بخشی از مقاله
چکیده
براساس یافته های علمی، بهترین راه جلوگیری از آلایندههای بدون کانون ایجاد مناطق محدوده حفاظتی در حاشیه رودخانهها و یا دیگر منابع آب ساحلی است که در برابر خطرات و آلودگیها آسیب پذیرترند. بمنظور محدودهیابی محدوده حفاظت زیست محیطی منابع آب ساحلی، ابتدا سیستم اطلاعات جغرافیائی برای آلایندههای منطقه تشکیل و در مرحله بعد با توجه به فاکتورهای بررسی شده، محدوده بافر برای ماهواره Landsat و ETM، کاربری اراضی منطقه از تصاویر ماهوارهای مناطق مختلف تعیین و نهایتا با روی هم اندازی لایههای اطلاعاتی و انجام تجزیه و تحلیل اطلاعات، مناطق بحرانی در معرض برابر خطرات وآلودگیها شناسائی گردید. نهایتاً زمینهای بایر و کاربری کشاورزی بعنوان مهمترین و بیشترین کاربری مؤثر در انتقال آلودگی در محدوده مطالعاتی تعیین گردیده است و راهکارهایی عملی برای حفاظت زیست محیطی منابع آب مناطق ساحلی و در نتیجه کنترل اثر آلودگیهای بدون کانون ارائه شده است.
مقدمه
بی تردید اغراق آمیز نخواهد بود اگر گفته شود در سده آینده مسئله آب از مهمترین زمینه های تفکر سیاستمداران واستراتژیست های بزرگ دنیا خواهد بود. مسئله آب به تدریج بواسطه رشد روزافزون جمعیت، کمبود منابع وبالارفتن هزینه های استحصال، درآینده نزدیک از معضلات بزرگ جهان و بخصوص کشورهای کم آب خواهد بود. این ماده حیاتی اهمیت فزآینده ای درمعضلات بزرگ جهان و بخصوص کشورهای کم آب خواهد داشت ازطرفی در مراودت بین المللی واستقلال کشورها نیز بسیار تاثیرگذار خواهد بود بگونه ای که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان درآینده ای نه چندان دورآب به جای نفت مسئله اصلی خاورمیانه خواهد داشت.
درحال حاضر 97/5 درصد از منابع آب موجود در کره زمین را آبهای شور دریاها و اقیانوسها تشکیل داده و فقط 2/5 درصد از کل آبهای موجود در جهان آبهای شیرین هستند. براساس برآوردهای انجام شده مقدار آب شیرینی که طی هر سال دردسترس جوامع انسانی قرار می گیرد. در مجموع 9 هزارمیلیارد مترمکعب می باشد. به عبارت دیگر سهم هر نفر بطور متوسط در هر سال 1800 مترمکعب آب شیرین است.
بطور بالقوه همه ساله حدود450 میلیارد مترمکعب آب آلوده به رودخانه ها جریان پیدا می کند که نقش مخربی در آلوده سازی همین مقدار محدود منابع آب شیرین موجود جهان دارد، و در واقع موجب کمبود و یا کاهش کیفیت منابع آب شیرین می شود. کشور ما با متوسط240 میلیمتر بارندگی در مقابل متوسط بارندگی 750 میلیمتر جهان، جزء کشورهای نیمه خشک جهان محسوب می شود. ظرفیت منابع آب تجدید شونده کشور135 میلیاردمترمکعب می باشد.
که ازاین مقدار45 میلیارد مترمکعب آبهای زیرزمینی و90 میلیارد مترمکعب باقیمانده را آبهای سطحی تشکیل می دهد. برداشت اضافی یا منفی از آبهای زیرزمینی درکل کشور بین 4 تا5 میلیارد مترمکعی است، که در بعضی مناطق موجب شده وضعیت سفره های زیرزمینی در حالتی بحرانی و خطرناک قرار گیرد. با توجه به افزایش جمعیت در سال 1400 نه تنها کشور تنش وفشار ناشی از کمبود آب را احساس خواهدکرد. بلکه با کاهش سرانه آب وارد بحران کم آبی شدید می شود.
اگر چه کشور ما با سرانه ای نزدیک به 2100 مترمکعب برای هر نفر در سال هنوز از وضعیت نسبی مناسبی برخوردار است ولی با نگاهی به روند نگاهی به روند افزایش مصرف، دیده می شود که طی چهل سال اخیر سهم سرانه آب از 8600 مترمکعب برای هر نفر در سال به 2100 مترکاهش یافته است پس باتوجه به رشد روزافزون جمعیت در ایران سرانه آب برای هر نفر در چهل سال آینده چقدر خواهدبود؟ این کاهش سالانه سهم سرانه آب واقعیتها را آشکار ساخته و زنگ خطر را به صدا در می آورد و لزوم برنامه ریزی دقیق ومدیریت اصولی مصرف آب را در قرن بیست ویکم در ایران چاره ناپذیر می سازد یکی از اکوسیستم های حائز اهمیت زمین، تالاب ها میباشند که حد واسط خشکی و آبیاند و به دلیل همین ویژگی زیستگاههای بسیارمتنوعی دارند و تنوع کنج های اکولوژیک آنقدر زیاد است که حتی پرندگان جنگل، استپ و کوهستان و دیگر پرندگان آبزی و کنار آبزی بدون ایجاد مزاحمت برای یکدیگر در کنار هم به زندگی می پردازند .
این امر باعث می شود که از رقابت بین پرندگان کاسته شود و از فضا و مواد غذایی موجود حداکثر استفاده به عمل آید. خلیج گرگان و تالاب میانکاله در استان مازندران و گلستان، شمال شهرستان بهشهر واقع شده، جزء تالابهایی است که ساختمان آن از دوره چهارم زمین شناسی به وجود آمده است. این ذخیره گاه با داشتن ویژگی طبیعی خاص خود یکی از با ارزش ترین زیستگاه های گیاهی و حیوانی در ایران و جهان محسوب می گردد که 12/521کیلومتر مربع و دارای تالابی با وسعت 44کیلومتر مربع به صورت شبه جزیره ای که در دل دریای خزر در حاشیه جنوب شرقی پیش رفته است در نوع خود از لحاظ محل پرورش ونگهداری موجودات زنده گیاهی و جانوری بی نظیر است.
پناهگاه حیات وحش میانکاله شامل بخش آبی به نام خلیج گرگان - تالاب میانکاله - و محیط خشکی به نام شبه جزیره میانکاله با وسعت 68880 هکتار در استانهای مازندران و گلستان، شمال شهرستان بهشهر واقع شده است. منطقه مطالعاتی این تحقیق تالاب میانکاله واقع شده است. امروزه موانع بسیاری در سر راه حفاظت از منابع پایه و مدیریت و برنامه ریزی در تالاب مورد بحث وجود دارد که یکی از آنها عدم توجه مسئولین و نبود برخی از متخصصان مدیریت و برنامه ریزی محیط زیست در مراحل اجرایی است. در فرضیه این تحقیق عنوان شده است که آلاینده های بدون کانون بار آلودگی بیشتری نسبت به آلاینده های با کانون دارند، اما توجه به این نکته ضروریست که منابع با کانون به طور قطعی، حتمی و مستقیم مواد آلاینده خود را وارد منابع آب می کنند.
