مقاله طراحی نیایشگاه مشترک ادیان ابراهیمی

بخشی از مقاله

چکیده :

انسان از بدو خلقتش به دنبال جایگاهی به عنوان ملجأ بوده است که تجلی خالق مطلق را در آن به نمایش بگذارد و با تأمین " مکان " های خاص ، حضور روح الهی را در آن مکان ها به صورت دائمی درآورد . در نظر تمامی جوامع ، معابد صورتی از عالم است که حرکت گذرای جهان را به سکون تبدیل می کند و زمان را به نقطه صفر باز می گرداند ؛ در عالم ، زمان بر مکان غالب است . در ساختمان معبد ، برعکس ، جایگاه زمان به مکان تغییر یافته است . اگر نیایشگاه ها را از نظر مرتبه و سلسله مراتب تقدسشان در نظر بگیریم ، برخی از آن ها نماد مقر الهی می باشند ، مانند خانه کعبه در مکه که مقدس ترین عبادتگاه و مکان مذهبی در اسلام می باشد . اما اکثر پرستشگاه ها محل رجوع می باشند . محلی برای فراغت از دغدغه های دنیای فانی و نزدیک شدن به روح هستی .

آنچه مسلم است حس مکان حوزه تأثیری شگرف دارد . در این مقاله خواهیم کوشید به جایگاه نیایش - به عنوان شکلی از رفتار دینی که هدف از آن ، جستن ارتباط با موجودیتی است که فرد نیایشگر او را به عنوان آفریدگار خود یا موجودی روحانی در نظر می گیرد . - همچنین خود نیایشگاه ها در نزد پیروان ادیان مختلف و نیز لزوم طراحی یک نیایشگاه مشترک برای همه ادیان ابراهیمی بپردازیم چرا که منشأ پرستش همگی آن ها چیزی نیست جز ذات ربوبی پروردگار یکتا .

مقدمه :

پیش از این درباره این موضوع تحقیقاتی چند صورت گرفته است که شاید روش و شیوه انجام آن ها مختص به خود بوده ، اما در آخر نتیجه همگی بر این اصل که تمامی ادیان ریشه و اصول یکسان دارند صحه می گذارد .

دین به عنوان دستورالعمل های مدون که در ادیان آسمانی مبتنی بر وحی الهی می باشد ، شناخته می شود و نتیجه نهایی آن جز راهبرد روش ها برای ارتقای کمی و کیفی زندگی بشر نمی باشد ، ولی گاهی تعصبات قومی و گروهی و نفسانی باعث افتراق اجتماع موحدین - ادیان ابراهیمی - شده است و ضرورت وحدت بیشتر ادیان می تواند گامی مؤثر در تقریب ادیان ابراهیمی باشد .

ادیان ابراهیمی :

ابراهیم نیز همانند نوح و ادریس در سرزمین بینالنهرین پا به جهان گذاشت و تبلیغ خود را آغاز کرد . او در جامعه ای میزیست که باور به خدایان مختلف وحدت فکری انسان را تخریب کرده و ادیان شرک آلود تا رگ و پی ساکنان این سرزمین کهن نفوذ کرده بود. این باور به زودی زوال نیافت، منافع صاحبان قدرت و کاهنها موجب میشد که مردم قرنها در صحاری شرکت و بتپرستی سرگردان باشند و تازیانه جهل و بیخردی بر شانه آنان نواخته شود و هراز چند گاهی که ندای موحدی از گوشهای شنیده میشد، تا فطرت خفته انسانها بیدار نشده، صدایش را خاموش می کردند.

باز همان تاریکیها بود و اندیشههای جوراجور و نابسامان و جهاننگری وارونه و خلاف واقع و بیبن و انسان تشنه و راهی بس دراز و ناهموار و تلفیق نامیمون قدرت و کهانت مشکل بیدارگرانی چون ابراهیم را دو چندان می کرد. بخصوص قدرت پوشالی نمرود با همه توان خود نماینده این فضای مسموم و رابطه شیطانی بود و ذلتپذیری و خواری جزو خصوصیات انسانهای این عصر شده بود. ابراهیم در چنین شرایطی یک تنه قیام کرد و محور حرکت خود را برخلاف همه انگیزههای موجود فرهنگی، تاریخی، اقتصادی و اجتماعی، اندیشه توحیدی قرار داد. اندیشهای که از آن پس در کالبد ادیان الهی دوام آورد و قرنها نسلهایی برای نگهداری یا تخریب آن چارهاندیشی کردند

دین، در لغت به معنی جزا و پاداش است، ولی معمولاً آنرا در مورد اعتقاد به مبدا و معاد استعمال مینمایند.
معنی دین، این است که انسان اولاً خدا را با صفات کمال و جلال بشناسد. ثانیاً او را عادل بداند. ثالثاً پیامبران واقعی را به رهبری و پیشوائی بپذیرد. رابعاً به مقام رهبری بعد از پیامبر معترف و شخص تعیینشده از طرف خدا و پیامبر را، به امامت برگزیند. و خامساً به معاد و بازگشت پس از مرگ معتقد باشد

معماری مذهبی دین زرتشتی :

با بررسی اسناد و مدارک، همچنین با استفاده از عباراتی که در اوستا آمده و اشاره به آیین مردم قبل از زرتشت کرده است، روشن میشود که دین امهع مردم ایران عملاً همان آیینی بوده است که در »وداها« ملاحظه می شود یعنی مظاهر برجسته طبیعت همچون خورشید و آتش و باد و آب را پرستش میکردند. اعتقاد به قوای دو گانه از خصوصیات ایران باستان بوده است، آنان قبل از زرتشت علاوه بر اعتقاد به تعدد خدایان، به خدای خدایان یا ایزد ایزدان نیز باور داشتند

گرچه مشهور است که زرتشتیان آتش را میپرستند، ولی نظر صحیحی نمیباشد . آنها به آتش به عنوان یک شیء مقدس نگاه میکنند، به عنوان سمبل خدای نو و گرمای مطبوع میبینند. باید محل آتشکده را به طور شایسته نگهداری کرد و مراقب نمود که آتش هرگز خاموش نشده و هیچ شیء ناپاک و آلودهای وارد آن نشود. اجرای مراسم و تشریفات مذهبی در زیر چهار طاق بزرگی که اطرافش باز و آتش در میانش میسوخت و به آسمان زبانه می کشید صورت میگرفت و پیروان نیز گرداگرد آتش حلقه میزدند، و هیربد محافظ آتشکده شاخهای از برسمن بدست میگرفت و همه با آهنگ بلند اوستا میخواندند

زرتشتیان معتقد به پاکی و طهارت هستند. نزد پارسیان جدید و قدیم اجساد اموات به قدری نجس و ناپاک شناخته میشدند که دفن کردن آنها در خاک یا غرق کردن در آب یا سوزاندن در آتش سیئه کبیره و گناه بزرگ به شمارمیآمد چه آن جسم پلید عناصر مقدس خاک و آب و آتش را ملوث و پلید خواهد ساخت

در دین زرتشتی اساس سعادت دنیوی و اخروی بر سه اصل اخلاقی نهاده شده که »هومته« - منش نیک - و »هوخته« - گفتار نیک - و »هورسته« - کردار نیک - میباشد

هر زرتشتی به مانند مسلمانان باید شبانهروزی 5 بار به پرستش اهورامزدا یا پروردگار بایستد. نماز ایشان رکوع و سجود ندارد - جمالزاده ، 1382، . - 53 بر هر زرتشتی مؤمن فرض است که در هر یک از پنج دوره، ادعیه و مناجاتهای خاصّ بخواند. این ادعیه و نیایش ها با ستایش و تمجید اورمزد همراه است و از اصول و واجبات ضروری زندگانی روزانه زرتشتیان محسوب میگردد. امّا این روزه فرضیات پنجگانه را معمولاً موبدان به جا می آورند و اکثر زرتشتیان به خواندن ادعیه در صبحگاه و شامگاه اکتفا میکنند. جهت نیایش زرتشتیان، به سوی منبع نور - آفتاب، ماه و چراغ - میباشد و اکثر با خم شدن و سجده بر روی زمین و نشان دادن عبودیّت و بندگی خود به »اورمزد«، دعای خود را پایان می دهند

در آئین زرتشتی تفسیر عالم، فرشته شناسی و تقدس آتش مبتنی بر نور صورت می گیرد

. نور در هنر زرتشتی تصویر اهورا مزدا که با دو بال نشان داده شده است نمادی برای حقیقت نور است .آتش پیروز مند آتش هاست، که با فره اهورمزدا با دروغ می جنگد و در واقع اهورامزدا نمادی است از راستکاری

فره کیانی اساس سیاست وحکومت عادلانه و فره ایزدی که نور اشراقی وحکمت الهی است که نصیب پرهیزگاران میگردد که بعدا برگرد سر قدسیان وحضرت مسیح به صورت هاله ای از نور ترسیم می گردید

زرتشتیان آتش پرست نبودند بلکه آتشکده ها ، عبادتگاه خدا بوده است . خورشید - هورخش - ، نماد وحدت خداوند است زیرا همچون خداوند که نور انوار عقلی است ، نور انوار جسمی است

آتشکده یا آتشگاه محل نگهداری و نیایش آتش بوده است .که ابتدا در دوران هخامنشیان، آتش در فضای باز و بر روی سکوهای بلند شعله ور می شده ولی بعد ها به جهت قداست و حفاظت بر روی آن بنایی چهارگوش که به چهار طاقی معروف است می ساختند. بدین ترتیب پیروان دین زرتشت می توانستند بدون نزدیک شدن به آتش آن را مشاهده کنند و این با عدم آلودگی چهار عنصر مقدس سازگار می باشد

ساختمان آتشکده بدین گونه بوده که یک گنبدخانه در میان داشته و یک راهرو که بر گرد آن می گشته است در پیشگاه این گنبد خانه پادیاو یا جایگاه شستشو بوده است. در مرکز بنای آتشکده معمولا یک اتاق مربع به شکل چهار تاقی با محراب آتش ساخته می شود، دومین اتاق مهم یزشن گاه است .که در آن آتش را وقتی برای نیایش در معرض دید نیست، شعله ور حفظ می کردند