بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش و توسعه آن در حوزه علوم انسانی در گرو کوششهایی عالمانه است؛ به این معنا که بخش پژوهش و تولیدعلم در علوم انسانی باید ابتدا مقصد خود را بهدرستی درك کند و سپس براي حرکت در این مقصد ابزارهاوامکانات متناسب را تشخیص و به فراخور از آنهااستفاده نماید.
تفکر نظام گرا مفهوم مناسبی براي توصیف مفروضات مورد نیاز براي توسعه پژوهش در حوزه علوم انسانی است .
در تفکر نظام گرا پژوهشگر علوم انسانی،اتکاء خود را بر مبانی سازگار با هدف و ماهیت دانش پژوهی در علوم انسانی می گذارد و با بنیادهایی فلسفی ، علمی، اخلاقی و .... که درخور علوم انسانی هستند، حرکت خود را آغاز می کند .
سپس دانش تولید شده را در میان مخاطبان منتشر و اشاعه می دهد، در راستاي کاربست یافتههاي خود با برنامه و متعهدانه عمل میکند و در آخرین گام از چرخه پژوهشی خود، کل فعالیت خود را به معرض نقد و ارزیابی می گذارد و از دستاورد چنین فرایندي فکورانه رشد می یابد تا فعالیت دیگر پژوهشی خود را با قوت و خبرگی بیشتري دنبال کند. سازمانهاي پژوهشی در حوزه علوم انسانی نیز براي رشد به طی چنین فرایندي در ابعادي وسیع تر و در تعامل پویا با محیط خودنیاز دارند .
در حال حاضر شواهد متعددي وجود دارد که نشان از نبود یا ضعف تفکر نظام گرا در تولید دانش پژوهشی در حوزه علوم انسانی در ایران دارد. چنین نقصانی می تواند حاصل صرف منابع متعدد انسانی و مادي را در این حوزه بسیار ناچیز گرداند.
مقدمه
پژوهش به عنوان یک فعالیت دیرینه، ریشه در سرشت و طبیعت آدمی دارد. این فعالیت حس کمالجویی و جستجوگري انسان را در مسیر کشف ناشناختهها و میگسترش داناییها هدایت کند؛آنگونه که فرصت مناسب ایجاد میسازد تا فاصله بین دو دنیايکاملاً متفاوت »انسان اولیه« تا »انسان عصر فنآوري،ارتباطات و اطلاعات« با سرعتی بسیار زیاد بهویژه در دهههاي اخیر طی شود.
امروزه دانشِ حاصل از پژوهش به عنوان مهمترین منبع قدرت و یک ثروت استراتژیک جایگزین منابع سنتی اقتدار گردیده است به نحوي که میزان دسترسی جوامع به آن مهمترین عامل در تعیین سهم آنان از فرصت ها در عرصه رقابت جهانی تلقی میشوداصولاً. توسعه فزاینده دانش با ظهور گستردة سازمانهاي پژوهشی در موضوعات مختلف در سدة اخیر همراه میباشد. پژوهش در قالب سازمان هاي تحقیقاتی فرصت بهتري براي توسعه پیدا نموده است . توسعه تخصصی رشتهها و موضوعات علمی، متمرکزسازي منابع مالی و انسانی مورد نیاز پژوهش از جمله امتیازات حضور فعالیت پژوهش در قالبهاي سازمانی است .
در ایران نیز در زمینه هاي مختلف سازمانهایی پژوهشی پاي به عرصه وجود گذارده، با منابع و امکانات در خوري به فعالیت مشغول هستند . در حوزه علوم انسانی نیز سازمانهایی با دایره اي وسیع از موضوعات و عناوین مختلف به فعالیت مشغول هستند؛اما روند تولید علم در این حوزه اغلب با دشواري مواجه و از انجام آن رضایت کافی وجود ندارد .
یکی از عامل هاي ایجاد رکود و سستی در سازمانهاي پژوهشی مرتبط با موضوعات علوم انسانی ، فقدان تفکر نظام گرا است که اغلب مسیر اصلاح سازمانهاي پژوهشی را با مشکل مواجه ساخته است
