بخشی از مقاله
چکیده
ژئوتوریسم یا گردشگری زمینشناسی، یکی از رشتههای گردشگری وابسته به طبیعت یا طبیعتگردی است که به معرفی پدیده-های زمینشناسی به گردشگران با حفظ هویت مکانی آنها میپردازد. این صنعت در واقع از علوم مختلف زمینشناسی کمک میگیرد و علاقمندان به طبیعت و پدیدههای زمینشناسی را برای بازدید از جاذبههای زیبای زمین دعوت میکند. بدون تردید معادن و صنایع معدنی به عنوان زیربنای توسعه صنعتی و اقتصادی، از اهمیت قابل ملاحظهای در توسعه پایدار کشور برخوردار میباشند. بهعلاوه باید توجه داشت که اهمیت معادن نه تنها به خاطر تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع، بلکه به دلایل پرشمار دیگری از جمله رشد اقتصادی منطقه، اشتغالزایی - چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم - ، گردشگری و زمینگردشگری و در موارد خواص مواردی چون دلایل باستانشناسی، تاریخی، هنری، صنایعدستی و غیره بسیار قابلتوجه است.
معادن منطقه و در رأس آن ذخایر سنگهای قیمتی چون فیروزه و یاقوت در نیشابور را به جرات میتوان در رأس جاذبههای ژئوتوریستی ایران، خراسان رضوی و شهر نیشابور به حساب آورد. معدن فیروزه نیشابور هم به لحاظ تاریخی و پیشینه چندین هزارسالهاش و هم به لحاظ کیفیت بالای فیروزه استخراجی در جهان شهره است، لذا میتوان از آن به عنوان یک جاذبه منحصر بفرد ژئوتوریسمی در ایران و بالاخص در شرق کشور نام برد. ورود سالانه هزاران گردشگر خارجی و داخلی به استان خراسان رضوی فرصتی است تا از ظرفیت متعدد و جالب توجه این معدن برای جذب گردشگران خاص از جمله ژئوتوریستها استفاده کرد.
کلید واژهها: ژئوتوریسم، معدن فیروزه، نیشابور، ایران
مقدمه
در سال 1991 انجمن بین المللی اکوتوریسم یا TIES، ژئوتوریسم را به صورت سفری مسئولانه و آگاهانه به نواحی طبیعی که با حفاظت از محیط و ایجاد خیر و رفاه برای مردم محلی همراه است، تعریف کرد. در صنعت ژئوتوریسم پدیدههای زمینشناسی از زوایای مختلف مورد بررسی قرار میگیرد. حفظ محیط زیست و چشماندازهای آن، عدم تغییر و خودداری از دخالت انسان در برهم زدن چهره زمین از اهداف اصلی ژئوتوریسم است. پدیدههای ژئوتوریسم شامل طیف وسیعی از پدیدههای متعدد از جمله معادن مختلف - روباز و یا زیرزمینی - ، آتشفشانها، چشمههای آب معدنی، چین خوردگیها و گسلهها، سازندها و رشته کوههای مختلف، گنبدها و بلورهای نمکی،تپه های مرجانی، کویرها و تپه های ماسهای و بادی و ساختها و پدیدههای مختلف ژئومورفولوژیکی که هر یک به تبع دلایل مختلف زمینشناسی ایجاده شدهاند، میگردد.
مخاطبان ژئوتوریسم نه تنها متخصصان و کارشناسان زمی شناسی، بلکه گردشگران عادی و علاقمندان طبیعت هستند. در جریان فعالیتهای ژئوتوریسمی، بازدیدکنندگان ضمن بازدید از پدیدههای زیبا و ویژه زمین شناسی، با مبانی پیدایش آنها آشنا شده اهمیت وجودی آنها را درمییابند. پس در واقع ژئوتوریسم را میتوان نوعی توریسم فرهنگی- زیست محیطی به حساب آورد که در مناطقی که دارای یادمانها و آثار خاص زمینشناسی است، با جاذبههای خود میتواند در گستره جهانی شدن، با ایجاد رابطهای پویا و خلاق بین طبیعت و فرهنگ یک منطقه با گردشگران، جریانهای جدیدی را در آینده برای توریسم جهانی، صلح و توسعه پایدار فراهم نماید.
نیشابور به دلیل موقعیت استراتژیک و منحصربهفرد خود از لحاظ زمینشناسی و با داشتن انواع مختلفی از تشکیلات ساختاری و شرایط آب و هوایی متفاوت، دارای مناظر بسیار زیبا و جالب حاصل از تأثیر فرآیندهای زمینشناسی بوده که در سرتاسر آن قابل مشاهده است. منطقهی کوهستانی بینالود با سازندهای و لایه های مختلف زمینشناسی به تبع عملکرد چین خوردگیها و گسلهای متعدد، جلوههای زیبای زمینشناسی از جمله دره ها، صخره ها و لایههای سنگی در آن به وفور دیده میشود. وجود تنوع در پتروگرافی این واحدهای زمینشناسی باعث ایجاد تناوبی از رنگهای سبز، قرمز تا زرد در طول این جاده شده است. پدیدههای مختلف زمینشناسی در نیشابور از معادن بالاخص معدن فیروزه نیشابور - موضوع این نوشتار - ، و چشمههای آب گرم گرفته تا جلوههای زیبای فرسایش و کویر میباشد که به نوبه خود و از دیدگاه ژئوتوریسم حائز اهمیت هستند.
-2 معدن فیروزه نیشابور و راههای دسترسی
