بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مقاله بررسی وضعیت زیست محیطی تالاب شادگان با تاکید برتنوع و تغییرات فراوانی گونه های براکیونوس شناسایی شده بود. وجود درجات متفاوت شوری و استرس های محیطی در تالاب شادگان که ناشی از تغییرات ورودی آب، عمق ، فاضلاب های شهری و صنعتی در منطقه است تغییرات چشمگیری در فراوانی و تنوع براکیونوس های شناسایی شده ایجاد کرده است. نمونه برداری از براکیونوس های تالاب شادگان به صورت فصلی در 5 ایستگاه در فاصله زمانی زمستان 1390 تا پاییز 1391 انجام گرفت.
بر اساس نتایج بدست آمده، پارامترهای محیطی از جمله شوری به شکل قابل توجه اثر مستقیم بر پراکنش جنس و گونه ی,Brachionis quadridentata وNotholca labis و اثر معکوس بر پراکنش جنس و گونه های Keratella cochlearis, Notholca squamula و Keratella hiemalis در امتداد گرادیان شوری داشته است. همچنین گرادیان شوری اثری بر پراکنش جنس و گونه های Brachionus plicatilis ,Brachionus urceolaris , Brachionus rubensدر تالاب شادگان نداشته است.
-1مقدمه:
زیستگاه های تالابی یکی از مهمترین اکوسیستم های طبیعی کره زمین هستند که از دیر باز نقش بسزایی در توسعه جوامع اطراف خود ایفا کرده اند. منافع متعدد تالاب ها، آن ها را در زمره ارزشمندترین زیست بوم های جهان برای حفظ تنوع زیستی و فرهنگی قرار می دهد. برای حفاظت از این زیست بوم های ارزشمند، کنوانسیون رامسر، به عنوان قدیمی ترین معاهده بین المللی با موضوع حفاظت از طبیعت در جهان، و با تاکید بر رویکرد و نقشی که تالاب ها در تامین نیازهای جوامع انسانی ایفا می کنند، حفاظت از تنوع زیستی تالابی را به عنوان اصلی ترین هدف خود قرار داده است. کشور ایران، در شکل گیری کنوانسیون رامسر نقشی کلیدی بر عهده داشته ، و در ردیف اولین هفت کشور پیشگام بود که به عضویت کنوانسیون رامسر درآمد.
علی رغم تلاش های انجام شده برای حفاظت و مدیریت تالاب ها، تهدیداتی نظیر محدودیت شدید منابع آب، رقابت تالاب ها با سایر کاربری های مختلف جهت بهره برداری از منابع آبی، تغییرات کاربری اراضی در سطح حوضه آبریز، حاشیه و درون تالاب ها ، تخلیه فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی بدون تصفیه مناسب ، بالا بودن میزان رسوبات جریانات آب های سطحی، خشکسالی های پیاپی و عدم برنامه ریزی و مدیریت مناسب تالاب ها، این زیست بوم ها را در سطوح ملی و بین المللی با تهدیدات جدی مواجه ساخته است.
عدم حفاظت از تالاب ها باعث می شود روند تخریب از حوضه تالاب فراتر رفته و دامنه وسیع تری پیدا کرده و بازتاب آن مستقیماً به وضعیت اقتصادی زیست محیطی و اجتماعی منطقه لطمه وارد نماید Ketchum - ، . - 121 : 1973 وضعیت تنوع زیستی تالاب ها یکی از شاخص های مهم وضعیت تالاب است و به همین دلیل یکی از اهداف اصلی طرح حفاظت از تالاب های ایران، حذف یا کاهش تهدیداتی است که تنوع زیستی زیست بوم های تالابی با آن روبرو هستند. در حال حاضر یکی از عمده ترین تهدیدات پیش روی جوامع انسانی و به ویژه تنوع زیستی تالاب ها موضوع آلاینده ها است. آلاینده ها اثرات نامطلوبی را به صورت مستقیم بر کیفیت آب و به صورت غیر مستقیم بر محصولات کشاورزی وارد می سازند که نتیجه آن تهدید جدی برای سلامت جوامع انسانی و تنوع زیستی تالاب ها خواهد بود.
امروزه به دنبال افزایش جمعیت در جهان، مسائلی از قبیل کاهش بیش از اندازه منابع طبیعی، افزایش آلودگی ها و نارسایی توزیع متعادل منابع بروز کرده است. به علاوه تهدیدات زیست محیطی نیز به این مشکلات دامن می زند Batra - و همکاران، - 1995 مسئله گردشگری نیز به نوعی محیط زیست را تهدید می کند. فاضلاب تأسیسات توریستی، آلودگی سوختی و صوتی قایق های تفریحی، از بین بردن آب سنگ های مرجانی، پوشش گیاهی و نابودی حیات جانوری، صید آبزیان و ایجاد مزاحمت برای ماهی ها، تغییر کشتزارها و تبدیل آن به تأسیسات مورد نیاز، فرسایش خاک، زباله ها و مواد زائد جامد هر یک انبوهی از مشکلات را به ارمغان آورده است. Inskeep - ، . - 305 : 1991
ایجاد و نگهداری از رژیم مناسب آب به عنوان مهمترین موضوع مدیریتی برای اغلب تالاب ها مطرح است. فعالیت های انسانی می توانند منجر به افزایش و یا کاهش غرقاب شدن و ایجاد تغییرات در رژیم فصلی غرقابی تالاب ها شود ANCA - ، . - 1996 در تالاب های ساحلی مهمترین و اولین استرس ناشی از تغییر رژیم مناسب آب و نوسانات شدید شوری به ویژه در ماه های گرم و افزایش شیب شوری در قسمت های مختلف تالاب است . بنابراین شناسایی و تخصیص نیاز آب زیست محیطی تالاب ها نقش موثری در حفاظت از عملکردهای اکوسیستم خواهد داشت. - کنوانسیون رامسر، . - 2004 تالاب شادگان بزرگترین تالاب ایران است که به واسته شرایط خاص محیطی حاکم بر آن از اهمیت ویژه برخوردار است.
تامین آب در تالاب شادگان از طریق ورودی رود کارون و جراحی صورت می گیرد. بر اساس مطالعات دبی رودخانه کارون طی سال های 80-78 نسبت به میانگین 50 ساله به میزان زیادی کاهش یافته است. از سوی دیگر واحدهای جنوبی شرکت های نیشکر منطقه، حجم زیادی زه آب با شوری بالا تولید و در رودخانه کارون تخلیه نموده، این دو عامل منجر به افزایش چشمگیر شوری در تالاب شادگان گردیده است. - جعفری، . - 1385 کارون که در خط القعر دشت خوزستان جاری است علاوه بر تامین آب شرب برای شهرها و مناطق مسکونی حاشیه آن، بعنوان زهکش دشت نیز عمل می نماید. فاضلاب های مناطق مسکونی و شهرهای بزرگی مثل گتوند، شوشتر، ملاثانی، دزفول، اهواز به این رودخانه افزوده می شود.
