بخشی از مقاله
چکیده
تولید محصول با کیفیت بالا و عاري از عیب از جمله اهداف استراتژیک محسوب می شود که هر سازمانی را در دستیابی به سهم مناسب از بازار رقابت جهانی یاري می نماید. این در حالی است که کاهش و حذف ضایعات نقش مهمی را در رسیدن به هدف مزبور عهده دار است. در این مقاله مدلی تحت عنوان »سیستم چرخه هاي تحقیق، روش و اجرا «1 - IMI - معرفی می شود که حاصل تجارب و موفقیتهاي صنایع تولیدي ژاپن در زمینه بهبود مستمر مدیریت ضایعات می باشد. این مدل شامل سه چرخه مرتبط بهم است و هرکدام دربرگیرنده اجزاي مربوط به خود می باشند. جمع بندي مطالب حاکی از آنست که استفاده موفقیت آمیز الگوي ژاپنی نیازمند ادغام سیستماتیک مجموعه اي از تکنیک هاي کیفیت می باشد.
به بیان بهتر، این امکان وجود دارد که استفاده گزینه اي و منحصر بفرد تکنیکها منجر به برخی نتایج مطلوب گردد، ولی در نهایت موجب جلوگیري از بروز خطا و عدم ایجاد ضایعات نمی گردد. همچنین، از مزیتهاي مدل IMI می توان به ویژگی بهبود مستمر اشاره نمود که یکی از چرخه هاي سه گانه آنرا نیز تشکیل می دهد. چون چرخه هاي کیفیت - QCs - 2 یکی از مباحث مهم در مدیریت کیفیت فراگیر - TQM - 3 بوده و از جمله مدلهاي مشارکتی می باشند که بهره گیري از کارکنان را در راستاي تسریع تحقق اهداف سازمانی موجب می گردند، چگونگی تلفیق آنها با مدل IMI نیز معرفی شده است. به بیان بهتر، پیشنهاد نهایی این مقاله تلفیق مدیریت ضایعات با مدیریت کیفیت فراگیر را در قالب یک مدل جدید مشخص می نماید.
مقدمه
غالباً مدیریت ضایعات بعنوان یک چالش مهم در سطح جهانی مدنظر قرار میگیرد، چرا که در برخی موارد ضایعات تهدید کننده بهداشت عمومی و محیط بوده و حتی ممکن است بعنوان مانعی بر سر توسعه اقتصادي تلقی گردد. تا به حال راه حلهاي گوناگونی براي برخورد با این مساله ارائه شده است و کاهش ضایعات از جمله راههایی می باشد که شاید بیش از سایر روشها بر آن تاکید شده است.این درحالی است که بروز ضایعات یک امر غیرقابل اجتناب بهنظر میرسد.4یک فرآیند تولید بهینه نتیجه کاهش و حذف ضایعات می باشد. بنابر تعریف واژه نامه انگلیسی وبستر5، ضایعات به مفهوم مازاد بر تولید می باشد. همچنین، شینگو6 در سال 1992 از کارکنان سازمانهاي مختلف نظرسنجی بعمل آورد و بر مبناي آن، ضایعات را در هفت گروه طبقهبندي و تعریف نمود:
١‐ ضایعات مربوط به تولید مازاد بر ظرفیت
٢‐ ضایعات مربوط به فرآیند
٣‐ ضایعات مربوط به موجودي
٤‐ ضایعات مربوط به حمل و نقل
٥‐ ضایعات مربوط به تولید محصولات معیوب
٦‐ ضایعات مربوط به تأخیرهاي زمانی
٧‐ ضایعات مربوط به حرکت و کار سیستمهاي تولیدي
در سالهاي اخیر، بهبود کیفیت محصول به کمک تجربه موسسات ژاپنی محور اصلی فعالیتهاي مشاوران صنعتی در کشورهاي غربی بوده است. غالب این فعالیتها براساس روشهایی همچون تولید بهنگام - JIT7 - ، نگهداري بهره ور فراگیر - TPM8 - و کنترل کیفیت فراگیر - TQC9 - و روشهاي جامع دیگر انجام شده و بر مسائلی چون کاهش سطوح بالاي موجودي و ارتقاء سطوح کیفیت استوار بودهاست. جالب توجه آنکه موسسات غربی در به کارگیري تکنیکهاي ژاپنی موفقیت شایان توجهی داشتهاند. در این مقاله، مدل IMI مورد مطالعه قرار می گیرد. این مدل شامل تکنیکهاي کلیدي کیفیت است که در ژاپن با موفقیت مورد استفاده قرار گرفته و موجب شهرت این کشور در زمینه مدیریت ضایعات در جهان گردیده اند. همچنین، تلفیق آن با چرخه هاي کیفیت از موارد دیگري است که مورد تاکید قرار گرفته است. هدف این مقاله در واقع معرفی و ارائه یک مدل جدید و جامع بهبود مستمر در زمینه مدیریت ضایعات میباشد که بتواند از مزیتهاي مشارکت کارکنان بنحو مطلوبی بهره مند گردد.
پیشنهادات
سیستم IMI
سیستم IMI در واقع مدلی تلفیقی از نظریات ایشی کاوا10، هیرانو11 و دمینگ12 میباشد. این مدل شامل سه چرخه مرتبط و درگیر با هم می باشد که در نهایت فرآیند بهبود مستمر را موجب می گردند.این سه چرخه شامل چرخه پژوهش، چرخه روش و چرخه اجرا می باشند کهمجموعاً چرخه IMI را تشکیل میدهند - شکل . - 1 در ادامه، هریک از چرخههاي مزبور معرفی می گردند.
