بخشی از مقاله
چکیده
دین، که به آن آیین، و کیش نیز گفته میشود؛ در لغت به معنای راه و روش تعبیر شده که بر این اساس می توان آن را به راه و روشی که افراد انسان برای زندگی خود اختیار می کنند تعبیر نمود. همچنین دین در اصطلاح یک جهان بینی و مجموعهای از باورها است که میکوشد توضیحی برای یک رشته از پرسشها که در طول زندگی بشر برای او مطرح میشود مانند چگونگی پدید آمدن اشیا و جانداران و کیفیت آغاز و پایان احتمالی چیزها، و چگونگی زیستن ارائه دهد. در این مقاله سعی بر آن است تا مروری هرچند کوتاه بر 4 دین ابراهیمی زرتشتی ، یهودیت ، مسیحیت ، اسلام و محل عبادت آن ها داشته باشیم تا بتوانیم اختلافات و اشتراکات آن ها در مکان های عبادی ایشان را استخراج نماییم .
مقدمه
ابراهیم نیز همانند نوح و ادریس در سرزمین بینالنهرین پا به جهان گذاشت و تبلیغ خود را آغاز کرد. او در جامعهای میزیست که باور به خدایان مختلف وحدت فکری انسان را تخریب کرده و ادیان شرکآلود تا رگ و پی ساکنان این سرزمین کهن نفوذ کرده بود. این باور به زودی زوال نیافت، منافع صاحبان قدرت و کاهنها موجب میشد که مردم قرنها در صحاری شرکت و بتپرستی سرگردان باشند و تازیانه جهل و بیخردی بر شانه آنان نواخته شود و هراز چند گاهی که ندای موحدی از گوشهای شنیده میشد، تا فطرت خفته انسانها بیدار نشده، صدایش را خاموش می کردند.
باز همان تاریکیها بود و اندیشههای جوراجور و نابسامان و جهاننگری وارونه و خلاف واقع و بیبن و انسان تشنه و راهی بس دراز و ناهموار و تلفیق نامیمون قدرت و کهانت مشکل بیدارگرانی چون ابراهیم را دو چندان میکرد. بخصوص قدرت پوشالی نمرود با همه توان خود نماینده این فضای مسموم و رابطه شیطانی بود و ذلتپذیری و خواری جزو خصوصیات انسانهای این عصر شده بود. ابراهیم در چنین شرایطی یک تنه قیام کرد و محور حرکت خود را برخلاف همه انگیزههای موجود فرهنگی، تاریخی، اقتصادی و اجتماعی، اندیشه توحیدی قرار داد. اندیشهای که از آن پس در کالبد ادیان الهی دوام آورد و قرنها نسلهایی برای نگهداری یا تخریب آن چارهاندیشی کردند - جلالی ، 1374، . - 97
دین، در لغت به معنی جزا و پاداش است، ولی معمولاً آنرا در مورد اعتقاد به مبدا و معاد استعمال مینمایند. بنابراین متدین و دیندار به کسی میگویند که به مبدا و وجود آفریدگار معتقد بوده و آنرا دارای صفات کمال، و منزه از تمام نقائص معرفی بنماید، و به معاد و عالم پس از مرگ نیز اعتقاد داشته باشد. دین یکی از مهمترین مسائلی است که همیشه مورد توجه عامه مردم بوده و از همان بدو پیدایش بشر در روی زمین، از طرفداران فراوانی برخوردار بوده است.
اصل دین یعنی اعتقاد به مبدأ و معاد در اعماق قلوب بشر جایگزین میباشد، و فطرت همگان، آنرا تثبیت مینماید. فطرت همان است که انسان به مجرد توجه به صحنه آفرینش و دیدن این همه موجودات مختلف که هر یک از این نظم عظیم به کار مربوط به خودشان مشغول میباشند یکباره و بدون هیچگونه مقدمهای آفریدگاری را که از همه گونه صفات کمالیه برخوردار میباشد، در کنار و همراه آنها مشاهده مینماید.
اصولاً انسان با دیدن هر نوع پدیدهای، ابتداء پدیدآورنده آنرا مشاهده مینماید، این فطرت انسان است که در کنار هر ساختمانی بنائی را می بیند، و با هر مؤسسهای مدیری را حس میزند، و بالأخره در گردش هر چرخی، گردانندهای را دستاندر کار ملاحظه میکند، آری این خود ندای فطرت است که بدون هیچگونه تردیدی آفریدگاری را برای صحنه آفرینش تثبیت می نماید. انسان ممکن است در بعضی از مواقع از این فطرت غفلت ورزیده و ندای آن را نشنود، ولی با اندک توجهی که به وضع آفرینش مبذول میدارد، آن غفلت مبدل به هوشیاری گردیده و وجود واجبالوجود را با همه موجودات نمایان، و دست قدرتش را در ساختمان صحنه آفرینش به خوبی مشاهده مینماید.
انسان پس از شناختن خدا، با نظر دیگری متوجه میشود که این خدای حکیمی که این جهان را بوجود آورده و بشر را از سایر موجودات به مزایا و فضیلتهای فراوانی ممتاز فرموده است، البته مقصد و هدف کاملاً حکیمانهای را در نظر داشتهست،ا و حتماً آن هدف نسبت به انسان،، نمیتواند تنها خواب و خوراک و کامرانیهای مادی و تولیدمثل، و امثال اینها بوده باشد. این است که انسان پس از این دریافت بعثت انبیاء و پیامبر آنرا لازم می بیند، و وجود جهان دیگری را ورای این عالم، یک امر حتمی تشخیص میدهد. معنی دین، این است که انسان اولاً خدا را با صفات کمال و جلال بشناسد. ثانیاً او را عادل بداند. ثالثاً پیامبران واقعی را به رهبری و پیشوائی بپذیرد. رابعاً به مقام رهبری بعد از پیامبر معترف و شخص تعیینشده از طرف خدا و پیامبر را، به امامت برگزیند. و خامساً به معاد و بازگشت پس از مرگ معتقد باشد - قرنی گلپایگانی ، . - 13
باورها و مناسک مذهبی دین زرتشتی
با بررسی اسناد و مدارک، همچنین با استفاده از عباراتی که در اوستا آمده و اشاره به آیین مردم قبل از زرتشت کرده است، روشن میشود که دین عامه مردم ایران عملاً همان آیینی بوده است که در »وداها« ملاحظه میشود یعنی مظاهر برجسته طبیعت همچون خورشید و آتش و باد و آب را پرستش میکردند. اعتقاد به قوای دو گانه از خصوصیات ایران باستان بوده است، آنان قبل از زرتشت علاوه بر اعتقاد به تعدد خدایان، به خدای خدایان یا ایزد ایزدان نیز باور داشتند - جمالزاده، 1382، 31 و . - 32
زرتشت پیامبر، آئین قبل از خود را اصلاح کرد و شرک ایران را در طریق یکتاپرستی رهبری کرد و اخلاق بزرگ تربیتی را عرضه داشت، دین زرتشت عبارت است از پرستش خداوند متعال »اهورامزدا« یا »اورمزد« و گاهی »هر مزد« آفرینندهای که نورانی، با عظمت، بسیار بزرگ، خوب و زیبا است، خدایی که عقل کل بوده و شادی را تا نقاط دور میپراکند، او خداوند نور و خداوند خلوص و حقیقت است. تمام مواهب ارزنده از اوست که سرآغاز آنها موهبت زندگی و همچنین جاودانگی است هیچ خدایی در قدیم، جز »یهوه« تا این اندازه به توحید نزدیک نیست. پایه اساسی اخلاق در آیین زرتشت، بر روی این قاعده است که نفس و ضمیر هر فرد انسانی یک میدان نبرد و نزاع دائمی بین خیر و شر است - جمالزاده، 1382، . - 41
عصر ساسانیان، عصر رشد و ترقی آیین زرتشت به شمار میرود که مبانی اخلاقی و تعالیم دینی زرتشتیان احیاء گردید در این عصر موبد موبدان که رئیس آییین زرتشت بود به عنوان شخص دوم مملکت یعنی بعد از شاه محسوب میگشت، و این اقتدار و پشتوانه سبب شد تا زرتشیان بتوانند رسالها و کتب متفرق مذهبی خود را به صورت مدون درآوردند - جمالزاده 1382، . - 38 اوستا کتاب مقدس زرتشتیان، دارای پنج بخش عمده است که شامل این موارد است: -1 یسنا، به معنی قربانی و پرستش است که قدیمیترین و مهمترین بخش است، و مخصوص تعالیم دینی برای اقامه فرائض و عبادات است. -2 گاتها، که سروده های زرتشت است. 3پَشْت-ها، که به معنای سرودهاییش نیاوستایش و قربانی است.
ویس پَرَت یا ویس پِرِد، که به معنای سروران دلیر و بزرگان دین است و مشتمل بر نیایشهایی است که در جشنها در حضور بزرگان و نسبت به اهورامزدا و امشاسپندان - دستیاران اهورامزدا - انجام میشده است.-4 ویدئودات یا وندیداد، که به معنای دادنامه ضد ارواح پلید، قانون علیه شیاطین است و درباره نفرینهایی براهریمنان و دیوان و پارهای از مطالب کیهانی، تاریخی و مباحث اخروی میباشد و قوانین تشریفات دینی را شامل میشود. -5 خرده اوستا، کتاب کوچکی جهت دعا و مناجات همگانی قابل استفاده است و راجع به نمازهای پنجگانه روز و ادعیه
