بخشی از مقاله
چکیده
همزیستی میکوریزایی دراکوسیستمهای طبیعی و کشاورزی به طورگستردهای وجود دارد. پاسخ رشدی گیاه میزبان به همزیستی میکوریزایی ممکن است بسیار قابل توجه باشد. بدین منظور آزمایشی در سال زراعی 1394برای ارقام توتون شرقی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تیمار و 3 گونه قارچ از خانواده گلوموس G11 - Glomus - gosporum 11 - و GlomusGlaviodum 14 - - G14وGlomusversiform 47 - - G47و عدم مصرف قارچ بعنوان شاهد{در 4 تکرار در مرکز تحقیقات وآموزش تیرتاشاجرا شد.
نتایج تجزیه واریانس دادههایتوتون شرقی - رقم ارومیه - 205نشان داد،اثر قارچ میکوریزا بر عرض ،طولبرگ،ارتفاع بوته ،وزن سبز ،عملکرد ودرآمد معنی دار است.همچنین مقایسه میانگین نشان داد که قارچ Glomusgosporum 11روی کلیه صفات نتایج مشابهی را نشان دادند. بیشترین و کمترین درصد تلقیح ریشه برایGlomusgosporum 11 با 40/66 درصد و کمترین Glomusversiform 47 با29/11 درصد مشاهده شد.
مقدمه
قارچهای میکوریزایی از نظر اکولوژیک اهمیت بسیاری دارند، زیرا این موجودات در داخل و روی ریشههای گیاهان میزبان روابط هم زیستی ایجاد مینمایند. قارچهای آربوسکولار میکوریزا متعلق به سلسله زیگومیست، راسته گلومالز میباشند. همزیستی در تمام اکوسیستمهای طبیعی حتی در شرایط نامناسب محیطی وجود دارد و میتوان آن را بهعنوان یک سیستم اختصاصی برای جذب و انتقال مواد غذایی با بازدهی بیش از ریشه تعریف کرد - رنادیان ،ح.. - 1390یکی از اثرات مهم قارچهای میکوریزایی تعدیل اثرات تنش خشکی است
در مطالعات پیشین تاثیر تنش خشکی بر جنبه های متعددی از جمله تغییرات هورمونهای گیاهی مانند آبسزیک اسید و سیتوکینین ، جذب مستقیم آب توسط هیفهای قارچ در خاک و انتقال آن به گیاه میزان، افزایش تبادلات گازی برگ و میزان فتوسنتز ، اسیمیلاسیون نیترات و فسفر ، افزایش جذب آب از طریق افزایش هدایت هیدرولیکی برگ و فعالیت فتوسنتزی، تنظیم اسمزی و تغییر در انعطاف پذیری غشا سلولی
با توجه به بررسی تأثیر قارچ میکوریزا بر جذب عناصر غذایی و نقش آن بر عملکرد توتون و معرفی عامل بیولوژیک به عنوان یک راهکار جهت تأمین نیاز غذایی این گیاه برای مقاوم کردن توتونهای شرقی در مقابل تنشهای محیطی مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت کاهش اثرات نامطلوب بر گیاه راهکارهای گوناگون پیشنهاد شده است
بخشی از سیستمهای حفاظتی طبیعی گیاهان در برابر عوامل نامساعد ،مشارکت با تعدادی از میکروارگانیسمها میباشد. قارچهای میکوریزا آربوسکولار و باکتریهای تثبیت کنندهی نیتروژن، بهویژه همزیستهای متقابل مهمی هستند. همانطور که عموماً پذیرفته شده است، کارکردهای عمدهی میکوریزا شامل بهبود استقرار گیاه، ارتقا جذب عناصر غذایی، محافظت در برابر تنشهای زراعی و محیطی و بهبود ساختمان خاک میباشد
موادوروشها
این پژوهش به صورت کشت در خزانه سنتی و در نهایت در فضای مزرعه ای صورت گرفت. آزمایش به صورتطرح ، در قالب بلوک های کامل تصادفی با 4تیمار 3 - گونه قارچ از خانواده گلوموس وعدم مصرف قارچ بعنوان شاهد - در 4 تکرار بر روی توتونهای تیپ شرقیانجام شد.
قارچ میکوریزا در سه سطح شامل:کاربرد قارچ میکوریزاگونه گلوموس G11وG14وG47 می باشد.
چون بذر توتون ارومیه - 205توتون تیپ شرقی - باید به صورت خزانه سنتی استفاده شود واین خزانه هامعمولاً. به عرض یک و طول 10 متر به فواصل 60 تا80 سانتی متر از یکدیگر ایجاد می شوند، با قارچ های میکوریزاگونه. با - سه گونه قارچ از خانواده گلوموس - G11 - Glomusgosporum 11 و GlomusGlaviodum 14 - - G14و Glomusversiform 47 - - G47و عدم مصرف قارچ بعنوان شاهد برای هر دو متر مربع 400گرم - برای هر خزانه 10متری 4کیلوگرم - با خاک خزانه مخلوط گردید.سپس بذر جوانه دار شده را برای هر متر مربع خزانه برای این واریته 0/3 تا 0/4 گرم میباشد پاشیده شد.پس از رسیدن گیاهچهها به مرحله 6تا 7 برگی 6 - هفته - و 10تا20 سانتی مترارتفاع به زمین اصلی منتقل شدند.
قارچ میکوریزا از موسسه خاک وآب تهیه شد.به منظور فعالیت اسپورهای موجود وایجاد کلنی وهم زیستی با ریشه گیاه توتون و جهت اندازهگیری درصد کلو نیزاسیون ریشه،رنگآمیزی صورت گرفت ودرصد کلونیزاسیون به روش شبکه خطوط محاسبه گردید.
نتایج و بحث
تأثیر قارچ میکوریزا بر صفات کمی توتون
نتایج تجزیه واریانس نشان داد،اثر قارچ میکوریزا بر عرض ،طول برگ، سطح احتمال یک درصدمعنی دار است - جدول. - 1مقایسه میانگین اطلاعات حاصل از اثر قارچ میکوریزا بر این صفات نتایجی مشابهی را نشان دادند. در این تحقیق بیشترین و کمترین طول برگ بهترتیب به گونه Glomusgosporum 11 - - ، - - GlomusGlaviodum 14 ،versiform 47 - - Glomus و شاهد بد ست آمداما درعرض برگ بعد از - - Glomusgosporum 11 شاهد قرار گرفت، در رتبه های بعد گونه های G14 وG47قرار گرفتند
از آنجا که رقم ارومیه 205 در شرایط دیم کاشته می شود. اولین واکنش گیاه در برابر خشکی کاهش رشد رویشی آنها است وتنش خشکی خصوصیات رویشی از جمله طول وعرض برگ را تحت تاثیر قرار می دهد،از اثرات منفی تنش بر میزان طویل شدن سلولی مربوط می شود که سبب کاهش سطح وحجم و تعداد سلول های تولید شده می گردد. اثر دیگر کلو نیزاسیون ، افزایش قطر ریشه ها است که منجر به ریشه های ضخیم تر می شود.
در اثر تلقیح قارچ های میکوریزا آرباسکولار،انتقال مواد فتوسنتزی از اندام هوایی میزبان - برگ ها - به سمت ریشه ها افزایش می یابد. در واقع اندام های قارچ به عنوان مخزن دریافت کربو هیدرات های فتوسنتزی گیاه عمل کرده که سبب تحریک فعالیت فتوسنتزی به میزبان بیشتر میگردد.واین خود دلیل افزایش طول وعرض گیاه میزبان می باشد . به نظر می رسد گیاهان میکوریزی نسبت به شاهد، از سطح برگ بیشتری برخوردار باشد. بهبود روابط آبی گیاهان میزبان قارچ وپاسخ هایرشدی یک اثر سازگار از کلونیزاسیون قارچ میکوربزا می باشد. قارچ میکوریزا دارای توانایی جذب دی اکسید کربن بوده ورشد گیاه میزبان را افزایش داده ونتیجه آن گسترش بیشتر سطح برگ میکوریزی نسبت به شاهد است.
جدول - 1 تجزیه واریانس صفاتمورد مطالعه در رقم ارومیه 205 تحت تاثیر تیمار هم زیستی قارچ میکوریزا در سال1394
جدول - 2 تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه در رقم ارومیه 205 تحت تأثیر تیمار هم زیستی قارچ میکوریزا در سال1394
جدول-3 مقایسه میانگین صفات کمی عرض و طول برگ، کلروفیل، وزن سبز برگ، عملکرد، متوسط قیمت و درآمد ناخالص تحت تاثیر
