بخشی از مقاله
چکیده
سنگهای قیمتی محصول شرایط موقت زمینشناسی و محیط میباشند که ترکیبی از ماگماتیسم، دگرگونی و رسوب زمینه ایجاد آنها را فراهم کردهاند. نیروهای دگرگونی و فرسایش، دسترسی انسان به این سنگها را در سطح، فراهم آوردهاند. استفادهی بشریت از این مواد معدنی گرانبها و ابزار برای استخراج آنها از لیتوسفر فوق العاده در زمانهای اخیر به دلایل مختلف افزایش یافته است و ابزار جدیدی جایگزین ابزارآلات قبلی شدهاند که بدون توجه به توان محیط دست به بهره برداری غارتگرانه زده اند و تخریبهای زیست محیطی زیادی را به بار آورده است. در حالیکه استخراج، تجارت و مصرف سنگهای قیمتی تحت تاثیر محیط زیست طبیعی است که ما را به طور مستقیم احاطه کرده و انسان، به شکل های متعدد از آنها سود میجوید.
بدین منظور پژوهش حاضر به بررسی روشهای بهره برداری از معادن فیروزه به منظور استخراج فیروزه و تاثیر این روشها بر محیط در گذشته و حال در دو روستای معدن علیا و سفلی دهستان فیروزه در شهرستان فیروزه، پرداخته است. جامعهی آماری شامل معدنکاران بازنشسنهی معدن فیروزه است. حجم جامعه نمونه 9 نفر از شاغلین و بازنشستگان با سنین بالا و تجربه زیاد در این حرفه است که با استفاده از روش کیفی و گلوله برفی و نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند.
روش گردآوری دادهها، میدانی و با استفاده از ابزار مصاحبه آزاد میباشد. روش تحلیل اطلاعات از طریق مرتب و منظم کردن اطلاعات و کدگذاری و مقایسه آثار روشهای بهره برداری بومی و جدید انجام گرفته است. نتایج، بیانگر آن است که روشهای بهره برداری بومی علیرغم سختی فوق العاده زیاد هم در زمینهی حفظ محیط زیست و هم در زمینه جلوگیری از آسیب و نرم شدن سنگها و بهره برداری با کیفیت بهتر، قابلیت بیشتری را از خود نشان داده اند.
با توجه به این مسائل و مشکلات روشهای امروزی در معدن، بسیاری از مسائل در ارتباط با جهان معدن را میتوان با طراحی معقول چارچوب مدیریت منابع و برنامهریزی و مدیریت موثر چارچوب پایدار در سنگ قیمتی، وارد کردن تجهیزات و فناوریهای روز و جهانیسازی دانش بومی کاهش داد که علاوه بر افزایش کیفیت محصول تولیدشده، میزان پرتی و باطله معادن را کاهش میدهد و زمینهی حفظ محیط و توسعه پایدار منطقه را فراهم میکند.
-1 مقدمه
یکی از انواع اثرات انسان در چشماندازهای سیمای سرزمین، معدنکاری و بهره برداری از معادن است. به مواد معدنی دارای ارزش اقتصادی که با زدن یک یا چند معدن میتوانیم آنها را از زمین استخراج کنیم،" سنگ معدن "میگویند
از معدنکاری یا بهرهبرداری از معادن، تعاریف متعددی إرائه شده است."به کلیهی راههایی که به دستیابی مواد معدنی مورد نیاز بشر منتهی میشود، معدنکاری میگوییم
حفاری نگرانیهای بیشتری را بر میانگیزد چرا که مستلزم احداث راههای دسترسی در مقیاسهای بزرگتری است
به طور معمول، معدنکاری سطحی در مقایسه با معدنکاری زیرزمینی، اثرهای ژئوموفولوژیکی و زیست محیطی آشکارتری را پدید میآورد. زیرا حجم بیشتری از سنگ جابجا شده و یک حفره روباز با کومه بزرگی از باطله ایجاد میشود. بعضی تغییرات ژئومورفیک، نتیجهی تخریب عمدی و گسترده در سطح زمین، نظیر حفاری و گودبرداری زمین، استخراج سنگ معدن و معدن- کاری است. در مواردی هم، آشکارترین آثار یک عملکرد یا یک سیاست خاص ممکن است مربوط به اکولوژی یا زیبایی- شناسی باشد که در این صورت تغییرات ژئومورفولوژیک نامحسوستر است. آثار و نتایج یک سیاست عمومی را که بر چشم انداز طبیعی تاثیر میگذارد، بر حسب انواع فعالیت های اساسی انسان، مناطق ژئومورفولوژیک یا قلمروهای سیاست میتوان مورد ارزیابی قرارداد
ابزارها و روشهای معدنکاری سنگهای قیمتی در گذشته و حال تفاوتهای زیادی با هم داشته و دارند و در گذشته فرد با عدم در دست داشتن ابزار به صورت ابتدایی و با دانشی که از گذشتگان به دست آورده است، شروع به کاوش کرده و به دنبال رگه پیش رفته و سعی داشته با حداقل آسیب رساندن به محیط حداکثر بهره برداری را داشته باشد ولی به مرور زمان و با ورود انواع مختلف مواد منفجره، انسان به دنبال به دست آوردن سود بیشتر و بدون توجه به ملاحظات زیست محیطی، حداکثر بهره برداری را داشته باشد که بسته به نوع عملیات معدنکاری، اثرات زیست محیطی مختلفی برجای گذاشته میشود
اثرات کلیدیی که در هنگام استخراج مواد معدنی و همچنین پس از آن، به طور معمول به وجود میآید، عبارت است از: اثرات زیست محیطی عملیات معدن مانند انفجار، خسارت زمین، سر و صدا، مشکلات رفت وآمد و مشکلات کیفیت آب، مشکلات همراه با دور ریختن و مدیریت باطلهها و تفالههای معدنی، بازسازی معدن
معدن فیروزه نیشابور یکی از این معادن است که در آن روش بهرهبرداری بومی کمترین آسیب و بهترین کیفیت بهرهوری را به همراه داشته است ولی بعد از سال 1332 به منظور بدست آوردن سنگ بیشتر و سودجویی بیشتر مواد منفجره جز ابزارآلات مورد استفاده قرار گرفت که خسارات جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت. لذا هدف این مطالعه، بررسی تاثیر عملیات معدنکاری بر ویژگیهای چشمانداز مناطق و إرائه الگوی مناسب بهرهبرداری از معادن سازگار با پایداری چشم انداز میباشد.
