بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین ادراک تعارض کار- خانواده با تعهد شغلی و جاافتادگی سازمانی, در بین پرستاران شیفت کار بیمارستان های دولتی اصفهان, در سال 1395 انجام شد. روش پژوهش حاضر, از نوع توصیفی– همبستگی بوده و جامعه اماری پژوهش حاضر را کلیه بیمارستان های دولتی اصفهان تشکیل دادند, که به دلیل حجم بالای جامعه آماری, از میان انها سه بیمارستان به صورت تصادفی انتخاب و از میان انان, نمونه ای به حجم 270 نفر با استفاده از جدول میچل و جولی و به روش در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش, پرسشنامه های تعهد شغلی - بلاو, , - 2009 جاافتادگی سازمانی - میچل و همکاران, - 2001و تعارض کار- خانواده - کارلسون و همکاران, , - 2000 مورد استفاده قرار گرفته است. داده های حاصل از پرسشنامه ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به روش گام به گام, مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته ها نشان دادند که بین تعهد شغلی و جاافتادگی سازمانی, همبستگی مثبت, بین تعهد شغلی با تعارض کار- خانواده و جاافتادگی سازمانی با تعارض کار- خانواده, همبستگی منفی و معنادار - - p<0/01 وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که, از میان دو متغیر تعهد شغلی و جاافتادگی سازمانی, در گام اول, جاافتادگی سازمانی پیش بینی کننده ادراک تعارض کار- خانواده بوده و توانسته است 44/3 درصد از واریانس این متغیر را تبیین نماید, و در گام دوم, تعهد شغلی در کنار جاافتادگی سازمانی افزوده شده و توانسته 46/6 درصد از واریانس تعارض کار – خانواده را تبیین نماید. در نتیجه می توان از طریق افزایش سطح جاافتادگی سازمانی و تعهد شغلی, ادراک تعارض کار- خانواده را در پرستاران, بویژه پرستاران بیمارستان های دولتی کاهش داد.
واژگان کلیدی : تعهد شغلی, جاافتادگی سازمانی, ادراک تعارض کار – خانواده, بیمارستان های دولتی.
مقدمه:
زندگی شغلی و خانوادگی دو جزء جداناشدنی زندگی بیشتر افراد جامعه به شمار می اید به گونه ای که رمز موفقیت انان در اینده, به دو حیطه از زندگی یعنی خانواده و کار مربوط است - براونٌ ;2002,نقل از خدابخشی کولایی, شیخی و ازخوش,. - 1391 کارو خانواده دو سامانه اساسی زندگی هرفرد است که هریک جنبه ای منحصر بفرد از رفتار انسانی را شکل میدهد وهرفرد باید میان انچه که هرکدام از این دو جنبه زندگی از او طلب میکنند, تعادل برقرار سازد. ادامز کینگ وکینگ ٍ - - 1996 بیان میکنند تعارض کارو خانواده وقتی اتفاق می افتد که خواسته های یکی از این دو - مثلا کار - با تقاضاهای حیطه دیگر - مثلا خانواده - ناسازگار باشد, که این تعارض می تواند هم بر کیفیت زندگی خانوادگی وهم بر کیفیت زندگی کاری تاثیر بگذارد.
هرچند انتظار میرود که افراد بتوانند بین زندگی کاری و خانوادگی خود تعادل ایجاد کنند, ولی فعالیت همزمان انها در دو حیطه کارو خانواده به بروز نوعی از تعارض درون فردی منجر میشود که تعارض کار –خانواده نامیده میشود - کاراتپه و کیلیسَ,. - 2007 تعارض میان کار و خانواده به عنوان موضوعی مهم,کارکنان, کارفرمایان وخانواده ها را متاثر می سازد. این متغیر به عنوان تداخل نقشهای شغلی با نقش های خانوادگی شناخته میشود. بر اساس نظریه نقشُ تعارض کار – خانواده نوعی تنش روانی است که به واسطه وقوع تعارض در انجام نقشهای مختلف ایجاد میشود. طبق این نظریه, تعارض زمانی رخ میدهد که افراد در نقشهای چندگانه وناسازگار درگیر شده و فرد بین الزامات مربوط به نقش کاری و تقاضاهای نقش خانوادگی خویش دچار احساس ناهمخوانی شود.
در ارتباط با تعارض کار - خانواده, انواع اساسی الگوها پیشنهاد گردیده است که دیدگاه های متفاوتی را مبنی بر این که ما چگونه نقش های کار و خانواده را انجام می دهیم, ارائه مینماید. -1 الگوی تفکیک یا تقطیع ِ ; رویکرد تفکیک استدلال میکند که, کار و خانواده دو حیطه یا قلمرو مستقل و جدای از هم هستند که یکدیگر را تحت تاثیر قرار نمی دهند و بر این اساس بک فرد میتواند در یکی از این حوزه ها موفق گردد, بدون اینکه بر حوزه دیگری تاثیری وجود داشته یاشد. - لامبرت ّ, ,1990 ص -2 . - 241 الگوی جبران ْ ; این الگو یک رابطه معکوسی را میان کار و خانواده ارائه می دهد. این الگو چنین فرض میکند که افراد در این دو زمینه سرمایه گذاری های متفاوتی انجام می دهند و بر این اساس چیزی را در یک زمینه کسب و در زمینه دیگر از دست می دهند.
بنابراین محرومیت های تجربه شده در کار با فعالیت های غیر کاری جبران میگردد - مهداد, 1393 ص . - 363 بطور کلی مطابق نظریه جبران,کارگران در نتیجه ناخشنودی از یک حوزه, فعالانه رضایت بیشتری را در حوزه دیگر جستجو می نمایند. -3 الگوی سرایت یا ریزش َ ; این الگو ابراز می دارد که شباهتی میان آنچه که در محیط کار و محیط خانواده رخ می دهد, وجود دارد. به طور کلی سرایت, عبارت است از ایده رابطه مثبت میان متغیر های کار و خانواده که رضایت یک فرد از کار خویش سبب افزایش رضایت از زندگی خانوادگی می گردد - مهداد, 1393 ,ص . - 363 تقریبا تمامی پژوهشها و بررسی هایی که در حوزه رابطه متقابل کار و خانواده انجام شده است, بر این امر هم رای هستند که, تعارض کار – خانواده می تواند برای افراد, خانواده و سازمان ها, آثار زیانباری را بر جای بگذارد - رستگار خالد, . - 1385
بروز این تعارض, دارای پیامدهایی برای فرداز جمله: افسردگی, کاهش رضایت از زندگی, انجام ناکار آمد وظایف همسری و مادری و پدری, اعتیاد, اضطراب و مشکلات خانوادگی و زناشوئی است; بعلاوه دارای پیامد های منفی بر روابط بین فردی, مانند افزایش تعارض و طلاق نیز می باشد - هومر و تومپسونٌ, . - 2004 برای سازمان نیز دارای پیامدهایی همچون :کاهش بهره وری, غیبت های کاری, ترک شغل, فرسودگی شغلی و کاهش خشنودی شغلی, افزایش دیر کرد, افزایش کناره گیری از کار و کاهش تعهد شغلی و سازمانی می باشد - پال و ساکسویکٍ , ;2008 لی وینگستون و جاج;2008 , 3 باکر, دمروتی و دولارد;2008 , 4 فورد, هینن و لانگ- کامر;2007 , 5 گوردون, ولان بری و همیلتون ;2007 ,6 بایرون ْ,;2005 استوا, چیوو 8 و گرینهاوس, ;2002 گرینهاوس, کالینز و شاوُ ;2003, هسو. - 2011 , 10
مطالعات بسیاری نیز نشان میدهد که تعارض میان کار و خانواده با پیامدهای شغلی مانند:رضایت از کار, میل به ماندن در شغل و تعهد شغلی ارتباط دارد - مونک و تپاس;1985, 11نقل از پارکز,;1993 دمروتی و همکاران,. - 2004 بنابراین, چنین پیامدهای آسیب زایی اهمیت پرداختن به این شکل از تعارض را روشن می سازد - استینز ٌٍ, . - 2000 همچنین, پژوهش های انجام گرفته نشان داده است که نگرشها می توانند ادراک ما را از رخدادها تحت تاثیر قرار دهند - بهنر و وانک,, - 2002 به همین سبب, متغیرهای نگرشی نیز می توانند بر ادراک ما از تعارض تاثیر گذار باشند. با توجه به تحقیقات انجام گرفته در ارتباط با تاثیر خشنودی شغلی و تعهد سازمانی به عنوان نگرش های شغلی و سازمانی, چنین انتظار می رود که دیگر نگرش های شغلی و سازمانی, همچون تعهد شغلی و جاافتادگی سازمانی نیز می توانند ادراک تعارض کار – خانواده را تحت تاثیر قرار دهند.
از طرف دیگر, پرستاران از اعضای مهم در سیستم خدمات سلامت هستند که جامعه بشری به خدمات انها نیازمند است و انها تاثیر خود را در نظام سلامت از طریق ایفای نقش های مختلف انجام می دهند - میرزا بیگی, . - 1388 امروزه بسیاری از پرستاران با چالش متعادل سازی نقش های شغلی و خانوادگی خود مواجه هستند و نتایج مطالعات, شیوع و تکرار بالای این پدیده را نشان می دهد. به اعتقاد کریز واکزٌَ , پرستاران به دلیل شرایط شغلی از جمله, پایین بودن حمایت سازمانی, تعداد شیفت های کاری, سختی کار, ساعات کاری طولانی, تقاضاهای بیشمار کاری و غیره, بیشتر در معرض تعارض ناشی از کار و خانواده قرار دارند و هر ساله تعداد زیادی از پرستاران به دلیل فقدان خشنودی شغلی, کار خود را ترک می کنند که این امر علاوه بر اتلاف هزینه های صرف شده برای آموزش آنها, موجب از دست دادن مهارتها, تخصص و منابع نیز می شود - کریز واکز و همکاران, . - 2006
تعارض کار –خانواده می تواند با طیف وسیعی از پیامدهای منفی نظیر, کاهش رضایت شغلی, کاهش تعهد شغلی, خستگی, فشارهای هیجانی یا علائم افسردگی, در بین پرستاران همراه باشد که در واقع, همان عواملی است که سبب ضعف عملکرد در پرسنل مراقبتی – بهداشتی و نیز خطاهای کاری می شود. از این رو تعارض کار – خانواده می تواند عامل بالقوه مهمی در تحلیل و زوال ارائه مراقبت های پرستاری با کیفیت بالا و در نتیجه اسیب به بیماران باشد. تحلیل واقعیتهای امروز جامعه پرستاری ایران, مانند حضور چشمگیر زنان , سبب تجربه سطوح بالای از تعارض کار- خانواده توسط انان شده است. البته تعارض در میان پرستاران یک موضوع مهم در واحدهای مراقبت بهداشتی در
