بخشی از مقاله
چکیده:
برنامه ریزی توسعه روستایی نیازمند فرایند ارزیابی و بازنگری در حوزه اندیشه انتقادی توسعه روستایی است تا امکان شکل گیری بهترین راهکارهای مداخله در نواحی روستایی، برای کارآمدی نتایج حاصل از روند برنامه ریزی توسعه فراهم آید.توسعه وترویج فرهنگ گردشگری روستایی به عنوان محرکی کارآمد برای بازسازی وتوسعه اقتصادی، اجتماعی نواحی روستایی بدل گشته است، به طوری که سالهای اخیر درسراسر اروپا برای رفع چالشهای اقتصادی، اجتماعی نواحی روستایی حاشیهای ویا روستاهایی که با کاهش فعالیتهای کشاورزی سنتی روبرو شدهاند، گردشگری روستایی درکانون توجه قرارگرفته است.
در ایران یکی از دلایل عقب ماندگی و توسعه نیافتگی مناطق روستایی ریشه در کم توجهی به صنعت گردشگری روستایی دارد. با تقویت گردشگری می توان با ایجاد اشتغال و درآمد، استفاده از منابع محل، تنوع سازی اقتصادی و مشارکت اجتماعی در رفع مشکلات فراروی روستاها تأثیر بسزایی داشته و یکی از فرصت های شکل گیری توسعه همه جانبه روستایی محسوب می شود.شهرستان اردستان با داشتن بخش های کویری بکر و وسیع می تواند به عنوان یکی از مناطق مستعد هدف گردشگری کویر باشد. این پژوهش با رویکرد اسنادی به بررسی نقش گردشگری کویر در فرایند توسعه ی شهرستان اردستان می پردازد.
مقدمه:
توسعه نیافتگی روستاها و کیفیت زندگی روستائیان در ابعاد وسیع و گستردهای طی چند دهه اخیر کانون توجه اغلب دانشمندان و صاحبنظران توسعه بوده است؛ در هر دورهای میتوان شاهد حاکمیت اندیشهای نو و رویکردی بدیع در این عرصه بود که نفوذ آنها در حوزههای برنامهریزی، فضاهای روستایی را با دگرگونیهایی مثبت یا منفی روبرو کرده است.
با این وجود، همانگونه که توسعه در مفهوم عام آن عاملی انسانی بوده و بالتبع امری نسبی و وابسته به زمان و مکانهای مختلف است توسعه روستایی نیز همچنان در کانون توجهات قرار داشته و در اهداف توسعه هزاره سوم یکی از مهمترین ابعاد را بخود اختصاص داده است که با مطرح شدن توسعه روستایی پایدار در دهههای اخیر که در پی ارائه شیوههای مناسب زندگی در سطح روستاها از طریق حفظ و تقویت پتانسیلهای طبیعی و انسانی و همچنین کاهش محدودیت های آنها میباشد، لزوم توجه به برنامهها و گزینههای پایدار نظیر گردشگری ضروری به نظر میرسد.
فعالیت گردشگری امروزه به عنوان یکی از مهمترین و پویاترین فعالیتها در جهان مطرح است. درتمامی عرصه ها، چه در سطح جهانی، ملی و منطقه ای مورد توجه برنامه ریزان دولتی، شرکت های خصوصی قرار گرفته است. بسیاری از کشورها به این حقیقت پی برده اند که برای بهبود وضعیت زندگی اقتصادی خود باید ابتکار عمل به خرج دهند و درصدد یافتن راه های تازه ای برآیند
به عبارتی توسعه ی صنعت گردشگری، به ویژه برای کشورهای در حال توسعه که با معضلاتی همچون میزان بی کاری بالا، محدودیت منابع ارزی و اقتصاد تک محصولی مواجه هستند، از اهمیت فراوانی برخوردار است - کرمانی، ، . - 1379 آگاهی جوامع از این که گردشگری منبع درآمدی ارزی بسیار مناسب و قابل ملاحظه ای در اختیار یک کشور قرار می دهد، باعث شده است که گردشگری مفهومی بسیار گسترده در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... پیدا کند و به عنوان یک صنعت تلقی شود
گذشته از منافع و مزایای مادی گردشگری، دلیل اهمیت یابی روزافزون این فعالیت در سراسر جهان این است که این فعالیت، راهکاری مناسب، برای نیل به توسعه پایدار به ویژه در کشورهای در حال توسعه است چرا که گردشگری منبعی تمام نشدنی و نسبت به سایر فعالیتهای اقتصادی تأثیرات تخریبی زیست محیطی کمتری دارد
در کشور ما، ضرورت توجه به صنعت گردشگری روستایی را از چند جنبه می توان بررسی نمود: پاسخگویی به نیاز شهروندان، توسعه سیاستهای منطقه ای و محلی و جلب توریست و سرمایه های خارجی
روستا به عنوان یک مکان اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی ، زیستگاه جماعتی از مردم در خارج از محدوده شهرهاست که دارای هویت تاریخی ، جغرافیایی و فرهنگی مخصوص به خود می باشد .برخورداری بافت و معماری روستایی از زیبایی اکولوژیکی ، استفاده از مصالح بومی ، هماهنگی با شرایط محیطی در استقرار بافت و ساخت و ساز مسکن ، قرار گرفتن روستاها در بستر طبیعی و برخورداری از مناظر و چشم اندازهای طبیعی ، مهمترین امتیازهای روستا محسوب می شود
این خاصیتهای محلی و جاذبه های سنتی ،زمینه مورد علاقه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی محسوب می گردد. اکنون یکی از دلایل عقب ماندگی و توسعه نیافتگی مناطق روستایی ریشه در کم توجهی به صنعت گردشگری روستایی باز می گردد؛ با تقویت گردشگری می توان با ایجاد اشتغال و درآمد، استفاده از منابع محل، تنوع سازی اقتصادی و مشارکت اجتماعی در رفع مشکلات فراروی روستاها تأثیر بسزایی داشت ویکی از فرصت های شکل گیری توسعه همه جانبه روستایی را مهیا کرده و به کند شدن روند تخلیه سکونتگاه های روستایی و جریان مهاجرت جمعیت روستایی کمک کند
از نظر توان های محیطی گردشگری، ایران سرزمینی چهارفصل و با تمدنی چند هزار ساله و با بیش از 65 هزار روستا از جاذبه های متنوع و منحصر بفرد تاریخی، مذهبی، فرهنگی و طبیعی برخوردار است. به همین دلیل در رتبه جهانی از نظر برخورداری از جاذبه های گردشگری در ردیف ده کشور برتر دنیا قرار گرفته است
اگرگردشگری روستایی به نحوی مناسب و برنامه ریزی شده و منطبق با معیارهای زیست محیطی مدیریت گردند، می تواند محرکی در فرایند توسعه یافتگی و حصول به پایداری توسعه در نواحی روستایی و نیز پایداری جوامع محلی درکلیه زیر شاخه های اقتصادی، اجتماعی فرهنگی و همچنین خود فعالیت گردشگری باشد - رضوانی، . - 1384 با این وجود گردشگری روستایی فعالیت بسیار پیچیده ای است که با بخشهای دیگر جامعه و اقتصاد وجوه مشترکی دارد و دارای آثار و پیامدهای مختلفی است که می باید در فرایند برنامه ریزی تمامی جوانب آن را مورد ملاحظه قرار داد تا از عوامل منفی جلوگیری شود و تأثیرات مثبت عوامل اقتصادی، اجتماعی و محیطی مرتبط با آن افزایش پیدا کند.
تعریف توسعه:
مقوله توسعه ماهیتی ارزشی، هنجاری و نسبی دارد. به عبارت دیگر توسعه مفهومی است که هر فرد و گروه و جامعه ای، معنا و ارزشهای مورد نظر خود را از آن استنباط می کنند و روشن است که این معانی و ارزشها بسته به موقعیت و حتی مشغولیت افراد و گروهها، کم و بیش متفاوتند توسعه در معنای عام کلمه یعنی گسترش همراه با تکامل، تکامل خود مفهومی پیچیده است و ابعاد مختلف دارد. و در معنای خاص آن به معنای رفاه اقتصادی همراه با ثبات سیاسی است... و باید توجه داشت که توسعه مفهومی نسبی است و تصور اینکه روزی پایان خواهد یافت بی معناست بلکه روندی مداوم است و هر روز به شکلی بروز می کند
