بخشی از مقاله
چکیده:
کشور جمهوري اسلامی ایران داراي ظرفیت هاي متعددي جهت پذیرش گردشگران سلامت می باشد که از جمله آن ها می توان به چشمه هاي آب معدنی در اکثر استان هاي کشور، مناطق کویري در قم، بخشهاي درمانی ناباروري در یزد، دندانپزشکی، مراکز دیالیز و انواع جراحی هاي قلب، پلاستیک و چشم در مشهد و تهران و مرکز تخصصی توریسم سلامت در رشت اشاره نمود.گردشگري سلامت که اصطلاحا گردشگري پزشکی، مسافرت پزشکی یا مراقبت جهانی نیز نامیده می شود ، در وهله اول توسط موسسات مسافرتی و رسانه هاي جمعی به منظور توصیف شیوه هاي به سرعت در حال رشد مسافرت بویژه در مرزهاي بین المللی که جهت دستیابی به مراقبت هاي بهداشتی اجرا می شد ، بوجود آمد.این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی ابعاد الگوهاي موفق گردشگري سلامت در جهان وشناسایی ظرفیت هاي توریسم سلامت در ایران از نظر اقتصادي اشاره دارد.
کلیدواژه ها: گردشگري سلامت،جهاد اقتصادي،تولید ثروت،توسعه،ایران
مقدمه
خدمات گردشگري سلامت معمولا در بردارنده پروسه هاي انتخابی براي کلیه جراحی هاي تخصصی پیشرفته اعم از جابجایی مفصل - زانو، ران - ، جراحی قلبی ، جراحی دندانی و جراحی هاي سطحی است.جنبه هاي اوقات فراغت مرتبط با گردشگري و سیاحت، ممکن است مسافرت هاي پزشکی را نیز در خود جاي دهد. بیماران خاص گردشگري پزشکی باید همواره در حین اخذ تصمیم در رابطه با شرایط درمانی ، به هزینه هاي اضافی مسافرت و محل اقامت توجه داشته باشند. ایران داراي ظرفیت هاي متعددي جهت جذب توریسم سلامت می باشد که از جمله آن ها می توان به چشمه هاي آب معدنی در اکثر استان هاي کشور، مناطق کویري ، بخش هاي درمانی ناباروري ، دندانپزشکی، مراکز دیالیز و انواع جراحی هاي قلب، پلاستیک و چشم اشاره نمود.ارائه پیشنهادطرح گردشگري سلامت الکترونیکی و نظام اطلاع رسانی نیزدر نتیجه مقاله تأثیر اقتصادي آن در توسعه این مقوله را نشان می دهد.
تاریخچه گردشگري سلامت
گردشگري سلامت، حرف دیروز و امروز نیست و سابقه اي به بلنداي تاریخ ایران دارد، اما آنچه به صورت مدون به عنوان گردشگري سلامت در برنامه مسئولان قرار گرفت به سال 1382 بازمی گردد، موضوعی که برغم آنکه دیر آغاز شده همچنان در ابتداي راه است. اگرچه سابقه اي براي گردشگري سلامت تدوین نشده ، اما ذهنیت ما ازگردشگري سلامت دور نبوده است.در سابقه گردشگري سلامت همین بس که تاریخ آبهاي معدنی و چشمه هاي جوشان درمانی کشور را جستجو کنیم. مفهوم گردشگري پزشکی به عنوان مفهوم بدیع و جدیدي به شمار نمی آید. نخستین نمونه ثبت شده در گردشگري پزشکی به هزاران سال قبل اشاره دارد، زمانی که زائرین یونانی از اطراف مدیترانه به نواحی کوچک در خلیج سارونیک مسافرت می کردند.شهرهاي داراي چشمه آب معدنی و آسایشگاهها به عنوان شکل اولیه گردشگري پزشکی مورد بررسی قرار می گیرند. به عنوان مثال در قرن 18 بسیاري از افراد در انگلستان علاقمند به بازدید از چشمه هاي معدنی بودند زیرا ظاهرا این مکانها داراي آبهاي معدنی شفابخش بوده و در درمان بیماریهایی نظیر نقرس، اختلالات کبد و برونشیت بکار گرفته می شد.
تعریف توریسم سلامت
توریسم سلامت - Health Tourism - فراهم نمودن تسهیلات و خدمات پزشکی مقرون به صرفه است که در تعامل با صنعت توریسم براي بیمارانی که براي اعمال جراحی و یا درمان هاي دیگر به سایر کشورها سفر می کنند، انجام می شود. این خدمات میتواند به صورت عمومی و یا خصوصی عرضه شوند - . - www.WHO.Orgدر واقع توریسم سلامت نوعی از مسافرت است که علاوه بر تفریح، فراغت و آسایش، سلامت و مراقبتهاي پزشکی را نیز بههمراه دارد. در حال حاضر این صنعت به سرعت در حال تبدیل شدن به صنعتی جهانی است.
مفهوم سازي گردشگري سلامت
سفرهاي پزشکی رایج کلیه مقاصد جهانی از قبیل هندوستان، برونی، کوبا، کلمبیا، کاستاریکا، هنگ کنگ، مجارستان، اردن، لیتوانی، مالزي، فیلیپین، سنگاپور، آفریقاي جنوبی، تایلند و اخیرا عربستان سعودي، UAE ، تانزانیا و نیوزلند را شامل شده است.مقاصد یا مکانهاي در نظر گرفته شده براي جراحی هاي سطحی رایج غالبا در کشورهایی نظیر آرژانتین، بولیوي، برزیل، کلمبیا، کاستاریکا، کوبا، مکزیک و ترکیه است. در آمریکاي جنوبی، کشورهایی نظیر آرژانتین، بولیوي، برزیل و کلمبیا در رابطه با قابلیت هاي پزشکی جراحی پلاستیک از شیوه هاي جالبی استفاده می کنند که غالبا تکیه بر جراحان پلاستیک با تجربه خود نموده اند.
ارزیابی نموده اند که از هر 30 آرژانتینی یک نفر از شیوه هاي جراحی پلاستیک استفاده نموده است. این کشور بعد از آمریکا و مکزیک بیشتر جراحی هاي پلاستیک را در جهان به خود اختصاص داده است. در بولیوي و کلمبیا نیز جراحی پلاستیک کاملا متداول است. بر طبق اظهارات انجمن جراحی پلاستیک در بولیوي ، بیش از 70 درصد از طبقه هاي متوسط و بالاي زنان در کشور فوق اقدام به انجام بعضی از گونه هاي جراحی پلاستیک نموده اند. کلمبیا نیز در رابطه با عمل پیوند و جراحی قلب - عروق مراقبت هاي پیشرفته اي را ارائه می دهد. بلژیک، لهستان و اسلوواکی نیز اقدام به اجراي چنین جراحی هایی نموده اند.
آفریقاي جنوبی اصطلاح "گردشگري پزشکی" را به طور کامل و به همان اندازه ي سفرهاي شکار یا گشت و شکار مورد حمایت قرار داده است.با این همه، استنباط از گردشگري پزشکی اغلب سازنده نبوده است. در مکانهایی نظیر آمریکا که از استانداردهاي کیفی بالایی تبعیت می کنند، گردشگري پزشکی به عنوان فاکتور خطرپذیري به شمار می آید. با این همه، تعداد آمریکایی هایی که جهت مراقبت هاي بهداشتی به خارج از کشور مسافرت می کنند، رو به افزایش است. در بسیاري از قسمت هاي دنیا، موضوعات سیاسی وسیع تر می تواند بر روي گردشگران پزشکی و نحوه انتخاب شیوه درمانی گردشگران اثر بگذارد.فراهم کنندگان چنین تسهیلاتی جهت دستیابی به اهدافشان و تأمین نیاز گردشگران از استراتژیهاي سازماندهی شده اي تبعیت می کنند.
سازمانهاي ذیربط در ابتدا انواع شیوه هاي مراقبت بهداشتی جهانی را ارائه می دهند. این تسهیلات به گونه اي است که براي بیماران اروپایی و آمریکاي شمالی امکان برخورداري از شیوه هاي مراقبت فردي و استرداد بخشی از هزینه هاي آن را میسر می سازد. سازمانهایی که بر ضوابط پزشکی در سیستم هاي مسافرتی توجه دارند معمولا جهت رفاه حال بیماران و موضوعات درمانی قبل و بعد از مسافرت از افراد کارشناس نظیر پرستاران و مدیران اجرایی استفاده می کنند. آنها در بهبود بیمار و مراقبت از وي نقش بسزایی را ایفا می کنند.گردشگري سلامت و انواع آنبه مسافرت افراد از محل دائم زندگی خود جهت حفظ، بهبود یا حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیش از24 ساعت و کمتر از یک سال گردشگري سلامت اطلاق می شود. - احمدزاده و نوري،1388ص - 10
گردشگري تندرستی، مسافرت به دهکده هاي سلامت و مناطق داراي چشمه هاي آب معدنی و آب گرم - اسپاها - براي رهایی از تنش هاي زندگی روزمره و تجدید قوا بدون مداخله و نظارت پزشکی و در مواردي که گردشگر بیماري جسمی مشخصی نداشته باشد را گردشگري تندرستی گویند.گردشگري درمانی، مسافرت به منظور استفاده از منابع درمانی طبیعی - آبهاي معدنی، نمک، لجن و غیره - جهت درمان برخی بیماري ها یا گذران دوران نقاهت تحت نظارت و مداخله پزشکی را گردشگري درمانی گویند.گردشگري پزشکی، مسافرت به منظور درمان بیماري هاي جسمی یا انجام نوعی از عمل هاي جراحی تحت نظارت پزشکان در بیمارستان ها و مراکز درمانی را گردشگري پزشکی گویند. در این نوع از گردشگري سلامت، بیمار ممکن است پس از درمان و معالجه نیازمند استفاده از فضاها و خدمات گردشگري درمانی باشد. - - http://www.alef.irالبته انواع دیگري نظیر توریسم صحت،توریسم پیشگیرانه و... نیز درادبیات گردشگري سلامت وجود دارد.
زمینههاي ارائه خدمات پزشکی در دنیا
آب گرم هاي درمانی ،برنامه هاي مدیریت وزن، اعمال جراحی آرایشی و پلاستیک ،اعمال جراحی جایگزینی مفاصل ،اعمال جراحی باي پس شریان قلب ،پیوند اعضاء چشم پزشکی - عمل لیزیک - ،دندان پزشکی و کاشت دندان .
اقتصاد گردشگري سلامت
" هزینه جراحی در هندوستان، تایلند یا آفریقاي جنوبی اغلب یک دهم هزینه هاي در نظر گرفته در آمریکا یا اروپاي غربی و در پاره اي از مواقع کمتر از این مقدار است. یک تعویض یا جابجایی دریچه قلب در آمریکا 200000دلار و حتی بیشتر هزینه دارد در حالیکه چنین جراحی در هندوستان مبلغ ناچیزي نظیر 10000 دلار را شامل می شود. به طور مشابه هزینه ساخت یک پل دندانی فاقد فلز در آمریکا 5500 دلار و در هندوستان 500 دلار است یا یک دررفتگی زانو در تایلند با هزینه هاي درمان طبیعی 6 روزه تنها یک پنجم هزینه هاي صرف شده در آمریکا را شامل می شود. در رابطه با جراحی هاي چشم نیز مبالغ صرف شده به همین شکل است - در آمریکا 3700دلار و در بسیاري از کشورهاي دیگر 730 دلار - . این امر در مورد جراحی هاي سطحی نیز صدق می کند: یک لیفتینگ - چروك برداري - کامل در آمریکا با 20000 دلار هزینه تحت اجرا قرار می گیرند در حالیکه در آفریقاي جنوبی صرفا 1250 دلار را براي این کار در نظر می گیرند". - نشریه - Delaware
درآمد میلیاردي از گردشگري سلامت در دنیا
درآمد این عرصه در سال 2010 میلادي را در جهان، بیش از 100 میلیارد دلار عنوان شده است.صنعت گردشگري در دنیا از رشد قابل توجهی برخوردار است تا جایی که تعداد گردشگران در سال 2010 میلادي با رشد 6.6 درصدي به 940 میلیون نفر رسیده است. - www.unwto.org -
شتاب دلاري گردشگري سلامت در جهان
با اشاره به اهمیت صنعت گردشگري در رشد و توسعه اقتصادي کشورهاي جهان افزو: سهم اقتصادهاي در حال توسعه از ورودي گردشگران بین المللی با رشد ثابت از 31 درصد در سال 1990 به 47 درصد در سال 2011 رسیده است. گسترش توریسم سلامت یکی از بهترین راهکارها براي ارائه خدمات سلامتی، پزشکی و کسب درآمدهاي ارزي است. در حال حاضر گردشگري سلامت و پزشکی در 50 کشور جهان شناخته شده است، اما اعتبارسنجی و معیارهاي کیفی آن در سطح جهان متفاوت بوده و با توجه به مسائل اخلاق پزشکی به لحاظ شیوهها و ابزار دسترسی به این خدمات ملاحظاتی وجود دارد.
ایران مقصد، هدف گردشگري سلامت در منطقه
گردشگري سلامت یا براي استفاده از امکانات پزشکی است و یا ظرفیتهاي طبیعی براي درمان است.
