بخشی از مقاله
چکیده
تعداد دانشآموختگان دانشگاهی در دهه اخیر افزایش چشمگیر داشته است. این افزایش با اشباع بازار کار و فرصتهای شغلی همزمان شده و به نظر می رسد بسیاری از دانشآموختگان، با نیافتن فرصتی برای اشتغال، چارهای جز خلق کسب و کار مستقل ندارند. برای این مساله، راهحلهای مختلفی توصیه شده است. تاکید بر کارآفرینی و ترویج آن یکی از راهحلهای برونرفت از وضع موجود است.در این مقاله، توریسم علمی صنعتی به عنوان یک راهحل جذاب و کارآمد برای آشناسازی دانشجویان با محیطهای کسب و کار و تشویق ایشان به جدی گرفتن ایدههای خلاقانه و کاربردی و بهکارگیری آنها در فرصتهای منجر به کارآفرینی ، معرفی میشود.راهحل پیشنهادی، با طراحی و توزیع یک پرسشنامه بین تعدادی از دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی دانشگاه علم و صنعت ایران که تجربه فعالیت حرفهای در محیط کسب و کار را داشتهاند و کارآفرینانی در بخش صنعت و خدمات، محک خورد. یافتهها نیز با نرمافزار SPSS تحلیل شدند. نتیجه پژوهش بر لزوم ایجاد و بهره برداری از ساز و کار توریسم علمی صنعتی برای دانشجویان دانشگاهها و عهدهداری آن توسط سازمانهای غیرانتفاعی تشکیل شده از دانشگاهیان و دانشآموختگان، تاکید دارد.
کلید واژه ها: توریسم، توریسم علمی صنعتی، کارآفرینی در دانشگاه
مقدمه
یکی از اهداف مهم نظام آموزش عالی کشور، پرورش نیروهای متخصص و مورد نیاز جامعه است. نیروهایی که با استفاده از ظرفیت ها و فرصتهای موجود در کشور نسبت به ایجاد اشتغال و تولید ثروت اقدام نمایند. مراکز آموزش عالی نیز تلاش های بسیاری در این زمینه انجام می دهند. اما با وجود همه این تلاش های انجام شده، به باور بسیاری از اعضا هیات علمی و دانش آموختگان، درس های دانشگاهی کنونی که سال ها از زمان طراحی و تصویب آنها می گذرد با نیازهای امروز جامعه ما منطبق نیست. شاید به جرات بتوان گفت که تربیت و پرورش نیروهای کارآفرین در حوزه های مختلف، که بتوانند نسبت به هدایت نیروهای کار مستعد جامعه اقدام نمایند در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی مغفول مانده است.
با توجه به وضعیت فعلی جامعه ما قطعا" هدایت قشر جوان و تحصیلکرده به سمت و سوی ایجاد کار و استفاده از ظرفیتهای بالقوه موجود در کشور بجای ترویج روحیه کارجویی از مهمترین وظایف مراکز آموزش عالی در رشد و پیشرفت کشور هستند. - رحیمی، - 1380در این تحقیق تلاش شده است تا یکی از روشهای تبدیل قشر تحصیل کرده دانشگاهی به نیروهای مستعد کارآفرین مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد. بعبارت دیگر در این مقاله سعی شده است که تاثیر ایجاد مراکزی که با ارائه خدمات گردشگری به صورت علمی-صنعتی امکان مقایسه و تحلیل آموخته های تئوری دانشجویان، با توانمندی های کنونی صنعت کشور را مهیا می سازند بررسی گردد.
به باور پژوهشگران این تحقیق، حوزه توریسم صنعتی دارای پتانسیل های بسیاری برای خلق فرصت های کارآفرینی و کاهش شکاف موجود بین دانشگاه ها به عنوان مراکز عمده پرورش نیروهای کارجو و در عین حال خلاق از یک سو و نیازهای بازار کار به عنوان بستر بروز توانمندی های کارآفرینی و ایجاد کسب و کارهای نو می باشد.آنچه مشخص است این است که مراکز آموزشی درصورتی که برنامه های هدفدار و مدونی را برای به کار گیری این بستر آماده طراحی نمایند، می توانند زمینه های استفاده از فارغ التحصیلان دانشگاه های کشور در صنعت را به طور موثر و منطبق بر علایق آن ها فراهم نمایند. - مقیمی، - 1381 در پایان نویسندگان این مقاله تلاش کرده اند بواسطه روشهایی نظیر مصاحبه با افراد خبره و مطالعات میدانی گسترده نسبت به ارائه پیشنهادات کاملا کاربردی و عملی به منظور ایجاد توانمندیهای کارآفرینی در فارغ التحصیلان دانشگاه اقدام نمایند.
چارچوب نظری
-توریسم:
اصل کلمه توریسم از ریشه لاتین Turns به معنای دور زدن1 و رفت و برگشت بین مبدا و مقصد است.در فرهنگ وبستر گردشگری به سفری اطلاق می شود که در آن مسافرتی به مقصدی انجام بگیرد و سپس به محل سکونت بازگشت صورت بگیرد.ریشه این واژه از اصطلاح Tornus یونانی و لاتین گرفته شده که یکی از معانی آن گردش کردن و یا گشتن است و با پسوند Ism یا گری بصورت اسم مصدر گردشگری2 در آمده است - رهنمایی، - 1379 گردشگری معادل فارسی و کاملاً دقیق واژه توریسم در زبانهای انگلیسی، فرانسه و آلمانی است که بصورت مصطلح در زبان فارسیبصورت جهانگردی ترجمه شده است.
واژه جهانگردی به این سبب که در معنی خود عبور از مرزهای سیاسی و سفر به دیگر کشورها را تداعی می کند، نمی تواند معنی کامل توریسم را ادا نماید. زیرا توریست ها به دو گروه توریستهای خارجی و توریستهای داخلی تقسیم می شوند که واژه جهانگرد بیشتر در تعریف توریستهای خارجی کاربرد دارد. در صورتی که توریستهای داخلی نیز باید در واژه گزینی فارسی کلمه توریست گنجانده شود. از این رو واژه » گردشگر« رساتر از واژه جهانگرد بوده و گویای اصطلاح توریست می باشد.در مواردی کارشناسان اقتصاد منطقه ای، گردشگری را به عنوان تنها عامل استقرار منابع و توسعه مناطق کمتر توسعه یافته معرفی نمودند - هشتجین, . - 1388 در حقیقت گردشگر به کسی اطلاق می شود که از موطن خودش برای یک شب یا بیشتر دور باشد.
واژه توریسم به مجموعه مسافرتهایی گفته می شود که بین مبدأ و مقصدی با انگیزه های استراحتی، تفریحی، تفرجی، ورزشی، دیداری، تجاری، فرهنگی و یا گذران اوقات فراغت انجام می گیرد و در آن شخص توریست در مقصد اشتغال و اقامت دائم ندارد - رهنمایی، - 1379 پدیده گردشگری ریشه در حرکت و جابه جایی دارد و تحرک بخش لاینفک زندگی انسانهاست. از این رو می توان گفت که تاریخصنعت گردشگری شاید به قدمت فعالیتهای نوع بشر است و فقط اشکال و اهداف آن متفاوت بوده است. - حیدری، - 1389 گردشگری پدیدهای است کهن که از دیر زمان در جوامع انسانی وجود داشته است و به تدریج در طی مراحل تاریخی مختلف، به موضع فنی، اقتصادی و اجتماعی کنونی خود رسیده است. - رضوانی - 1385صنعت گردشگری در جهان توسعه فراوانی یافته است و بسیاری از کشورها از این راه توانسته اند وضعیت خود را بهبود ببخشند و از مشکلاتی مانند بیکاری، پایین بودن سطح درآمد سرانه و کمبود درآمد ارزی خویش بکاهند.
صنعت جهانگردی بزرگترین و متنوع ترین صنعت در دنیا به حساب می آید. بسیار از کشورها این صنعت پویا را منبع اصلی در آمد، اشتغال زایی، رشد بخش خصوصی و توسعه زیرساخت ها می دانند. صنعت گردشگری امروزه به قدری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاد دانان آن را صادرات نامرئی می نامند. از این رو کشورمان ایران نیز می تواند از این فرصت استفاده نموده و در جهت رشد و توسعه بهره برداری نمود.سازمان جهانی جهانگردی1 در سال 1993 جهانگردی را به صورت زیر تعریف میکند :"جهانگردی به تمامی فعالیتهایی که یک فرد یا افراد در طول مسافرت در مکانی خارج از محیط معمول کار وزندگی خود انجام میدهند، اطلاق میشود. این مسافرت بیش از یکسال طول نمیکشد و هدف فرد یا افراد تفریح و سیاحت، تجارت و یا اهداف دیگر است"
-انواع گردشگری
گردشگری انواع مختلفی دارد و شناخت انواع گردشگری برای برنامه ریزی در عرصه گردشگری اهمیت اساسی دارد. چرا که تقاضاها و خدمات مورد نیاز گردشگران مختلف یکسان نیست؛ برای مثال گردشگرانی که به قصد دیدار اقوام و دوستان مسافرت میکنند معمولاً به هتل و حتی رستوران بیرون از منزل نیاز ندارند، اما از سایر امکانات و تسهیلات استفاده می کنند. در مقابل، برای گردشگرانی که به قصد تجارت سفر می کنند، ممکن است امکاناتی همچون هتل و تسهیلات اقامتی اهمیت زیادی داشته باشد و از طرفی علاقه ای به بازارهای محل نداشته باشند. همچنین احتمال دارد گردشگر روستایی2 هیچ تمایلی به خدمات شهری نداشته باشد و تمام مدت سفر خود را در روستا اقامت نماید. بر این اساس تاکنون صاحب نظران و سازمان های بین المللی با توجه به معیارهای مختلف، دسته بندی های متعددی از گردشگری، ارائه کرده اند برای مثال می توان به گردشگری انبوه3 و گردشگری جایگزین اشاره کرد .
گردشگری انبوه عبارت است از گردشگری معمولی که در سطح گسترده در سراسر جهان وجود دارد. گردشگری جایگزین نوعی از گردشگری است که در واکنش به توسعه عنان گسیخته گردشگری انبوه در دهه های 1970 و 1980 مطرح شده و هدف آن به کارگیری شیوه های نوین در گردشگری به جای روش های مخرب گردشگری است. - کاظمی، - 1385 در یک تقسیم بندی دیگر، گردشگری به سه نوع فرهنگی، طبیعت گرای و ماجراجویانه تقسیم شده است.انواع دیگر گردشگری در حال افزایش است نظیر گردشگری فضایی، گردشگری الکترونیکی و اینترنتی که در سال های اخیر آغاز شده است. در گردشگری های امروزی4 مسافران قصد دارند از دنیای مادی فاصله گرفته و به مفهوم عمیق و معنوی تری از زندگی دست یابند.
با توجه به نوع نظام حکومتی، مقررات و اعتقادات جامعه ایران امکان انواع گردشگری که به قصد تفریح و سرگرمی رواج دارد فراهم نمی باشد و یا بسیار محدود است. لذا جذب گردشگرانی که با انگیزه های فرهنگی، آشنایی با آداب و رسوم جوامع روستایی و اقوام، بازدید از آثار تاریخی، طبیعت گردی و انجام فعالیت های ورزشی مثل کوهنوردی اقدام به سفرمی کنند، میسر می باشد. بنابراین ایران برنامه های عمده خود را در این نوع گردشگران می تواند متمرکز کند.لازم به ذکر است در ایران انواعی از گردشگری رواج دارد که در دیگر کشورها چندان رایج نیست مثل گردشگری آثار جنگ، گردشگری زیارت اهل قبور که به منظور بازدید از قبورخویشاوندان وکشته شدگان جنگ صورت می گیرد. در گردشگری آثار دفاع مقدس، ایرانیان از میادین عملیاتی ، گورستان های جمعی، اماکن و اسارت گاه ها و آثار بازمانده از دفاع مقدس بازدید می کنند که به دلیل هشت سال جنگ ایران و عراق بیشتر در مناطق غرب ایران آثار مخرب خود را بر جای گذاشت.
