بخشی از مقاله
چکیده
امروزه مدیریت زنجیرهتاُمین تجهیزات و کنترل هزینه های پروژه از پیچیده ترین گلوگاه های صنایع کشتی سازی است. این صنایع از مجموعه بسیار گستردهای از ماشینآلات، بخشها و سیستمها تشکیل شدهاند و یکپارچگی سیستمی در آنها از پیچیدگی قابل ملاحظهای برخوردار است. در پژوهش حاضر، نخست ساختار شکست یک شناور سطحیبه صورت کاملاً عمومی و قابل تعمیم به انواع مختلف شناورها تهیه شده و سپس در قالب نرمافزاری کاربردی جهت ایجاد یک بانک اطلاعاتی کامل همراه با قابلیتهای مختلف تهیه شده است.
قابلیتهایی از قبیل جستجو و گزارشگیری از قیمت هر سطح - قطعات، بخش ها و سیستم ها - به صورت جداگانه و در مجموع، اعمال قیمت بر اساس نرخ روز ارز، امکان تکمیل و تغییر ساختار شکست منطبق بر تجهیزات شناورهای مختلف و امکان ایجاد محدودیت در سطح دسترسی کاربران و همچنین دستهبندی شرکت های همکار بر اساس حسن سابقه در پروژه های گذشته، برخی از امکانات نرم افزار تهیه شده است. در ادامه، خلاصهای از تعاریف و مراحل تهیه ساختار شکست کار و محصول ارائه شده و در انتها نحوه عملکرد نرمافزار بانک اطلاعاتی ایجاد شده معرفی شده و ویژگیها و مزایای آن تشریح خواهد شد.
مقدمه
امروزه شناورها از تکنولوژیهای بسیار پیشرفتهای استفاده میکنند. این تکنولوژیها در بخشهای مختلف کشتی از پیشرانش و بدنه تا سیستم رادار و مراقبت کشتی را شامل میشوند. کثرت قطعات، زیرسیستم ها و سیستمهای به کار گرفته شده در ساخت یک کشتی و حفظ یکپارچگی قطعات در تشکیل زیرسیستمها و در نتیجه، یکپارچگی سیستمها را بسیار پیچیده کرده و از مهمترین دغدغههای مدیریت پروژه در فازهای مختلف طراحی است.
این موضوع ضرورت برنامهریزی کامل و دقیق پیش از اجرای پروژه ساخت را ایجاب میکند. یکی از پایهایترین و مهمترین ابزار این برنامهریزی ساختار شکست کار میباشد. ساختار شکست کار در مدیریت پروژه و مهندسی سیستم ها، ابزاری برای مشخص کردن و طبقه بندی کردن اجزاء کاری می باشد، به صورتی که بتواند به سامان دادن و مشخص کردن وسعت کلی کار در پروژه کمک کند. همچنین با استفاده از آن میتوان عناوین فعالیتها و توالی آنها را مشخص کرد. برای تهیه کامل یک ساختار شکست کار، دادهها و مواد اولیه باید گردآوری شود. این دادهها که در زمینههای مختلف هستند، به قرار زیر میباشند:
· بودجه: نحوه و مقدار تامین مالی و جریان نقدینگی2 سالیانه را مشخص میکند.
· برآورد هزینه: میزان هزینه های پروژه را بر مبنای تامین خدمات فنی و مهندسی، تامین کالا و تجهیزات و هزینههای ساخت، اجرا و نصب و راهاندازی را تعیین میکند.
· بهرهوری: نرخ بهرهوری مورد انتظار برای عوامل درگیر در اجرای پروژه عامل مهمی در تدوین ساختار شکست کار است.
· زمان بندی: جدول و برنامه زمان بندی و ترتیب انجام فعالیت های پروژه از ابتدای کار تا خاتمه پروژه عامل مهمی در تعیین روش کار است.
· منابع: برای اجرای پروژه از منابعی مانند سرمایه، ماشینآلات، تجهیزات، نیروی انسانی و مواد مصرفی استفاده میشود که اطلاعات آنها برای تدوین ساختار شکست کار ضرورت دارد. پیش از تهیه ساختار شکست کار، می بایست ساختار شکست محصول تهیه شود، چرا که به این ترتیب علاوه بر به دست آوردن دید کاملی از کل قطعات و سیستمهای مورد نیاز و به صورت دستهبندی شده، میتوان از این اطلاعات در برآورد هزینهی ساخت و همچنین برنامهریزی برای تهیه آنها استفاده کرد.
ساختار شکست محصول، ابزاری برای تحلیل، مستندسازی و ایجاد ارتباط بین خروجیهای یک پروژه در مدیریت پروژه میباشد و در واقع بخشی از تکنیک برنامهریزی بر مبنای محصول میباشد. ساختار شکست محصول به صورت یک ساختار شاخهای درختی از محصولات ارائه میشود که تمام محصولات تشکیلدهنده پروژه را شامل میشود. به این ترتیب میتوان به درک روشنی از تمام قطعاتی که بایستی برای ساخت یک پروژه در ابتدای آن تهیه شوند، رسید و لذا درک روشنی از الزامات اولیه یک پروژه به طراحان میدهد. در واقع ساختار شکست محصول مدخل ورود به ساختار شکست کار در پروژههای مهندسی ساخت میباشد. مراحل زیر برای تدوین ساختار شکست محصول به انجام میرسد:
-1 هدف به عنوان یک سیستم که محصول بخشی از آن است مشخص میشود.
-2 سیستم هدف به بخشهای سختافزاری - از جمله محصول - و نرمافزاری - غیرمحصول از جمله آموزشی و ... - تقسیم میشود. -3 محصول به سیستمهای تشکیل دهنده تقسیم میشود.
-4 هر شاخه که شامل یک سیستم میباشد خود به زیرسیستمها تقسیم میشود.
-5 تقسیمبندی در سیستمها، زیرسیستمها، تجهیز و قطعه تا جایی پیش میرود که قابل تجزیه به جزء کوچکتری نباشد.
-6 در فاز طراحی قرارداد نحوه تامین هر جزء به یکی از صور الف: طراحی و ساخت یکپارچه آن در مجموعههای داخلی، ب: خرید قطعات از بیرون و سرهمبندی در داخل و ج: خرید و نصب بصورت برونسپاری توسط مدیران پروژه تصمیمگیری میشود.
-7 تقسیمبندیها به نحو مناسبی کدگذاری میشود.
در پژوهش حاضر، در ابتدا ساختار شکست محصول برای یک شناور سطحی به صورت عمومی تهیه شده است. به این ترتیب که انواع مختلف سیستمها که امکان بهرهبرداری از آنها در شناورهای سطحی وجود دارد، در نظر گرفته شده است. پس از تهیه ساختا ر شکست محصول، با استفاده از نرمافزار اکسس از مجموعه نرمافزاری آفیس، یک بانک اطلاعاتی کامل از آن تهیه شده است. این بانک اطلاعاتی دارای مزایای مختلفی از جمله جستجو و گزارشگیری از قیمت هر سطح - قطعات، بخشها و سیستمها - به صورت جداگانه و در مجموع، اعمال قیمت بر اساس نرخ روز ارز، امکان تکمیل و تغییر ساختار برای انطباق بر شناورهای مختلف و امکان ایجاد محدودیت در سطح دسترسی کاربران وهمچنین دسته بندی شرکت های همکار1 بر اساس حسن سابقه در پروژه های گذشته است. در انتها کاربردهای مختلف این بانک اطلاعاتی تشریح شده و روش کار با آن توضیح داده خواهد شد.
ساختار شکست محصول شناور
ساختار عمومی شکست محصول برای شناور که در ادامه آورده میشود، به صورت عمومی و جامع برای انواع شناورها تهیه شده است. بدیهی است که تمامی زیرسیستمها و عناصری که در این ساختار آورده شده ممکن است در یک محصول خاص وجود نداشته باشد. بنابراین لازم است که جهت هر محصول خاص، بخشهایی از این ساختار حذف گردد؛ و یا به عبارت دیگر به زبان هر محصول ترجمه شود. موارد زیر جهت توضیح بیشتر بخشهای مختلف آورده میشود. به جهت اجتناب از اطناب کلام، جداول جزئی مربوط به ساختار شکست محصول در پیوست آورده شدهاند.
تعاریف استفاده شده در ساختار شکست محصول
1. سیستم کشتی:
اجزاء سیستم کشتی مربوط میشود به مجموعهای از دستگاهها - سختافزار-نرمافزار - ، اطلاعات، خدمات و امکانات مورد نیاز به منظور نیل به توانایی عملیاتی، پشتیبانی یا سایر وظایف محموله به کشتی در دریا.
.2 کشتی:
عنصر کشتی مربوط میشود به وسیله شناور در سیستم کشتی. این وسیله مربوط میشود به همه وسایل نقلیه سطحی و زیرسطحی مانند رزمی، تدارکاتی - تانکرها، سوختبرها و ... - ، تجاری، مسافربری، و کشتی-های با اهداف ویژه.
.3 ساختار بدنه:
اجزاء ساختار بدنه مربوط میشود به بدنه اصلی مونتاژ شده و همه زیرمجموعههای ساخت.
.4 سیستم پیشرانش:
جزء مجموعه جلوبری به آن بخش از اجزاء عمده مربوط میشود که اساساً در ارتباط با سیستم جلوبری نصب میشوند. و یا سیستمهایی که برای کاراندازی این اجزا ضروری است.
.5 مجموعهی برق:
عنصر مجموعهی برق مربوط میشود به تولید نیروی برق و سیستمهای توزیع که اساساً جهت بهرهبرداری کشتی از نیروی برق و برق اضطراری و روشنایی روی کشتی نصب میشوند.
.6 نظارت و فرماندهی:
جزء نظارت و فرماندهی عبارت است از همه دستگاهها - سختافزار و نرمافزار - و سیستمهای مربوط به آن که جهت دریافت اطلاعات از منابع بیرونی - خارج از کشتی - و ارسال اطلاعات به گیرندههای خارج از کشتی و پخش اطلاعات در سرتاسر کشتی، که روی کشتی نصب شده است. همچنین این جزء شامل سیستمهای اطلاعات و حساسگرهای مورد نیاز دریانوردی و سلاح کنترل آتش میباشد.
.7 سیستمهای فرعی:
این بخش عبارت است از سیستمهایی که برای کنترل کشتی و امور تدارکاتی و ایمنی و قابل سکونت کردن کشتی مورد نیاز میباشد و تاسیسات مکانیکی، هیدرولیک و پنوماتیک کشتی را شامل میگردد.
.8 تجهیزات روسازه و زیستی:
این بخش عبارت است از تجهیزات بیرونی و اثاثیه مورد نیاز برای مسکونی کردن و کاربردی کردن کشتی که در سایر اجزاء کشتی به صورت واضح و مشخص منظور نشده است.
.9 تسلیحات:
این بخش عبارت است از به کار گیری ترکیبی از ترکیبات و مهمات مربوط و امکانات پشتیبانی و نگهداری آنها در انبار، وسایل پشتیبانی به کارگیری و نگهداری بار مهمات در انبار. ساختارهای شکست محصول بایستی کدگذاری شده و سطحبندی شوند. به این ترتیب که سطح اول مربوط به سیستمهای کشتی، سطح دوم مربوط به کشتی، سطح سوم مربوط به هر کدام از سیستمها - بدنه، برق، پیشرانش، فرماندهی و مراقبت، تجهیرات روسازه و زیستی، فرعی و تسلیحات - و سطوح بعدی هر کدام زیرسیستمهای مرتبط با بخش خود را تشکیل میدهند.
همان طور که پیشتر عنوان شد، تقسیمبندی در سیستمها و زیرسیستمها و تجهیز و قطعه تا جایی پیش میرود که تصمیم بر خرید یا طراحی و ساخت یکپارچه آن جزء باشد. به عبارت دیگر، آخرین حلقه از تقسیمبندی محصولات مورد نیاز بخشی خواهد بود که به صورت مستقیم خریداری شده یا تهیه شده و یا ساخته شود و برای ساخت آن دیگر نیاز به محصولات ردهپایینتر نباشد. مطابق با استانداردهای بینالمللی استفاده شده در این پژوهش، از جمله استانداردهای ناتو1 و ناوسی2، تقسیمبندیها تا سطح ششم جلو رفته و مابقی مطالب در بخش توضیحات آورده شدهاند. لازم به ذکر است که ساختار شکست محصول حاضر، ترکیبی از استانداردهای معتبر بینالمللی و دانش اساتید، دریانوردان وطراحان معماری کشتی بومی و ملی شده است.
تمامی سیستمها و بخشها مطابق با استانداردهای معتبر کدگذاری شدهاند و در جدولی معادل با آن، ساختار شکست محصول به زبان انگلیسی و با کدگذاری کاملاً مشابه تهیه گشته تا در بخشهای فنی و قطعات جزئی کهگاهاً ترجمه تحتاللفظی مشکلاتی را فراهم میآورد، امکان مراجعه به معادلهای انگلیسی از روی سیستم کدگذاری فراهم شود . " جدول" 1 ساختار شکست محصول عمومی شناور را تا سطح چهارم نمایش میدهد. لازم به ذکر است که ساختار شکست محصول کامل تهیه شده به پیوست آورده شده است.
ساختار بانک اطلاعاتی
بنابر آن چه پیشتر گفته شد، سیستمها و زیرسیستمهای موجود در یک شناور از پیچیدگی بالایی برخوردار بوده و از تعداد بسیار زیاد قطعات و تکنولوژیهای متفاوت تشکیل شدهاند. بنابراین مدیران پروژهها در خلال پروژه ساخت یک شناور با حجم وسیع اطلاعات مروبط به سیستمها، زیرسیستمها و قطعات و همچنین شرکتهای تهیه کننده یا سازنده مواجهاند. همچنین با توجه به محدودیت منابع مالی پروژه، داشتن برآوردهای بهروز از هزینهها ضروری مینماید.
لازم به ذکر است که عوامل بومی موثر بر صنایع کشتی سازی داخلی همانند نرخ تورم بالا، تلاطمات ارزی و پارهای موارد مانند تحریمهای مالی و صنعتی باعث تغییرات گسترده و مداوم در هزینههای پروژه شده و در نتیجه ارائه یک سیستم جامع پایش اطلاعات در رابطه با تشکیل زنجیره تامین قطعات، تکمیل و ساخت سیستمها و هزینههای مربوطه ضروری می نماید. بدین منظور بانک طالاعاتی جامع ساختار شکست محصول شناور در این پژوهش بگونهای تهیه شده که با استفاده از آن، اشراف مدیران بر روی پروژه به روز و جامع باشد.
