً دارای مشکلات عاطفی و روان شناختی بیشتری میباشند، زیرا این افراد به دلیل توانایی های شناختی خود نسبت به تعارضات بین فردی حساستر بوده و احساس از خود بیگانگی و فشار روانی بیشتری را تجربه میکنند
جناآبادی مینویسد محیطهایآموزشی مربوط به دانشآموزان تیزهوش و عادی، می تواند در ایجاد ویژگیهای شخصیتی آنها تفاوت ایجاد کند
یکی از ویژگی های شخصیتی که تیزهوشی و محیط آموزشی در آن موثر می باشد خودپنداره تحصیلی است خودپنداره تحصیلی به ادراک یا تصور دانشآموز از شایستگی خود در رابطه ی با یادگیری آموزشگاهی اشاره می کند که بر پیشرفت تحصیلی اثر می گذارد
توجه به مسائل شخصیتی دانشآموزان و امور تربیتی- آموزشی آنها در هر جامعهای موجب پرورش افرادی میشود که در آینده قادرند امور مختلفی را به دست گیرند و جامعهی خود را با شایستگی اداره و هدایت نمایند. اما منظور از دانشآموزان، فقط یک گروه خاص در جامعه نیست. به عبارت ساده تر، هر گروهی از دانشآموزان- خواه تیزهوش، عادی یا معلول-باید از امکانات مناسبی بهرهمند باشند. در این میان، یکی از گروههایی که به توجه نیاز دارد، گروه دانشآموزان تیز هوش است. یکی از نیازهای اینگونه دانشآموزان، توجه به نیازهای عاطفی و شناخت وضعیت شخصیتی آنان است. اهمیت این موضوع از آنجهت است که در همهی کشورهای خواستارتوسعه، مسؤولیتها و مشاغلحساس معمولا به افرادباهوش و دارای شخصیت متعادل سپرده میشود. ویژگی های شخصیتی کودکان تیز هوش را میتوان در ابعاد انگیزشی، اجتماعی روانی - عاطفی - ، اخلاقی و توانایی برای مدیریت و رهبری بررسی کرد
سیف نراقی و نادری - - 1374 میگویند:"دانشآموزان تیزهوش نسبت به دانشآموزان متوسط، کمتر مورد قبول دیگران واقع میشوند. دلیل این امر آن است که درک این دانشآموزان توسط سایرین مشکل است. نتیجه ی مرور تحقیقات مربوط به این زمینه توسط سیف نراقی و نادری بیانگر این مسئله است که دانشآموزان تیزهوش دچار مشکلات متعددی از قبیل تعارض داشتن با ارزشهای جامعه و رفتار بزرگترها هستند.که شاید بتوان مشکلات آنان را به درک نشدن آنها توسط بزرگترها و در نتیجه خصومت ورزیدن بزرگترها و معلمان به آنان نسبت داد.
ترمن - 1954 - 1 در مطالعات خود در مورد وضعیت روانی-شخصیتی افراد میگوید: موارد خودکشی، بستری شدن در بیمارستان های روانی یا ابتلا به بیماری های روانی در میان افراد تیز هوش کمتر از حد متوسط جمعیت است. ترمن، سازگاری اجتماعی دانشآموزان تیز هوش را نیز مورد مطالعه قرار داد و دریافت که خلق مناسب، حالت برونگرایی، تمایل برای کمک به دیگران و نبود خصوصیات شخصیتی منفی موجب آن میشود که کودکان تیز هوش به خوبی مورد قبول سایر هم کلاسی های خود قرار گیرند.
در مطالعه ی فریمن - 1983 - نیزمشخص شد که مشکلات شخصیتی کودکان تیزهوش در یک کلاس نسبت به سایر دانشآموزان که از هوش طبیعی برخوردارند، بیشتر نیست. در همین مطالعه، فریمن دریافت آن دسته از کودکان تیزهوش که تحت فشار والدین هستند، از مشکلات عاطفی و شخصیتی بیشتری رنج میبرند.
تیدول - 1980 - 2 همچنین نشان داد که دانشآموزان تیزهوش دارای خودپنداره ی بالا هستند، خود را یک یاد گیرنده خوب تلقی میکنند، مدرسه را دوست دارند و احساس میکنند قادرند زندگی خود را از طریق اعمال خود کنترل کنند، آنان خود را خوشحال تصور میکردند و نسبت به دوستان خویش نگرش مثبت داشتند. گرچه کودکان تیزهوش قادر به حل بسیاری از مشکلات خود هستند لکن باید توجه داشت که آنان نیز نیازهایی دارند که لازم است به آنها توجه شود.
کلارک و شور - 1998 - 1 میگویند: دانشآموزان تیز هوش اغلب در کلاس مورد توجه معلم قرار نمیگیرند؛ زیرا معلم تصور میکند آنان از نظر تحصیلی موفقاند و به کمک معلم نیاز چندانی ندارند. در حالیکه آنان نیز مانند سایر دانشآموزان نیازهای خاص خود را دارند و بهرغم آنکه میتوانند در شرایط سخت با دریافت کمی کمک بهکار خود ادامه دهند لکن باید نیازهای آنان را در زمینه ی مسائل درسی و شخصیتی، شناخت و به آنها توجه کرد. با توجه به اینکه در همه ی جوامع پیشرفته افراد تیزهوش نقش اول را در توسعه ی همه جانبهء کشورها دارند و خواهند داشت و از طرفی بهتر است این توسعه و پیشرفت به دست آن دسته افراد باهوشی صورت گیرد که از نظر اخلاقی، عاطفی و انسانی نیز سالماند، اهمیت شناخت دانشآموزان تیزهوش، شکوفا کردن استعدادهای آنان و مهمتر از این، شناسایی و بررسی وضعیت شخصیتی آنان از جمله امور مهم مربوط به این دانشآموزان تلقی میشود. مهم نیست که فرد باهوش باشد بلکه مهم آن است که فرد باهوش از شخصیتی سالم برخوردار باشد تا در پرتو هوشمندی خود سایر افراد جامعه را بهرهمند سازد
نگرش مثبت نسبت به مدرسه، عزت نفس مثبت و مسئولیت پذیری نیز از جمله عوامل اثرگذار مهم دیدگاه اجتماعی - شناختی هستند که در پیشرفت تحصیلی نقش موثری دارند نگرش دانش آموزان در مورد مدرسه می تواند در جهت گیری های آنها در فعالیت های یادگیری تأثیر عمده ای داشته باشد. دانش آموزان وقتی موضوع درس را لذت بخش و مفید بدانند، بر یادگیری تمرکز کرده و هدف تکلیف مداری را دنبال خواهند کرد. نگرش افراد در مورد تحصیل و مدرسه در انتخاب اهداف مؤثراست. دانش آموزان زمانی در کلاس احساس امنیت و راحتی خواهند کرد که احساس کنند می توانند در کلاس فعالانه درگیر شده و در آن شرکت کنند. وقتی دانش آموز احساس کند معلم هرلحظه قصد ارزیابی وی را دارد، احساس ایمنی نکرده و در نتیجه جوی تنش زا فراهم خواهد آمد
مفهوم تفکر مثبت با مفهوم عزت نفس ارتباط نزدیک دارد. عزت نفس عبارت است از درجه تصویب و تأیید و ارزشی که شخص نسبت به خود احساس میکند و یا قضاوتی که فرد نسبت به ارزش خود دارد
عزت نفس از جمله مفاهیمی است که مورد پژوهش بسیاری از روان شناسان قرارگرفته است. در تحقیقات زیادی ارتباط بین عزتنفس با مفاهیمی هم چون افسردگی، احساس-تنهایی و اضطراب به عنوان متغیرهایمنفی و مفاهیمی چون احساس کارآیی احساستوانمندی و پیشرفتتحصیلی به عنوان متغیرهایمثبت گزارش شدهاند
همچنین در بسیاری از تحقیقات همبستگی معنیدار بین عزتنفس با پیشرفتتحصیلی گزارش شدهاست و حتی از نمرات عزتنفس به عنوان پیشگویی برای موفقیتهای تحصیلی استفاده کردهاند
از آنجا که کشور ما، کشوری جوان است و بیش از نیمی از جمعیت آن را افراد زیر 18 سال تشکیل می دهند و در این میان جمعیت دانش آموزان دبیرستانی بالغ بر دو میلیون نفر می باشند که سرمایه های بالقوه جامعه و متصدیان آینده مملکت اند و از طرفی توجه به آنها از اولویت های بهداشت و درمان کشور است، اقدام برای شناسایی و رفع مشکلات آنها اثر بسیار مثبتی بر عملکرد جامعه خواهد گذاشت، بر اساس مطالب فوق، هدف مطالعه حاضر پاسخ به این سوال است که آیا عزتنفس دانشآموزان تیزهوش و عادی مقطع متوسطه شهرستان کاشمر تفاوت آماری معناداری وجود دارد یا خیر؟
