بخشی از مقاله
چکیده
توسعه پایدار توسعه ای است که نیازهای اکنون را به گونهای برآورده می نماید که توان نسلهای بعدی را جهت تامین نیازها کاهش ندهد. در دو دهه اخیر که رشد شتابان جهانی شدن در سراسر گیتی موجب افزایش رو به رشد مصرف منابع و خسارتهای غیرقابل جبران به اکوسیستمهای طبیعی شده توسعه پایدار بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. توسعه پایدار فرآیندی است که آیندهای مطلوب را برای جوامع بشری متصور میشود که در آن شرایط زندگی و استفاده از منابع، بدون آسیب رساندن به یکپارچگی، زیبایی و ثبات نظامهای حیاتی، نیازهای انسان را برطرف میسازد.
به طوری که راه حلهایی را برای الگوهای کالبدی، اجتماعی و اقتصادی توسعه ارائه میدهد تا بتواند از بروز مسائلی همچون نابودی منابع طبیعی، تخریب سامانههای زیستی، آلودگی، تغییرات آب و هوایی، افزایش بیرویه جمعیت، بی عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسانهای حال و آینده جلوگیری کند. یکی از اهداف توسعه پایدار حفظ طبیعت و اصلاح نگاه به آن است .امروزه مطرح شدن مسائلی از قبیل توسعه پایدار و بهینه سازی مصرف انرژی مارا به دقت در سلوک و راهکارهای نیاکانمان واداشته است.
گرمای طاقت فرسا در مناطق کویری ایران در گذشته و عدم دسترسی راحت به انرژی آنها رابه فکر تهویه طبیعی ساختمانها وادار نمود. آنها ساختمانهای برج مانند باریک و بلندی را به شکل چهارپهلو ، شش پهلووهشت پهلویی بنام بادگیر ساختند که نقش تهویه طبیعی خودبه خودی را بر عهده داشت. این مقاله به شناخت توسعه پایدار، ابعاد آن و دیدگاههای توسعه پایدار پرداخته می شود، سپس مطابقت این ابعاد با معماری کویر به خصوص بادگیرها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
مقدمه
تحول صنعتی انسان رااز زندگی در طبیعت به زندگی درشهر کشانید. باپیشرفت فناوری، الگوی زندگی دستخوش دگرگونی شد، به نحوی که انسانها برای گرم کردن خود به جای پوشش بیشتر واستفاده از لباسهای گرم، از سوختهای فسیلی به عنوان گرمکننده استفاده نمودند. بادگیرها، سایبانها ونورگیرها در ساختمان جای خود را به تاسیسات گرمایشی وسرمایشی دادند. به این ترتیب تکنولوژی آسایش وراحتی روزافزونی رابرای انسان فراهم کرده است.
درنتیجه ی هجوم شهرنشینی بسیاری از زمینهای طبیعی وجنگلها دستخوش تغییرات شده است. برای تردد، ساخت وساز، سرمایش و گرمایش مصرف انرژی افزایش یافته وبارشد آلودگی هوا وآلودگی صوتی وپیشرفت صنعت نیاز به بهرهبرداری ازمنابع طبیعی نیز بیشتر شده است به نحوی که بهرهبرداری غیرمنطقی از منابع طبیعی منجر به نابودی آنها میشود. برای ادامه زندگی دراین چرخه احتیاج انسان به انرژی افزایش یافته ولی اکنون در مرحلهای قرارداریم که منابع انرژی رو به اتمام هستند. از این رو با ایجاد تهویه خودبه خودی بوسیله بادگیرها صرفه جویی قابل ملاحظه ای در مصرف انرژی حاصل میگردد.امروزه با توجه به مطرح شدن بحثهایی تحت عنوان معماری پایداردر معماری روز دنیابه خصصوص در میان کارهای معماران هایتک شناخت بادگیرها به عنوان یکی از المانهای معماری سنتی ایران امری مفید به نظر می آید.
بیان مسئله
امروزه توجه به محیط زیست صرفه جویی در مصرف سوختهای فسیلی و توسعه پایدار به مباحث مهم و رایج در سطح بین المللی تبدیل شده است. به این ترتیب توسعه پایدار را می توان مدیریت روابط سیستمهای انسانی و اکوسیستمهای طبیعی به منظور استفاده پایدار ازمنابع درجهت تامین رفاه نسلهای حال و آینده تعریف کرد. یکی از نیازهایی اساسی بشر در جهان کنونی حفظ منابع انرژی و جلوگیری کردن از الودگی زیست محیطی ونیز کاهش مصرف انرژی های فسیلی وهم زیستی با شرایط طبیعی و اقلیمی است.
معماری پایدار بر خواسته از توسعه پایدار فرایندی است برای حل مشکلاتی که در آن منابع طبیعی قبل و بعد پروسه تولید و ساخت به حد کمترین آسیب برسند وبنایی کاملا سازگار با محیط اجتماعی و اقتصادی و محیطی خلق میشود. کویر به عنوان نمادی از سوزانندگی و تشنگی بخش عظیمی از سرزمین مارا در بر گرفته است وبه فراخور همین ویژگی مردم این خطه در پی قرون متمادی و با فراست وتدبیرباناملایمات آن دست وپنجه نرم کرده اند و خشونت و سختی آن را به نرمی و ملاطفت تبدیل کرده اند.
پرداختن به هنر معماری بخشی از آن تدبیر است .استفاده از بادگیرها به عنوان یکی از روش های شاخص جهت هدایت مناسب جریان بادبه صورت گوناگون مورد توجه معماران ایران بوده است. بادگیر ها به عنوان سیستم تنفس ساختمان محسوب میشوند که نوعا از مصادیق بارز استفاده از انرژی های طبیهی و صرفه جویی در مصرف انرژی محسوب میشوند. در این نوشته سعی بر آن شده که بامطرح نمودن مسائل مربوط به معماری سنتی وبادگیرها گامی در جهت ارزش های سنتی این مملکت وآغازی در استفاده مجدد و صحیح از این عنصر معماری درمعماری مدرن امروز به عنوان توسعه پایدار برداشته شود.
پایداری در لغت
فعلsustain ازریشه لاتینsustinere وازدوجزsusبه معنای از پایین به بالا tinereبه معنای نگه داشتن وحفظ کردن تشکیل شده و از سال 1290 میلادی در زبان انگلیسی به کار گرفته شده است این فعل با مفاهیمی از قبیل حمایت پشتیبانی و تداوم آمیخته است و صفت 1sustainable در توصیف شرایط حالت ویا چیزی به کار میرود که مورد پشتیبانی قرار گرفته یا به واسطه کمک یا تامین معاش همچنان تداوم یافته است.
دهخدا پایداری را به معنای با دوام و ماندنی آورده است در فرهنگ سخن وفرهنگ فارسی معین نیز پایداری به مفهوم پایدار بودن و مقاومت از مصدر پایش به معنای پایدار کردن و از خود استقامت نشان دادن امده است برای صفت پایداری نیز این معانی بیان شده است دارای ثبات همیشگی و مقاومت کننده. بنابراین واژه پایداری که به عنوان معادل sustainabilityانتخاب شده است فاقد معنای امروزی آن است و بر حفظ و ثبات تکیه دارد معنای واژه پایداری که در این بحث نیز مد نظر است عبارت است از انچه که می تواند در اینده تداوم یابد . پایداری به عنوان رویکرد انسان به جهان زیستی نگرش اخلاقی را در رابطه انسان و محیط فرا مشمول آن تبیین می کند که در آن نحوه زیست و عمل انسان در رابطه با سایر ارکان هستی مورد توجه قرار می گیرد آسایش مانای انسان و زیست کره در گرو برقراری رابطه متعادل زیستی میان تمام ارکان نظام زیستی جهانی است.
از این منظربرای انسان به دلیل برخورداری از توانایی منحصر به فرد تصمیم گیری یک مسئولیت اخلاقی اصلی تعریف می گردد، تلاش برای حفظ و تداوم تمامیت و یکپارچگی بوم شناختی زیست کره. چنین تفکری در عمل تحت تاثیر تفکر انسان مدار مدرنیستی قرار گرفته و بدین صورت تبیین می گردد تلاش برای نیل به شرایط مطلوب زیستی برای انسان که کمینه اثرات سو را بر شرایط زیستی دیگر ارکان محیط زیست در پی داشته باشد .
اهداف پایداری
تداوم اجتماعی -فرهنگی: خلق تمدن انسانی با توزیع عادلانه دارایی ها به منظور کاهش فاصله سطح زندگی در جوامع انسانی باتوجه به راههای توسعه ای که در آن ها فرهنگ و بوم یک مکان خاص، سلامت وبهره وری طیف وسیعی از جامعه و افزایش توانمندی اجتماعی و مسائل نسل اینده مورد توجه قرار می گیرد.
تداوم اقتصادی: تخصیص بهتر و مدیریت کارا تر منابع بر مبنای اصول بهره بری منابع ماده و انرژی و براوردهای بوم شناختی
