بخشی از مقاله
چکیده
معدن فیروزه نیشابور واقع در پهنه زمینساختی بینالود قدیمیترین و بزرگترین معدن فیروزه ایران است. سنگهای ولکانیکی ائوسن میزبان کانیسازی و دگرسانی گرمابی همراه هستند.مطالعات پتروگرافی در بخشی از سنگهای دگرسانی مجموعه کانیایی: ژاروسیت + کوارتز+ آدولاریا+ هماتیت+ گوئتیت+ مگنتیت+ پیریت را نشان داده است. شواهد بافتی نشان میدهد که ژاروسیت در pH اسیدی و شرایط اکسیداسیون به خرج اکسیداسیون جوی سولفید اولیه - پیریت - و به خرج پتاسیم موجود در فلدسپارهای دگرسان گرفتهاست. علاوه بر این یک سامانه گرمابی اپیترمال سولفیداسیون پایین که سبب نهشت آدولر شده است.
مقدمه
کانیهای خانواده ژاروسیتها معمولاً فازهای ثانویهای هستند که حاصل اکسیداسیون کانسارهای سولفیدی همراه با سنگهای اسیدی میباشند جیمز،1994؛ بیگهام،1994؛ نردستورم، 1977؛ آلپر و برامهال، 1989؛ داتریزاک و جمبز،2000؛ استوفریگن و همکاران، . - 2000 کانیهای خانواده ژاروسیت - زمانیکه - B=Fe3+ >Al3+ زیرگروهی از خانواده گروه آلونیت[ - AB3 - XO4 - 2 - OH - ] هستند. در این فرمول A برابر است با B, NH4+, H3O+, Rb+, Ag+ , K+ , Na+ برابر است با Fe3+, Cr3+,Al3+ وX برابر است با As>S یا P معدن فیروزه نیشابور از نظر جغرافیایی با طول جغرافیایی58 درجه و23 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی36 درجه و30 دقیقه شمالی واقع است این معدن با ذخیره 9 هزارتن و ظرفیت تولید سالانه 19تن در 55 کیلومتری شمال غربی نیشابور، در جاده قدیم سبزوار و در روستای - - معدن - - قرار دارد - کریم پور، . - 1390 فیروزه با ترکیب شیمیایی CuAl6 - Po4 - 4 - OH - 8.4H2O یکی از قدیم ترین جواهرات شناخته شده میباشد - . - Forst, 2006 منطقه معدن در واقع قسمتی از پهنه بینالود است. قدیمی ترین سنگها در منطقه معدن مربوط به ائوسن و شامل آندزیت، تراکیت، تراکی آندزیت با رنگهای خاکستری، قرمز مایل به قهوهای - به علت وجود ترکیبات آهن - می باشد.
- A همیافتی آدولاریا با ژاروسیت
- B ژاروسیتی شدن سنگ ولکانیکی با بافت ترافیکی
- C بلور کامل پیریت که توسط مگنتیت، هماتیت و گوئتیت جانشین شده است
- D بلورهای ناقص هماتیت تیغهای - اسپکولاریت - که در واقع همرشدی مگنتیت- هماتیت هستند
بحث:
مطالعات پتروگرافی برشهای نازک میکروسکوپی متعلق به سنگهای دگرسانی حاوی فیروزه همیافتی کانیایی زیر را نشان داده است:
-1 ژاروسیت+ آدولاریا+ گوئتیت
-2 هماتیت+ گوئتیت+ مگنتیت
ژاروسیتهای بیشکل هستند و درPPL با رنگهای زرد عسلی و برجستگی بالا مشخص میباشند.شکل - - A, B، ژاروسیتها بیشتر در همیافتی با آدولر شکل - - A, B گوئتیت دیده میشوند، هماتیت، گوئتیت و مگنتیت زمینه سنگ را فراگرفتهاند و کاملا جانشین سولفیدهای اولیه - پیریت - هستند - شکل - C اسپکولاریت نیز درهم رشدی با مگنتیت دیده میشود. آدولر در زیر میکروسکوپ با شکل بلوری تقریبا لوزی و الگوهای پیچیده خاموشی و ماکل مشخص است.
آدولریا آدولاریا فلدسپاری است که دارای شکل بلوری خاص بوده و در سیستمهای تریکلینیک و مونوکلینیک متبلور میشود. این کانی شکل نیمه پایداری است که تحت شرایط تبلور سریع در حوزه پایداری میکروکلین تشکیل میشود. بدین ترتیب که تبلور سریع، مانع از ایجاد آرایش منظمAl ، Si میگردد. آدولاریا از شواهد جوشش در منطقه بوده و شاخص دگرسانی اپیترمال سولفید پایین است - دانگ و مریسون، 1995 و شیموزو، - 1911 واکنشهای زیر برای ایجاد ژاروسیت پشنهاد شده است.
4FeS 2 + 10H2O + 15O 2 4 FeOOH + 8H 2SO4
4FeS2 + 7H2O +15.2O2 Fe2O3.3H2O + 4H2SO4
برطبق نظریه لوئیس و همکاران، 2000 ژاروسیت به دو صورت تشکیل میشود.
-1 ژاروسیتهای نوع هیدروترمال اولیه.
-2 ژاروسیتهایی که در اثر هوازدگی غنیشدگی یافتهاند.
ژاروسیتهای نوع اول در مرحله تاخیری هیدروترمال به همراه باریت و فلوریت تهنشین میگردند، به نحوی که آبهای ژئوترمال اسیدی با آب زیرزمینی اکسید شده، مخلوط گشته و سرانجام در دمای 80تا200 درجه سانتیگراد ژاروسیت تشکیل میگردد. ژاروسیتهای نوع دوم که در نتیجه هوازدگی و اکسیداسیون پیریت حاصل میآیند به ژاروسیت سوپرژن معروف هستند. ژاروسیتهای هیدروترمال معمولا در محیطهای با شرایط اکسیداسیون بالا، اپیترمال، نزدیک به سطح وPH پایین شکل میگیرند. ژاروسیت هیدروترمال در دماهای بالا - 100تا - 300 و نسبت به ژاروسیتهای سوپرژن ساختمان بلوری بهتر و اندازه بزرگتری دارند - دسبوروگ و همکاران، . - 2010 با توجه به حضور اکسید آهن از نوع هماتیت و اکسی هیدرواکسید آهن - گوئتیت - که وضوح جانشینی پیریت شدهاند و ژاروسیتها از نوع ثانویه هستند.
