بخشی از مقاله
چکیده
گونه سیب وحشی - Malus orientalis. Uglitzk - در جنگلهای شمال، مرکز، شرق و غرب ایران گسترش دارد. با افزایش ارتفاع از سطح دریا فاکتورهای محیطی تغییر میکند و این تغییر به نوبه خود بر روی ویژگیهای زیستی و ریختی درختان تاثیر میگذرد. در این مطالعه بذرها در شش جمعیت از ارتفاع 1470 تا 2350 متر از سطح دریا در شش منطقه جغرافیایی مختلف سوردار، یوشمیانبند، یوش بالابند، اسالم، افراتخته و درازنو جمع-آوری شد. با توجه به کاهش دوره رویش با افزایش ارتفاع انتظار بر این بود که با افزایش ارتفاع اندازه میوه و بذر و وزن بذر کاهش یابد.
ضریب همبستگی پیرسون در اندازه میوه -0/82 به دست آمد که در سطح 0/01 معنیدار شد و ضریب همبستگی پارامترهای طول و عرض بذر و وزن بذر به ترتیب 0/078، 0/051 و -0/152 به دست آمد که نشان میدهد پارامتر اندازه میوه در طول گرادیان ارتفاعی با افزیش ارتفاع کاهش مییابد و پارامترهای اندازه طول و عرض بذر با گرادیان ارتفاعی الگوی خاصی را نشان نداد. در مورد وزن صد دانه بذر تا ارتفاع 1824 متر از سطح دریا روند معکوس افزایش ارتفاع و تغییرات وزن ادامه دارد و با افزایش ارتفاع وزن صد دانه بذر کاهش مییابد، اما از ارتفاع 1824 متر به بعد تغییرات وزن بذر از الگو خاصی پیروی نمیکند و این به رقابت داخل و بین گونهای اشاره دارد که در هر جمعیت میتواند متفاوت باشد.
-1 مقدمه
تنوع در وزن بذر در بین جمعیتهای مختلف یک گونه که در شرایط رویشگاهی مختلف و مراحل توالی متفاوتی قرار دارند، متفاوت است
در داخل یک گونه تفاوت در وزن بذر نشان دهنده تنوع حاصلخیزی و تفاوت در مولفههای مختلف رویشگاه میباشد حتی در درختانی که دارای میوه مرکب هستند نیز تفاوت در وزن بذرهایی که از یک تخمدان تولید شدند دیده شده است همچنین اندازه میوه در مورد گونههای با میوه مرکب با هم تفاوت دارد
اندازه بذر، فاکتوری است که میتواند بر روی بسیاری از مولفههای اکولوژیک گیاه از جمله نرخ زندهمانی نهال، الگوی پراکنش بذر و مقدار بذری که میتواند با یک مقدار معین انرژی تولید شود تاثیر گذارد Leishman - و همکاران، . - 57-31 :2000 همچنین اندازه بذر نشان دهنده یک الگوی جهانی است و میان استوا تا عرض 60 درجه تا سه مرتبه تغییر میکند.
بر اساس پراکنش ژنوتیپهای مختلف سیب . که شامل شرق آسیا، خاورمیانه، قفقاز، اروپا و آمریکای شمالی میشود . نقش مرکز ژنی قفقاز به عنوان مرکز توسعه والدین درختان میوه بسیار حیاتی است. منطقه قفقاز یکی از قطبهای تنوعزیستی و گونهزایی است و از نظر گونههای میوه وحشی بسیار غنی است.
در این منطقه 260 گونه از 37 جنس وجود دارد Vavilov - ، . - 286-271 :1930 حضور چشمگیر گونههای جنس سیب از جمله گونه Malus orientalis در مرکز منطقه قفقاز اولین بار توسط Uglitzkikh گزارش داده شد Uzencuk - ، . - 492 :1939 این گونه در دو زیر گونه معرفی شد - 1991 - Langenfelds، زیر گونه M. orintalis ssp. orientalis که شامل واریتههای M. orintalis Var. orientalis و M. oreintalis Var. Montana میباشد و زیر گونه Malus orientalis Forsline - ssp. turkmenorum و همکاران، . - 62-1 :2003 گونه Malus orientalis به صورت پراکنده در منطقه قفقاز در جنوب روسیه، شمال آناتولی، ارمنستان، شرق گرجستان و در بخشهای پراکندهای در نواری از کوهستانهای شمال ایران وجود دارد
همچنین در مرکز، شرق و غرب ایران نیز گزارش شده است Rechinger - ، 1963؛ Browicz و همکاران، -166 :1969 . - 168 گونه سیب در ایران در ارتفاعات مختلف از جلگه تا ارتفاع 2500 متری و از آستارا تا گلیداغی در نوار غربی-شرقی رشته کوه البرز وجود دارد. همچنین در غرب ایران در شاهپور کردستان و در هرسین و بیستون کرمانشاه و در لرستان در دورود دیده شده است
در سال Zhou 2012 و Bao با بررسی گونه Rosa multibracteata، تغببرات وزن و اندازه بذر این کونه در طول گرادیان ارتفاعی را به دست آوردند. نتایج به دست امده نشان داد که وزن و اندازه بذر با افزایش ارتفاع افزایش مییابد
همچنین در سال Andera 2007 و همکاران به بررسی تغییرات وزن و اندازه بذر درارتفاعات مختلف در بیش از 29گونه پرداختند. نتایج نشان دادکه در بذرهایی که از گونههای آلپی جمعآوری شده بود بذرها 28±8 درصد بزرگتر از بذرهایی بودند که از مناطق با ارتفاع کم تهیه شده بودند، همچنین 55 درصد از بذرهای ارتفاعات آلپ سنگینتر از سایر بذرها بودند و تنها یک گونه - معادل 3 درصد - وزن کمتری را نشان داد و 41 درصد از بذرها وزن برابر را نشان دادند و تفاوتی در ارتفاعات مختلف نشان ندادند
هدف ما در این پژوهش بررسی تغییرات اندازه بذر و میوه و وزن بذر در شش جمعیت متفاوت و در ارتفاعات مختلف است.
-2 مواد و روش
-1-2 منطقه مورد بررسی
در این پژوهش ما از شش جمعیت سیب جنگلی - جدول - 1 که در نواحی مختلف نوار جنگلی شمال کشور گسترش دارد، نمونهبرداری میوه انجام شد
جدول شماره-1 طول، عرض و ارتفاع مناطق جمع آوری میوه سیب جنگلی
شکل شماره-1 مناطق نمونهبرداری بذر
بعد از جمعآوری میوهها، بذرها بلافاصله از میوه خارج شد و در هوای آزاد جهت خشک شدن قرار گرفت و بعد از سه روز جهت انجام آزمایش مورد استفاده قرار گرفت.
