بخشی از مقاله
چکیده:
منطقه اکتشافی سرب کویرو در شمال غرب شهرستان بشرویه در استان خراسان جنوبی واقع شده است. این محدوده اکتشافی در شمال غرب بلوک لوت واقع شده است و کانیسازی به صورت رگه- رگچهای، پرکننده فضای خالی و سیمان برشهای گسلی در واحد شیل دگرگونشده - اسلیت - سازند بغمشاه به سن ژوراسیک میانی، تشکیل شده است. برای شناسایی رگهها در عمق، در محلهایی با بیشترین میزان اکسید آهن، پروفیل IP/RS برداشت گردیده است. گمانههایی با بیشترین ناهنجاری زمینشیمیایی و کانیسازی در محلهایی با هدایت الکتریکی بالا، منطبق بر رگه-رگچههای حاوی گالن حفر شدهاند. محدوده تغییرات عناصر در نمونههای زمینشیمیایی عمقی از گمانهها برای سرب بین 0/07 تا 26 درصد میباشد. از مقایسه منطقه اکتشافی کویرو با سایر ذخایر رگهای بلوک لوت و با توجه به دگرسانی دولومیتی سنگ میزبان، عدم ارتباط با فعالیتهای آذرین، بافت پرکننده فضای خالی و ویژگیهای کانیشناسی، احتمالا کانیسازی از نوع هیدروترمال میباشد.
مقدمه: منطقه اکتشافی کویرو در شرق ایران و در گسترهای بین طولهای جغرافیایی 57 17'58" تا 57 19'44" شرقی و عرضهای جغرافیایی 34 21'41" تا 34 23'17" شمالی و در فاصله 55 کیلومتری شمالغرب بشرویه در استان خراسانجنوبی واقع شده است. این محدوده در شمال روستای نیگنان قرار گرفته است. شمال نیگنان به دلیل حضور کانیسازیهای رگهای سرب - نیگنان، پیرحاجی، قهستان، چاه آهن، قره شیرعلی، خرمایو، کوه سیاه و کویرو - ، آنتیموان ، آهن طوسی - نظر قزوینیان و همکاران، - 1392 و آهن محبی، وجود حفاریهای قدیمی و سربارههای فراوان و سیستم شکستگیها و گسلهای متعدد حائز اهمیت است. تاکنون پروژههای اکتشاف مقدماتی، نیمهتفصیلی و تفصیلی مربوط به منطقه سرب کویرو توسط شرکت احیا صنایع خراسان انجام شده است.
شرکت احیا برداشتهای زمین-فیزیکی را در منطقه در قالب 2 پروفیل IP/RS انجام داده است - محمدی، . - 1392 در محدوده کانسار چندین ترانشه و چاهک و 2 تونل اکتشافی توسط شرکت احیا حفر شده است. لازم به ذکر است که در این محدوده 2 شفت به عمق تقریبی 30 متر نیز مشاهده میشود که به دلیل بالاآمدن آب زیرزمینی وخطر ریزش، ورود به آنها مقدور نمیباشد. هدف از این کار پژوهشی، تفسیر برداشتهای IP/RS بوسیله مطالعات دگرسانی و همینطور استفاده از دادههای زمین-شیمیایی تحتالارضی برای اکتشاف بخشهای پنهان کانیسازی در منطقهای به وسعت تقریبی یک و نیم کیلومتر مربع در منطقه اکتشافی کویرو میباشد.
زمینشناسی: منطقه مورد مطالعه در شمالغرب بشرویه و در قسمت شرق نقشه 1/100000 عشق آباد - روتنر و همکاران، - 1994 قرار دارد. براساس مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی انجام شده و با توجه به نقشه زمین شناسی 1:50000 ، واحدهای سنگی ژوراسیک با یک گستره وسیعی سرتاسر بخش میانی ورقه را از شمال تا جنوب پوشانیده است و در واقع مجموعه ارتفاعات ورقه عشق آباد را ایجاد کرده است. تشکیلات معروف به بغمشاه که میزبان کانیسازی سرب میباشد، شامل اسلیت مارندار همراه لایههای باریکی از گچ، بخش وسیعی از نواحی شمال شرق ورقه را پوشانیده است. این واحد که در منطقه مورد مطالعه تحت تاثیر دگرگونی ناحیهای قرار گرفته است، بیشترین گسترش را در منطقه شمال نیگنان به خود اختصاص میدهد و میزبان کانیسازی گالن و استیبنیت میباشد. واحد اسلیتی در صحرا به شدت خرد شده و با توپوگرافی نیمهپست دیده میشود.
آلتراسیون و کانیسازی: آلتراسیونهای سیلیسیشدن و دولومیتیشدن مهمترین آلتراسیونهای منطقه هستند که در اطراف رگه و رگچههای کانیسازی و به ندرت در واحدهای میزبان آن مشاهده میشوند. گالن علاوع بر رگچهها در سیمان برشهای گسلی نیز دیده میشود. سیلیسی شدن به صورت رگچههای کوارتز و یا سیمان برشها همراه با دولومیت مشاهده میشود. در این آلتراسیون کوارتز با فراوانی 5 تا 20 درصد در اندازههای چند صدم تا حداکثر 0/5 میلیمتر مشاهده میشود.آلتراسیون دولومیتی شدن با دونوع دولومیت مشخص میشود:-1 دولومیتهای کاملا شکلدار و درشت بلور -2 دولومیتهای ریز بلور. میزان گالن همراه با این دولومیتها کمتر از نوع اول میباشد.
کلسیتی شدن غالبا همراه با رگچههای کلسیت تاخیری مشاهده میشود که اندازه این رگچهها از 1 میلیمتر تا 10 سانتیمتر متغیر است. بر اساس مطالعات میکروسکوپی، کانیشناسی رگه و رگچهها شامل دولومیت 70 - تا 85 درصد - ، گالن 0/5 - تا 2/5 درصد - ، کوارتز 10 - تا 20 درصد - و پیریت 0/5 - تا 2 درصد - است. گالن فراوانترین کانی سولفیدی منطقه است که در نمونه دستی نیز مشاهده میشود. این کانی را در قالب سه بافت تودهای، رگچهای و پرکننده فضای خالی در سیمان برشهای گسلی و با اندازه چند صدم میلیمتر تا بزرگتر از 3 سانتیمتر میتوان مشاهده کرد پیریت به میزان 0/5 تا 2 درصد و با اندازه 0/2 تا 3 میلیمتر در رگچهها مشاهده میشود. بر اساس مطالعات میکروسکوپی سروزیت و انگلزیت به شکل بافت تیغهای در حاشیه گالن جانشین شدهاند. کوولیت نیز در مرز بین گالن و دولومیت مشاهده میشود.
مطالعات :IP/RS عملیات اندازهگیری در مورد تعداد حدود 495 نقطه بعمل آمده است - محمدی،. - 1392 معیار زمینشناسی جهت تعیین این نقاط، رخنمونهای سطحی بخشهای کانهدار در محدوده بود که حداکثر حجم کارهای قدیمی نیز در امتداد همین بخشها صورت گرفته است. بهمنظور پوشش منطقه تعداد دو شبه مقطع شمالغرب-جنوبشرق با آرایش دایپل- دایپل در فاصله جانبی 150 متر از یکدیگر با طولهای 600 و 700 متر در نظر گرفته شد. فاصله نخستین دو زوج الکترودی معادل 20 متر انتخاب شده است - شکل . - 1
آرایه دوقطبی- دوقطبی شماره یک : - DD-1 - این آرایه در محدوده مختصاتی - 529437E , 3803427N - تا - 530027E , 3803048N - و بطول 700 متر به اجرا درآمده است. این آرایه با امتداد NW-SE و عمود بر روند زونها و رگههای کانهدار در سطح محدوده به اجرا درآمده و در امتداد آن در 235 نقطه اندازهگیری کمیتهای قطبش القایی و مقاومت ویژه الکتریکی به اجرا درآمده است - محمدی، . - 1392 تغییرات مقاومت ویژه ظاهری در امتداد این شبه مقطع بین حداقل 40 تا حداکثر 265 اهممتر در نوسان است. همچنین این تغییرات برای شارژابیلیته بین 5 تا 21 میلیولت بر ولت میباشد - شکل . - 2 در شبه-مقطع IP موقعیت یک زون بیهنجاری اصلی و تقریباً گسترده قابل مشاهده است. امتداد این زون بیهنجاری در حوالی ایستگاههای 240 تا 380 و همچنین 500 تا 540 به سطح میرسد. با افزایش نسبی عمق، زون مذکور بصورت یک زون بیهنجاری پیوسته مشاهده میشود.
براساس شبهمقطع RS موقعیت زونهای بیهنجاری شناسایی شده در حوالی ایستگاههای 400 و 280 شبهمقطع IP بصورت زونهایی با مقاومت ویژه الکتریکی متوسط رخنمون دارد. براساس این شبهمقطع، همچنین یک زون با مقاومت ویژه الکتریکی متوسط تا بالا در منتهیالیه شمال غربی این آرایه دیده میشود که امتداد سطحی آن در حوالی ایستگاه 110 به سطح میرسد. براساس این شبهمقطع موقعیت یک گسل نیز بهوضوح شناسایی میشود که امتداد آن در حوالی همین ایستگاه به سطح میرسد.
آرایه دوقطبی- دوقطبی شماره دو : - DD-2 - این آرایه با روند NW-SE و بهطول 660 متر در فاصله 150 متری جنوب غربی آرایه DD-1 و بهموازات آن اجرا شده است و در امتداد آن در 260 نقطه اندازهگیری کمیتهای قطبش القایی و مقاومت ویژه الکتریکی انجام شده است - محمدی، . - 1392 این آرایه در حدفاصل نقاط مختصاتی - 529371E , 3803292N - تا - 529926E , 3802934N - طراحی شده و هدف از اجرای آن بررسی و امکان تداوم جانبی زونهای بیهنجاری مشاهده شده در امتداد آرایه DD-1 میباشد. در شکل 3 شبهمقطع ترسیم شده برای قطبش القایی و مقاومت ویژه الکتریکی این آرایه آورده شده است.
در شبهمقطع IP طیف تغییرات بارپذیری از 5 تا بیش از 25 میلی ولت بر ولت در تغییر است. در شبهمقطع RS این آرایه طیف تغییرات مقاومت ویژه الکتریکی از 40 تا بیش از 320 اهممتر در تغییر است. در شبهمقطع IP این آرایه موقعیت دو زون بیهنجاری اصلی قابل شناسایی است. زون اول بصورت یک محدوده بیهنجار با شدت متوسط تا بالا و در حوالی ایستگاههای 480 تا560 دیده میشود. با افزایش عمق خطوط پربندی این زون بیهنجاری بسته میشود و بنابراین انتظار میرود با افزایش نسبی عمق به
