بخشی از مقاله
چکیده:
»ژئوتوریسم« از ترکیب واژه های» ژئو - «زمین - و» توریسم« - جهانگردی - پدید آمده است وبه معنی بهره گیری گردشگری از علوم زمین، به ویژه جغرافیای طبیعی، زمین شناسی، ژئوفیزیک وسایر علوم طبیعی است. در واقع ژئوتوریسم، علم بررسی وبهره گیری از شکل های ناشی ازفرایند های بیرونی درجهت توسعه گردشگری است. این فرایندهاباعث بوجود آمدن شکل های متفاوت با چشم انداز های گوناگون می شوند.
در واقع شرایط زیستی وآب وهوایی، سبب دگرگونی محیط های موجودمی شودودرهرمنطقه باویژگی اقلیمی متفاوت،شرایط گوناگونی را پدید می آورد. براین اساس، شناخت ظرفیت های طبیعی مناطق برای جذب ژئوتوریسم، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. سی سخت باداشتن طبیعتی زیبا ، اقلیم ومحیط زیست مناسب، و نیز مناطقی سرشار از پدیده های منحصر به فرد علوم زمین، بستر مناسبی برای پیشرفت صنعت گردشگری ورقابت باکشورهای دیگر فراهم کرده است.
سی سخت در استان کهکیلویه وبویر احمد ودر شهرستان دنا قرار دارد. علاوه بر این از جاذبه های طبیعی وزیست محیطی منحصر بفردی نیز برخوردار است. در این پژوهش ظرفیت های ژئوتوریسم سی سخت مورد بررسی قرار گرفته است. هدف پژوهش، شناسایی ومعرفی محدوده های ژئوتوریستی منطقه است که به روش »توصیفی، تحلیلی وپیمایشی« انجام گردیده است.
مقدمه :
میراث به جای مانده از فعالیتهای طبیعی وبشری دربخشهایی ازکره زمین تحت عنوان »ژئوتوریسم« به ثبت می رسد - . - hose,2006 ژئوتوریسم در واقع دارای یک یا چندماهیت میراث ژئولوژیکی است که از بعد علمی دارای اهمیت هستندوارزش های منحصر بفرد زیباشناسی اکولوژیکی دارند - . - cater,2005 با گسترش ژئوتوریسم در همراهی با اکوتوریسم، پدیده های زمین شناسی وژئومورفولوژی محیط در خدمت آرامش روحی انسان های کنجکاوقرار می گیرند - . - willams,2006 کشور ما که تاریخ تکامل زمین شناسی پیچیده ای دارد، باتوجه به تنوع عوارض وچشم اندازهای جغرافیایی، دارای ظرفیت های فراوانی در زمینه ژئوتوریسم است - نصیری،. - 1390 در این مطالعه سعی برآن بوده است که قابلیتهای ژئوتوریسم سی سخت به طور مختصر مورد بررسی قرار گیرند.
مبانی نظری :یکی از انواع گردشگری که به تازگی مطرح شده است وشباهت زیادی به اکوتوریسم دارد،»ژئوتوریسم« است که نیازمند بهره گیری ازعلوم زمین وسایرعلوم طبیعی است. فنل عقیده دارد: ژئوتوریسم نوعی گردشگری در طبیعت است که تاثیرات اندکی برمحیط زیست ومنابع طبیعی می گذارد ودر حفظ وبقای گونه ها و زیستگاههای طبیعی سهیم است - . - Brown ,2006 به عقیده والنتین، در ژئوتوریسم از فضای طبیعی وآلوده نشده با هدف نگرش به مناظر،صحنه ها،گیاهان وجانوران بازدید می شود - محمدیان،. - 1385 به عقیده رانیل مکان های ژئوتوریسمی، بهترین مکان برای گردشگری، به ویژه گردشگری علمی هستند. مطالعه در ژئوتوریسم برای نخستین باردر جغرافیای ملی آمریکا صورت گرفت.
ایران نیز دارای ظرفیتهای فراوانی برای ژئوتوریست است، با ثبت جهانی »ژئو پارک قشم« توسط »یونسکو«، دارای نخستین ژئوپارک خاورمیانه شد - امری کاظمی ،. - 1384 ژئوتوریسم گز ینه ای تازه در گردشگر ی می باشد که توسط نبوی - 1378 - بر ای اولین باردر کشورمعرفی گرد ید. پس از آن عمده کار ها ی صورت گرفته در ز مینه ژئوتور یسم ایران، مربوط به مطالعه امری کاظمی ازسال 1379 - تا کنون - ، مجری طرح ژئوتوریسم سازمان زمین شناسی کشور می باشد.
هرچند در زمینه ژئوتوریسم ناحیه کوهستانی زاگرس در سال های اخیرا نیز چند مقاله با عناوین ، ژئوتوریسم بزرگ ترین نودول های آهکی ایران - رحمانی، - 1384 ، ژئوتوریسم بزرگترین بودیناژ های ایران - رحمانی وهمکاران ، - 1385،و ژئوتوریسم کوه سوخته امیدیه - رحمانی وهمکاران138 5 - ،قابلیت های ژئوتوریستی زاگرس - رحمانی وهمکاران ، - 1387،ژئوتوریسم گنبد نمکی داراب - رحمانی، - 1388،ژئوتوریسم گنبد نمکی رمقان - رحمانی، - 1389 ، ژئوتوریسم گنبد نمکی مورجان - رحمانی، - 1390، ژئوتوریسم گنبد نمکی کوه نمک - جمالی، - 1390، بررسی وپتانسیل های ژئوتوریسمی دشت ارژن - جمالی، - 1390، ارائه شده است. به نمایش گذاشته اند و هنوز بخش های عمده ای ازقابلیت های این سرزمین کوهستانی ازنظر دور مانده است. وآنطورکه بایدوشایدبه آن پرداخته نشده است. دراین مقاله به معرفی برخی از پتانسیل های ژئوتوریسمی سی سخت پرداخته می شود.
روش تحقیق:در پژوهش حاضر، روش تحلیلی - توصیفی به کار رفته و تهیه، تجزیه و تحلیل و تلفیق اطلاعات به دو روش اسنادی و میدانی انجام شده است؛ در مرحله اسنادی، اطلاعات مورد نظر از کتاب ها، نشریه ها، مطالعات پژوهشی، نقشه ها، و پایگاه های اینترنتی گردآوری شد و در مرحله مطالعات میدانی، افزون بر مشاهده و برداشت های میدانی،جمع آوری اطلاعات نیز انجام گرفت؛ سپس، بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده برای بهره برداری انجام گرفت.
سابقه تاریخی:سی سخت دارای پیشینه تاریخی بسیار قدیمی است و سابقه سکونت در شهر سی سخت به قبل از اسلام برمی گردد. وجه تسمیه سی سخت را این طور بیان می کنند : در زمانی که کیخسرو پادشاه کیانی ایران به همراه30 تن از پهلوانان خود از جمله بیژن ازراه تل خسروکه قبل از شهر یاسوج و تقریبا در4 کیلومتری یاسوج واقع شده به یکی از روستاهای فعلی سی سخت به نام کوخدان که در قدیم به کومه دان مشهور بوده، میرسند، شب رادرآنجا توقف کرده وصبح روز بعد پس از عبور از سی سخت، کیخسرو از یارانش جدا شده،یاران کیخسرو در گردنه 4000 متری دچار برف و سرما گردیده و بر اثر برف و سرما و کولاک از بین رفته اند به همین دلیل این گردنه را به یاد بیژن پهلوان نامی لشکر کیخسرو، »بیژن« و این دیار را سی سخت نامیدند، دیگر نشانه های تاریخی حاکی از قدمت طولانی سی سخت - از دوره ساسانی تا قاجاریه - ، در تل اسپید وتل قلات است، که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
بحث:
موقع جغرافیایی:شهر سی سخت که مرکزشهرستان دنا می باشد در شمال استان کهگیلویه و بویراحمد در 30 درجه و 48 دقیقه عرض شمالی و 51 درجه و 27 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ به ارتفاع 2250 متر از سطح دریا وبا مساحت 5/2کیلومتر مربع در دامنه کوههای زاگرس و در جنوب شرقی قله دنا و درحدود3 5کیلومتری شمال غرب شهر یاسوج واقع گردیده است.موقعیت منطقه مورد مطالعه در نقشه شماره - 1 - آمده است.
موقعیت محدوده مورد مطالعه - منبع: نگارنده -
آب وهوا: سی سخت با میانگین بارندگی سالانه1200میلی مترو میانگین دمای سالانه 10-15 درجه سانتی گرادوتعداد روزهای یخبندان در سال80 روز می باشد. اقلیم سیسخت تحت تأثیر کوهستان دنا سردسیری است و قسمتی از پائیز و سرتاسر زمستان از برف پوشیده است. و همین امرموجب پرآبی منطقه ی سیسخت است . و جویبارها و چشمه سارهای دائمی ازمناطق برفی سرازیرشده ومنطقه راسیراب می سازد. شهر سی سخت به سبب موقعیت جغرافیایی و قرارگیری دردامنه کوه دنا دارای هوای مطبوع و خوشایند، آب سالم، خوشگوار و فراوان است.
