بخشی از مقاله
چکیده
رمان تربیتی بر بلوغ و شکلگیری جهان عاطفی و ذهنی شخصیت های اصلی متون ادبی شکل می گیرد.این اشخاص پیوسته گرفتار نبردی درونی با وجدان اخلاقی و عرف اجتماعی خویش هستند که سرانجام به رستگاری و یا سقوط روحی آنها منجر می شود. هدف از این پژوهش آشناسازی مخاطبان با راهکارهای رسیدن به رستگاری دنیوی و اخروی است.
اهمیت این تحقیق در بالابردن میزان توانایی و مهارت مخاطبان در تعاملات اجتماعی آنها است. روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی همراه با رویکرد فرهنگی است. نتایج بدست آمده از این مقاله نشان می دهد که یک شهروند باید تا زمانی به عرف جامعه خود پایبند باشد که بر پایه دستورات الهی و مشترکات انسانی شکل گرفته باشد . با آنکه رمان های تربیتی ادبیات انگلیسی بر اساس عرف اجتماعی رایج در انگلستان شکل گرفته است، بسیاری از اصول اخلاقی آن با عرف شرقی قابل تطبیق است.
مقدمه
رمان تربیتی بر بلوغ و شکلگیری جهان عاطفی و ذهنی شخصیت های اصلی متون ادبی شکل می گیرد.این اشخاص پیوسته گرفتار نبردی درونی با وجدان اخلاقی و عرف اجتماعی خویش هستند که سرانجام به رستگاری و یا سقوط روحی آنها منجر می شود.
محدودیت های تحقیق
در این تحقیق، تنها به یک اثر از نویسنده منتخب یعنی جورج اورول اکتفا خواهیم کرد. این بدان دلیل است که تحلیل میکروسکوپیک تمامی رمان های تربیتی ادبیات انگلیسی که با موضوعات وجدان اخلاقی و عرف اجتماعی مرتبط هستند در مجال این مقاله کوتاه نمی گنجد. اکنون، با نگاهی به پیشینه پژوهش های صورت گرفته در این زمینه به اهمیت موضوع پی خواهیم برد.
پیشینه تحقیق
تا کنون، تحقیقات نسبتا زیادی به اخلاقیات و اجتماع پرداخته اند. اما بیشتر آنها از منظر سیاسی، اجتماعی و یا اقتصادی به این مفاهیم نگریسته اند و کمتر پژوهشی از دیدگاه ادبی و با رویکرد فرهنگی در این زمینه انجام شده است. اکنون، به مهمترین پژوهش های صورت گرفته اشاره می کنیم.
در کتاب "جورج اورول: دوگانگی و ارزش درستکاری" - - 2003 آنتونی استوارت به بررسی رمان های مهم اورول می پردازد و در آن فصل که به درخت زندگی می پردازد شخصیت اصلی این رمان،گوردون کامستاک، را فردی دورو و منافق صفت معرفی می کند.
در مقاله ای با عنوان "سنت ارسطویی در فلسفه اخلاق غرب: دیدگاه های مک اینتایر" - 1387 - قدرت اله قربانی اخلاق دوره مدرن را به اخلاق عاطفه گرا تعبیر می کند که در آن، گزاره های اخلاقی، در واقع، انشای عواطف و احساسات است و صدق و کذب در آن راه ندارد.
پژوهش دیگر مقاله "بررسی میزان تاثیر و نقش عواملمؤثّر بروجدان کاری" - - 1390است که توسط محمدجواد لیاقتدار و سایر همکارانش نوشته شده است. یافته های بدست آمده از تحقیق این پژوهشگران نشان می دهد که عوامل فرهنگی - اجتماعی در درجه اول و سپس عوامل فردی - شخصیتی بر وجدان کاریمؤثّرند. همچنین، از میان عوامل جمعیت شناختی فقط عامل جنسیت در عوامل مؤثر بر وجدان کاری اثر معناداری دارد.
روش تحقیق
روش تحقیق در این مقاله به صورت توصیفی -تحلیلی همراه با رویکرد فرهنگی است. با استفاده از این روش، به تقابل های میان دستورات الهی با انتظارات نامعقول جامعه و شیوه انتخاب سبک صحیح زندگی پی خواهیم برد. اکنون با بحث و بررسی در این مورد با زوایای مختلف این پدیده ها در بستر ادبی آشنا می شویم.
بحث و بررسی
درخت زندگی - - 1936 اثر جورج اورول
رمان درخت زندگی اورول با اعلام جنگ شخصت اصلی،گوردون کامستاک، بر علیه سیستم سرمایه داری محل کارش، شرکت نیوآلبیون، آغاز می شود. مشخصات ظاهری گوردون اینگونه توصیف شده است:
قیافه گوردن جالب نبود.قدش به زحمت به پنج پا و هفت اینچ می رسید و چون همیشه موهایش بیش از حد بلند بود، چنین به نظر می آمد که سرش نسبت به تنش بزرگ باشد.او هیچوقت کاملا توجه خود را به هیکل کوچکش از دست نمی داد.وقتی که می دید کسی نگاهش می کند،شق و رق می ایستاد و سینه اش را جلو می داد.در این حالت شبیه آدم هالویی می شد.حالتی که گاهی بعضی از مردم ساده را با آن گول می زنند. -
گوردون کامستاک شغل نویسندگی آینده دارش را در این شرکت مترقی رها می کند و با وجود مهارت سرشاری که از خود نشان می دهد در کتابفروشی کوچکی با حقوق ناچیز استخدام می شود و هر از گاهی شعر هم می سراید تا با فرهنگ غرب مبارزه کند. در کتاب نظریه سیاسی اسلام - - 1390،آیت االله محمد تقی مصباح یزدی سه رکن اصلی را برای فرهنگ غربی مفروض داشته اند:
...،رکن اول آن "اومانیسم" است; یعنی،برای انسان برخورداری از زندگی توام با راحتی،خوشی و آسودگی اصالت دارد و چیز دیگری برای او اصالت ندارد...،این اصل در مقابل فرهنگ الهی است که می گوید محور "االله" است و باید همه اندیشه های ما حول مفهوم خدا دور بزند، تمام توجهاتمان باید به سوی او معطوف شود،و سعادت و کمال خود را باید در قرب و ارتباط با او بجوییم...،
رکن دوم فرهنگ غربی "سکولاریزم" است:پس از آنکه غربی ها انسان را محور قرار دادند...،دین اجازه دخالت در این عرصه را ندارد.جای دین در معبد، مسجد، کلیسا و بتکده است و مسایل جدی زندگی مربوط به علم است و دین نباید در مسایل زندگی دخالت داشته باشد..، رکن سوم "لیبرالیسم" است.یعنی حال که اصالت با انسان است،انسان کاملا باید آزاد باشد و مگر در حد ضرورت، هیچ قید و شرطی نباید برای زندگی انسان وجود داشته باشد.
گوردون کامستاک روزنامه نگاری صدیق است که به ندای وجدان خود لبیک می گوید و خود را از رفاه به فقر تبعید می کند تا مجبور نباشد دروغ های دیکته شده شرکت آلبیون را به مردم القاء کند. کارل هوسمن در کتاب بحران و وجدان: اخلاق روزنامه نگاری - - 1388 اینگونه توضیح می دهد:
حتی روابطی که با مبادله پول و دیگر اقلام ارزشمند همراه نیست باز هم می تواند با نوعی تفاهم و مصالحه توأم باشد. برای مثال،افراد مهم از جمله سیاستمداران عادت دارند تا در برخورد با خبرنگاران از آنان رهنمود بخواهند. اینگونه برخورد و تقاضای رهنمود سبب می شود تا روزنام هنگاران به خود ببالند، ولی همین امر به زیر پا گذاشتن اصل بی طرفی از سوی خبرنگاران منجر می شود. اول اینکه، در صورت پذیرفتن رهنمودها و توصیه های خبرنگار از سوی شخص مصاحبه شونده، خبرنگار با دید مساعد و مثبتی نظرات سیاستمدار را در گزارش خود منعکس می کند. علاوه بر این، آنچه بر زبان مصاحبه شونده جاری شده همان توصیه های خبرنگار است و چنین خبرنگاری چگونه می تواند از نظرات خود انتقاد کند.
