بخشی از مقاله
چکیده
ارتقاي سطح زندگی شهروندان در کشورمان تقاضاي مردم را براي محصولات کشاورزي باکیفیت افزایش داده است. این در حالی است که تعداد زیاد تولیدکنندگان کشاورزي شدت رقابت را در بین کشاورزان براي فروش محصولاتشان بیشتر کرده است. لذا کشاورزانی میتوانند در بازار محصولات کشاورزي دوام بیاورند که به اصول و قوانین مدیریت کیفیت محصولات کشاورزي توجه کنند.
مدیریت کیفیت محصولات کشاورزي گزینه اي است هم براي پاسخ گویی به انتظارات و خواسته هاي مصرف کنندگان محصولات کشاورزي و هم براي موفقیت در بازار رقابتی محصولات کشاورزي. مدیریت کیفیت محصولات کشاورزي از شش بخش - مؤلفه - تشکیل شده است: .1 عملیات کشاورزي موثر بر کیفیت محصولات کشاورزي .2 انبارداري محصولات کشاورزي .3 بسته بندي محصولات کشاورزي .4 فرآوري و تبدیل محصولات کشاورزي .5 مهارت هاي بازاریابی محصولات کشاورزي .6 آشنایی با رفتار مشتریان.
هدف این مطالعه شناسایی و تعیین نیازهاي آموزشی کشاورزان استان چهار محال و بختیاري پیرامون مدیریت کیفیت محصولات کشاورزي می باشد. روش تحقیق در این مطالعه از نوع روشهاي توصیفی پیمایشی و همبستگی می باشد. جامعه آماري شامل کشاورزان استان چهار محال وبختیاري - N=54586 - می شود که طی آن 398 کشاورز از شش شهرستان استان از طریق روش نمونه گیري طبقهاي چند مرحله اي هدفدار و تصادفی انتخاب شدند. ابزار جمع آوري اطلاعات در این مطالعه پرسشنامه نیازسنجی مدل بوریش است که پس از بررسی روایی ظاهري و محتوایی، آزمون مقدماتی و تعیین اعتبار براي جمعآوري اطلاعات مورد استفاده قرار گرفت. یافته هاي این مطالعه به شرح زیر می باشد:
نمرات کلی نیاز آموزشی براي شش مؤلفه به ترتیب میزان نیاز آموزشی عبارتند از: .1 انبارداري محصولات کشاورزي .2 - 7/87 - فرآوري و تبدیل محصولات کشاورزي .3 - 7/46 - بسته بندي محصولات کشاورزي .4 - 6/83 - آشنایی با رفتار مشتریان - .5 - 5/28 مهارت هاي بازاریابی محصولات کشاورزي .6 - 4/80 - عملیات کشاورزي موثر بر کیفیت محصولات کشاورزي . - 2/49 - هر یک از این مؤلفه ها از تعدادي مهارت کوچکترتشکیل شده است که بر مبناي نمرات آنها نمره نیاز آموزشی کلی محاسبه شده است. بین سن و میزان سابقه اشتغال در حرفه کشاورزي هر فرد با میزان نیازآموزشی رابطه مستقیم و معنیداري وجود دارد. میزان ضرایب همبستگی نشان می دهد که اگر چه تاثیر سن و میزان سابقه اشتغال در حرفه کشاورزي بر میزان نیاز آموزشی معنی دار است اما سن و سابقه اشتغال تاثیر ناچیزي در تشدید نیاز آموشی فرد دارند.
بین میزان تحصیلات با میزان نیاز آموزشی هر فرد رابطه معکوس و معنی داري وجود دارد اما شدت رابطه پایین است. روابط مستقیمی بین میزان مالکیت زمینهاي زراعی و باغی با میزان نیازآموزشی هر فرد به دست آمد اما این رابطه معنی دار نمی باشد. رابطه معکوس و معنیداري بین میزان درآمد ماهیانه کشاورز و میزان نیاز آموزشی وي در پنج مؤلفه مشاهده شد. افرادي که درآمد بالاتري دارند میزان نیاز آموزشی آنها کمتر از دیگران است.
مقدمه و چهارچوب نظري:
بر طبق آمارهاي موجود سالانه 35 درصد محصولات کشاورزي ایران در اثر سوء مدیریت از بین رفته و تبدیل به ضایعات می گردد. این مقدار ضایعات توان تأمین غذاي 15 تا 20 میلیون نفر از جمعیت کشور را دارد. - بیات، - 1383 محصولات کشاورزي از کالا هایی هستند که کیفیت در بازار پسندي آنها نقش مهمی را بازي میکند. مثلا در کشور کره هنگام تحویل محصول به فروشگاههاي مصرف عیار مواد آن اندازه گیري میشود. چنانچه میزان عناصر تشکیل دهنده - مواد ازته، پروتئینه و ... - از حدود مجاز بیشتر یا کمتر باشد محصول مورد نظر برگردانده میشود.
- کوان، - 1383 در ژاپن با نصب برچسب کد بر روي گوشت امکان ردیابی شناسنامه دام از طریق اینترنت به مشتري داده میشود. تبدیل و فرآوري مناسب محصولات کشاورزي بر بازار پسندي آن می افزاید. - خبرگزاري رویتر، - 1383 براي کیفیت تعاریف مختلف و گوناگونی ارائه شده است. صاحبنظران مختلف هر یک به نحوي سعی کرده اند این واژه را موشکافی و تجزیه و تحلیل کنند. جامعه کنترل کیفیت آمریکا کیفیت را به اینچنین تعریف میکند: »کیفیت یک مفهوم ذهنی است که هر شخصی تعریف خودش را از آن دارد.
در کاربردهاي فنی کیفیت به دو معنی است: - 1 کیفیت به ویژگیهاي یک محصول یا یک خدمت اطلاق میشود زیرا این ویژگیها باید بتوانند رضایت مشتریان را برآورده سازند. - 2 کیفیت به محصول یا خدمت عاري از هرگونه نقص و کمبود گفته میشود. - جوران و گودفري، - 1385 در جهان امروز رمز بقا در فعالیت هاي اقتصادي توانایی رقابت در بازار است. همگی کشورها از رقابت موجود در بازار براي سازماندهی فرایند تولیدشان استفاده می کنند. محصولات کشاورزي به لحاظ تعداد زیاد تولید کننده براي فروش از این قاعده مستثنی نیستند.
یکی از عوامل بالا بردن قدرت رقابت در بازار مدیریت کیفیت محصولات کشاورزي است. بحث مدیریت کیفیت محصولات کشاورزي در دنیاي مدرن امروز از جایگاه برجسته اي برخوردار است زیرا با ارتقاي سطح زندگی شهروندان و تعداد زیاد تولیدکنندگان امروز دیگر محصولی که از کیفیت و یا مزیت پایینی برخوردار باشد در رقابت با سایر تولیدکنندگان نمیتواند جایگاه ویژهاي داشته باشد - - OECD, 2009 مدیریت کیفیت از 5 بخش تشکیل شده است:
.1 میزان کیفیت محصول: این بخش شامل ابعاد مختلف کیفیت مثل عملکرد محصول، زیبایی، قابلیت اطمینان و غیره میشود.
.2 قیمت محصول: هر قدر تولیدکننده بتواند محصول خود را ارزانتر به فروش برساند در واقع کیفیت محصول خود را بالا برده است.
3. خدمات: تولیدکنندگان هر قدر خدمات گوناگون را بهتر پیرامون کالاي خود تامین کنند بر کیفیت محصول خود میافزایند.
.4 انعطاف پذیري: اگرتولید کننده بتواند در خط تولید خود کالا را بر مبناي نیاز فرستنده مثلا در اندازهها و اشکال گوناگون تحویل دهد از کیفیت کار بالاتري برخوردار است. .5 سیستم عرضه و ارائه کالا: هر قدر کالاي تولیدي به صورت سهل الوصولتري به مشتري داده شود کیفیت آن بالاتر تشخیص داده میشود - جعفري و دیگران، . - 1379 از نظر جوران و گودفري - 1385 - نظریه پردازان جهانی کیفیت براي پیاده کردن کیفیت در بنگاه اقتصادي توجه به عوامل زیر ضروري است:
.1ایجاد پروژه
.2 شناسایی مشتریان
.3 کشف نیازهاي مشتري
4. توسعه محصول
.5 توسعه فرآیند.
با توجه به نظریه جوران شش مؤلفه تاثیرگزار بر مدیریت کیفیت در محصولات کشاورزي عبارتند از:
1 عملیات کشاورزي مؤثر بر کیفیت محصولات کشاورزي
2 انبارداري
