بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف تعیین رابطه تاب آوری وعزت نفس با پرخاشگری در دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهرخاش انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع دوم متوسطه خاش است که در سال تحصیلی 95-96 مشغول به تحصیل هستند. تعداد 370نفر به روش نمونه گیری خوشهای انتخاب شدند.برای تحلیل آماری داده ها از میانگین و انحراف استاندارد ،همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شده است.که میانگین متغیر پرخاشگری31.55 و انحراف استانداردآن 8.23 و میانگین متغیر عزتنفس 32.50 و انحراف استاندارد آن 6.39ومیانگین تاب آوری 36.23و انحراف استاندارد آن16.76 می باشد.بین عزت نفس و پرخاشگری - - r=-0/13 رابطه معکوس و معنیداری در سطح 0/95 اطمینان وجود دارد.همبستگی بین تاب آوری و پرخاشگری - - r=-0/12 رابطه معکوس و معنیداری در سطح 0/95 اطمینان وجود دارد.
نتایج رگرسیون گام به گام برای پیش بینی پرخاشگری نشان میدهد که در گام اول متغیر عزت نفس وارد معادله رگرسیون گردید و به میزان 0/01 پرخاشگری را تبیین میکند و در گام دوم عزت نفس و تاب آوری روی هم 0/05 متغیر پرخاشگری را پیش بینی میکنند. بنابراین، عزت نفس p<0/001 - ، - Beta=-0/23 و تاب آوری p<0/001 - ، - Beta=-0/22 ارتباط معکوس و معنی دار با پرخاشگری دارند و بیشترین پیش بینی کننده پرخاشگری استضرایب استاندارد بتا نشان میدهد با افزایش یک واحد انحراف استاندارد عزت نفس و تاب آوری نمره پرخاشگری به میزان -0/23 و -0/22 افزایش می یابد. لذانتایج پژوهش نشان داد که بین عزت نفس و پرخاشگری رابطه معکوس ومعنی-داری درسطح 0/95وجود دارد همچنین نتایج نشان داد که بین تاب آوری و پرخاشگری رابطه معکوس ومعنیداری درسطح 0/95وجود دارد با توجه به نتایج پژوهش تدارک برنامه هایی در قالب کلاسها و کارگاههای آموزشی جهت تقویت تاب آوری و عزت نفس با توجه به نقش پرخاشگری پیشنهاد می شود.
کلمات کلیدی: تاب آوری، عزت نفس ، پرخاشگری ، خاش
مقدمه
پرخاشگریٌ، رفتار فیزیکی یا کلامی آشکاری است که هدف آن صدمه به شخص یا شیء یا سیستم میباشد که باعث اجتناب دیگران یا مقابله به مثل آنها می شود. در انسانها، پرخاشگری زمانی رخ می دهد که تعادل بین تکانه و کنترل درونی بر هم بخورد - سادوک،. - 2003 بدین نحو که تضادهای ناشی از روابط بین فردی و اختلالات ارگانیک یا عصبی با افزایش تولید تکانهها و عدم ثبات روانی و عدم تأثیر عوامل مهارکننده شیمیایی با کاستن از کنترل درونی این تعادل را بر همزده و موجبات ایجاد پرخاشگری را فراهم میکند - تاردیف2 ،. - 8 : 2000طبق آمارهای جهانی، انواع آسیب های روانی- اجتماعی در اغلب جوامع بهطور نگران کنندهای رو به افزایش است، و بهویژه در نسل جوان روندی صعودی پیدا کرده است، پرخاشگری نیز از این قاعده مستثنی نیست.
در سالهای اخیر ویکرد روانشناسی مثبت با شعار توجه به استعدادها و توانمندی های انسان مورد توجه پژوهشگران حوزههای مختلف روانشناسی قرار گرفته است. این رویکرد بر شناسایی سازهها و پرورش توانمندیهایی تأکید میکند که ارتقاء سلامت و شادکامی انسان را فراهم میکند. تابآوری َ مهمترین راهبردی است که در این رویکرد مورد توجه پژوهشگران است - کیانی دهکردی،. - 1383تابآوری پدیده ای است که از پاسخهای انطباقی طبیعی انسان حاصل میشود و علیرغم رویارویی فرد با تهدیدهای جدی، وی را در دستیابی به موفقیت و غلبه بر تهدیدها توانمند می سازد. تابآوری صرف مقاومت منفعل در برابر آسیبها یا شرایط تهدیدکننده نیست، بلکه فرد تابآور مشارکت کننده فعال و سازنده محیط پیرامونی خود است. تابآوری قابلیت فرد در برابر برقراری تعادل زیستی×؛روانی و در مقابل شرایط مخاطره آمیز میباشد - کانر و دایویدسون ، ×ًًٍَ . - 76: از این رو نمیتوان آن را معادل بهبودی دانست. چون در بهبودی فرد با پیامدهای منفی و مشکلات هیجانی و عاطفی را، تجربه می کند - بونانو ،. - 20 : 2004 کامپفرُ - - 1999
معتقد است تابآوری یا بازگشت به تعادل پایه است یا رسیدن به تعادلی سطح بالاتر در شرایط تهدیدکننده وقاعدتاً باید موجبات سازگاری موفق در زندگی را فراهم آورد.از جمله مسائلی که در حوزه عوامل موثر بر تابآوری مطرح است عزتنفس ِمی باشد. باور مرسوم در بین روانشناسان این است که عزتنفس پایین اصلیترین پیشبینیکننده خشونت و پرخاشگری می باشد. بر اساس نظریه عزتنفس پایین افراد به دلیل خود بیزاری برانگیخته میشوند که به صورت پرخاشگرانه نسبت به موقعیتها و افرادی که شایستگی آنها را به چالش میکشد برخورد کنند، تا بدین وسیله عزت نفس خودشان را افزایش دهند. افراد با عزت نفس پایین در دنیای واقعی مستعد مشکلات برونی شده، مانند رفتارهای ضد اجتماعی می باشند - فرگوسن و هورودّ ،. - 2000
مکی و اسمیت - 2002 - 7 درباره عزت نفس بیان می کنند: عزت نفس یکی از عوامل تعیینکننده رفتار در انسان به شمار میرود. در حقیقت برداشت و قضاوتی که افراد از خود دارند تعیین کننده چگونگی بر خورد آن ها با مسائل مختلف است. فردی که عزت نفس پایین دارد و برای خود ارزش و احترام قایل نیست، ممکن است دچار انزوا، گوشه گیری و یا پرخاشگری و رفتارهای ضداجتماعی شود. عزت نفس را میتوان مجموعهای از افکار، احساسات، عواطف و تجربهها تصور کرد که در فرایند زندگی اجتماعی شکل میگیرند. مجموعهی هزاران برداشت، ارزیابی و تجربهای که فرد از خود دارد، باعث میشود که نسبت به خود احساس خوشایند، ارزشمند بودن یا بر عکس آن را داشته باشد - به نقل از حسنیان،. - 1385
مازلو - 2001 - نیز عنوان میکند لازمه احساس تعلق به وجود آمدن احساس امنیت است و لازمه به وجود آمدن عزت نفس، به وجود آمدن دو نیاز احساس امنیت و احساس تعلق است و لازمه مسئولیت پذیری تأمین احساس امنیت، احساس تعلق و عزت نفس است؛ از سوی دیگر نقش مدرسه بسیار تعیینکنندهتر از خانواده است - به نقل از کردلو، . - 1387برخی محققان بر این عقیده هستند، که زمانی خشم برانگیخته می شود که عزتنفس فرد تهدید شود. تهدید عزتنفس احساس کاهش عزت نفس را باعث شود که این احساس به ظهور عواطف منفی منجر شده و عواطف منفی ایجاد خشم میکند. در مقابل، موافقان عزت نفس بالا و پرخاشگری اظهار کردهاند، کسانی که بهطور غیر واقع بینانهای عزتنفس بالا دارند، نسبت به تهدید عزت نفس حساستر بوده و تهدید شدن عزت نفس، درآن ها خشم بیشتری ایجاد می کند استاتر ،. - 2002 - گود ،2002؛
روش پژوهش
روش این پژوهش، بر حسب هدف، کاربردی و بر اساس شیوه گردآوری داده ها، توصیفی از نوع همبستگی در پژوهش حاضر رابطه تاب آوری و عزت نفس با پرخاشگری در دانش آموزان مقطع دوم متوسطه شهرستان خاش مورد سنجش قرار گرفته است. اطلاعات لازم با استفاده از پرسشنامههای تابآوری، عزت نفس و پرخاشگری جمعآوری شد.
3-2 جامعه، نمونه و روش نمونهگیری
جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع دوم دبیرستان شهرستان خاش است که در سال تحصیلی 96-95 مشغول به تحصیل هستند. تعداد این دانشآموزان 370نفر بوده است.نمونه آماری و روش نمونه گیری نمونه این پژوهش با استفاده از فرمول کرجسی و مورگان 250 - 1970 - نفر برآورد شد. برای انتخاب نمونه از روشنمونهگیری خو شهای - دانشآموزان دوم متو سطه ا ستفاده شد. بدین ترتیب که آزمودنیها از بین دانش اموزان دوم متوسطه انتخاب شدند.نمونه گیری خوشهای شبیه نمونهگیری تصادفی ساده است، با این تفاوت که در نمونهگیری خوشهای به جای افراد، گروهها به صورت تصادفی انتخاب میشوند. . برتری نمونهگیری خوشهای این است که این روش زمانی به کار برده میشود که انتخاب نمونه از اعضای جامعه مشکل است. در نمونهگیری خوشهای تک مرحله ای، عمل نمونهگیری با استفاده از خوشه فقط یک بار، در صورتی که در چند مرحلهای این عمل بیش از یک بار تکرار میشود - دلاور ، . - 1383
