بخشی از مقاله
چکیده
انقلاباسلامی ایران، انقلابی برآمده از دین و به دنبال آرمان عظیم وحدت اسلامی بود که اهدافی چون احیای تمدن اسلامی و مقابله با تمدن غربی، عدالتمحور، سلطهستیزی، اسلامخواهی، صلحجویی، دینمحوری و ... را مطالبه میکرد. انقلاب اسلامی باتوجه به فرهنگی و اسلامی بودن دارای تأثیرات زیادی درجنبشهای اخیرخاورمیانه بانام بیداری اسلامی داشته است که تأثیرگذاری این مهم در تمامی سرزمینهای اسلامی یکنواخت نبوده اما الگوبرداری از آن در به تکاپو واداشتن اکثر مناطق اسلامی به وفور قابل مشاهده میباشد.
با توجه به این خیزش همگانی کشورهای اسلامی در جهت تغییر و تحول، نمیتوان نقش انقلاباسلامی ایران را نادیده گرفت. کما اینکه این انقلاب بزرگ اولین گام پراستوار در راستای آرمان مسلمانان محسوب میشود. کشورهای بیداری اسلامی نیز دراین حرکت عظیم در تمامی ابعاد از انقلابهای پیشین اسلامی از قبیل انقلاب اسلامی ایران الگو میپذیرند. بیداری اسلامی رغم تنوع آن پیام واحدی رابه جهان مخابره میکند که ما دوباره برگشتیم تا دین و تمدن اسلامی رابه عرصهی زندگی فردی واجتماعی انسان بازگردانیم و شکوفایی وکمال تمدن اسلامی و وحدت اسلامی رابه منصه ظهور بگذاریم لذا در این مقاله با استفاده از چارچوب نظری سازهانگاری با بهرهگیری ازمنابع هویتی و فرهنگی مناسبترین رویکرد برای تأثیر ا.ا.ابر بیداری اسلامی درخاورمیانه است.
سؤال اصلی مقاله چگونگی تأثیر ا.ا.ا. بر بیداری اسلامی درشکلگیری وحدت اسلامی میباشد؟ در پاسخ به آن فرضیهی مقاله براین ادعاست که انقلاب - اسلامی ایران توانسته است به صورت انسانشناختی و جامعهشناختی با استفاده از صدور ایدهها، ارزشها، رویهها و اصول خود در جهتدهی به نظم نوین و ایجاد وحدت اسلامی بر بیداری اسلامی به مثابه یک الگو تأثیرگذزاری مهمی در مسیر پیشرفت آنان داشته باشد.
مقدمه :
تمدن تشکیل شده از فرهنگ، ،هویت، ارزشها، عدالت، ظلم ستیزی و دین و علایق دینی و مواردی از این قبیل است.چنانچه برای کاوش در یک تمدن باید مولفه ها و پایه های اساسی و تشکیل دهنده ی ان را در جوامع مختلف مورد بررسی قرار داد.در استانه ی قرن بیستم جهان باتحولات عظیمی مواجه شده است که باعث یکسری تغییرات بنیادین در عرصه خارجی و داخلی در درون کشورها شده است.ازجمله مهمترین این تحولات را میتوان انقلاب اسلامی ایران دربهمن1357 دانست و همچنین در سالهای اخیر موج فزاینده ی بیداری اسلامی از مهمترین تحولات خاورمیانه است که باعث توجه جهانیان بخصوص غرب برای اقدام درمقابل این حرکت عظیم مسلمانان میباشد.
موج اول ان انقلاب اسلامی ایران بود و موج دوم برخی خیزشهایی بود که با ناکامی مواجه شد اما موج سوم بیداری عظیم مسلمانان عرب در خاورمیانه است که این جنبشها اهدافی مغایر با غرب را دارا می باشند و بزرگترین تهدید برای پایه های لیبرال دموکراسی غرب به خصوص تمدن غربی میباشد. نمی توان تاثیر پذیری از انقلاب اسلامی ایران و مولفهها و اقدامات و خواستهای مشترک که باعث نوعی همبستگی و تشابه وتاثیر عمیقتر انقلاب اسلامی ایران در این جنبشها در خاورمیانه شد لذا با توجه به موقعیت ایران از بسیاری از جنبه ها ازقبیل منابع وموقعیت جفرافیایی و ام القرای بودن ازاین تاثیرات چشم پوشی کرد در همین راستا این نوشتار درصدد پاسخگویی به تحلیل تاثیرات انقلاب اسلامی ایران بربیداری اسلامی در شکل گیری تمدن نوین اسلامی می باشد سوال اصلی مقاله بدین صورت بیان میشود که :انقلاب اسلامی ایران چگونه بر بیداری اسلامی در جهت وحدت اسلامی تاثیر گذار بوده است؟
فرضیه مقاله بدین گونه میباشد که باتوجه به زمینه ها و علل مشترک این اعتراضات با انقلا ب اسلامی ایران از دو بعد معرفت شناختی و جامعه شناختی انقلاب اسلامی ایران توانسته تاثیر گذار در اصول اساسی و بنیادی این جنبشها باشد اصولی که اساس و زیربنای تمدن سازی میباشند ونقش مهمی را درشکل گیری این تمدن نوین اسلامی ایفا کند.در این مقاله ابتدای گفتار توضیحاتی درمورد انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی داده میشود در ادامه تاثیر انقلاب اسلامی ایران را بر بیداری اسلامی کشورهای عربی درراستای شکل گرفتن تمدن نوین اسلامی بر اساس روش تحلیلی مورد بررسی و تحلیل قرار میدهد.
پیشینه ی موضوع:
-1 در مقالهای تحت عنوان انقلاب اسلامی و بیدرای اسلامی نوشتهی مرتضی شیرودی - . - 1388 در فصلنامهی علمی پژوهشی انقلاب اسلامی سال 5، شمارهی شانزدهم ص.73-105 اگرچه به بررسی تاثیرات انقلاب اسلامی در بیداری اسلامی پرداخته است اما نگاهی کلی را دارا میباشد و این تاثیر پذیری را در قالب انسان شناختی و جامعه شناختی بیان نکرده است. لذا این مقاله به تاثیرات انسان شناختی و جامعه شناختی انقلاب اسلامی ایران بر بیدرای اسلامی میپردازد و این الگو گیری را دراین تقسیم بدی دو گانه بیان میدارد.
-2 در مجموعه مقالات بازخوانی تاثیرات انقلاب اسلامی ایران بر بیداری مسلمانان که توسط سید مهدی طاهری به اهتمام درآمده است در مقالهای تحت عنوان امام خمینی و جنبشهای اسلامی معاصر نوشتهی سید عبدالقیوم سجادی به نقش امام خمینی و تاثیر پذیری از آنها پرداخته است. در حالیکه در نوشتار حاضر نه تنها بر تاثیر پذیری از رهبر عظیم انقلاب پرداخته است بلکه دیگر مولفهها را مورد بررسی قرار داده است .
-3 در مقاله ای تحت عنوان تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر تحولات ژئوپلیتیکی مصر نوشتهی سید محمد موسوی، حسنعلی توتی و سید محمد رضا موسوی . - 1391 - فصلنامهی علمی پژوهشی انقلاب اسلامی، سال اول، شمارهی چهارم، ص -164 .145صرفا به بررسی تحولات انقلاب اسلامی ایران بر مصر پرداخته است در حالیکه در این نوشتار تاثیرات ا.ا.ا. را به طور کلی و عام بر بیدرای اسلامی مورد بررسی قرار داده است.
چارچوب نظری : سازه انگاری
سازه انگاری رهیافتی میان اثبات گرایان و فرا اثبات گرایان میباشد از دو قسمت هستی شناسی و معرفت شناسی در روابط بین الملل سخن میگویند، که توجه این رویکرد بر هستی شناسی میباشد. در این نظریه 3گزاره ی اصلی درمورد هستی شناسی را بیان میکنند:
-1ساختارها بر رفتار کنشگران اعم از دولت یا افراد شکل میدهند انها معتقدند ساختارهای هنجاری یا فکری به اندازهی ساختارهای مادی مهم میباشند و معتقدند ساختارها هویت اجتماعی کنشگران را تشکیل میدهند.
-2هویتها الهام بخش منافع و کنشها هستند و به فهم اینکه چگونه ساختارهای مادی هویتهای کنشگران را مشروط می-کنند اهمیت میدهند معتقدند هویتها بنیانهای منافع هستند.
-3معتقدند ساختارها و کنشگران به شکل متقابل به یکدیگر قوام میدهند،تمایزی میان ساختار و کارگزار قائل نمیشوند معتقدند ساختارها نتیجهی پیامدهای کنشهای کارگزاراناند - مشیرزاده، طالبی ارانی، - 285- 84 :1391
در هستی شناسی معتقدند از یک سو به هنجارها، انگارهها، معانی قواعد و رویهها توجه دارند از سوی دیگر بر نقش تکوین عوامل فکری در برابر مادیگرایی تاکید دارند . براین باور هستند که کنشگران چه افراد و چه دولتها براساس معانی عمل میکنند که در تعامل شکل میگیرد، بر وجود فهمهای بین الاذهانی تاکید دارند و بیان میکنند که عقاید و شناخت مشترک بسیار تاثیر گزار در روابط بین الملل میباشد - نبوی - . این رویکرد نگرش و جایگاه جدیدی برای ارزشها، رویهها، ،هویت، منافع فردی را رقم زد و بیان میکنند انگارهها، ارزشها، هنجارها و هویتها را در شکل دادن به سیاست بسیار تاثیرگذار و قدرتمند هستند و هویت به کارگزاران و کارگزاری شکل میدهد
نکات بسیاری درمورد اعتقادات نظریه پردازان سازه انگاری وجود دارد که در اینجا به طور مختصر تعدادی از انها را بیان میکنیم ،
-1فرهنگ، از نظر سازهانگاران منظور هنجارهای اجتماعی، حقوقی و چگونگی به کار گرفتن آنها از طریق استدلال و ارتباطات برای شکل دادن به هویت و منافع کنشگران است و فرهنگ را ساخته ی اجتماع میدانند.
-2بر دگرگونی رویههای سیاسی تاکید دارند.
-3دولت را کنشگر اصلی در روابط بین الملل میدانند.
-4تنها شکل نظام بین الملل را خودیاری نمیدانند بلکه قائل به همکاری هم هستند - مشیرزاده، طالبی ارانی، -304 :1391 - 303
در این رویکرد شکلگیری منافع را درونزا میبینند یعنی نتیجه ی کسب هویت است. برای چگونگی شکلگیری منافع بر هویت های اجتماعی بازیگران تاکید دارند که این منافع ناشی از روابط اجتماعی هستند
