بخشی از مقاله
چکیده
چالشی که امروزه در نحوه عرضه صنایع دستی وجود دارد، یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین مسائل بر چگونگی تعامل رو به رشد و سازنده ی تجاری سازی این هنر -صنعت با مصرف کنندگان آن در بازار است. صنایع دستی که در قالب مولفه های تزیینی یا تزیینی-کابردی ساخته و ارائه می شوند، از آثار هنری محسوب می گردند که دارای ارزش فرهنگی بوده و امروزه در معرفی هویت خود، نوعی رسانه نیز محسوب می شوند.
نحوه عرضه محصولات صنایع دستی در کشورهای در حال توسعه که مصرف کننده خدمات تکنولوژی روز نیز می باشند و تحت تاثیر پیامدهای سری سازی و استفاده از متریال های جدید قرار دارند، با بی اقبالی از سوی صاحبان صنایع و بازار روبرو شده و نیازمند طرح راهکارهایی جهت یافتن جایگاه معتبر و درخور می باشند. این مطالعه با هدف تمرکز بر طراحی طبیعت الگو، بازتعریفی از شاخص های موثر در طراحی بسته بندی محصولات صنایع دستی دارد. در پژوهش پیش رو، مولفه های موثر در طراحی طبیعت الگو مورد بررسی قرار گرفته و محورهای مشترک آن با بسته بندی، مورد تحلیل قرار گرفته اند.
نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در طراحی بسته بندی محصولات صنایع دستی با رویکرد طبیعت الگو، هرجا که تعامل مناسب و همگونی بین محصول و بسته بندی صورت گیرد؛ ارتباط موثر بین مخاطب و بازاریابی محصول، به خوبی شکل خواهد گرفت. روش مطالعه در این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده و سعی شده است در تحلیل روند طراحی بسته بندی، نگاهی نظام مند و سیستماتیک به مولفه های طراحی طبیعت الگو و همراستا با آثار صنایع دستی دنبال گردد.
-1مقدمه
امروزه آنچه که در بحث طراحی تجاری در مقوله بسته بندی1 اشیاء مطرح می گردد، میزان توجه و آگاهی رساندن به مخاطب از طریق عناصر بصری بعنوان یک واسطه2 جهت برقراری ارتباط مناسب و تعامل3 سازنده بین اثر و مخاطب است. - مگریج، - 2007 از آنجایی که آثار صنایع دستی به جهت ارتباط تنگاتنگ و قابل دید هنرمند با محصول، از یک محصول صرف جهت رفع نیازهای فیزیکی فراتر رفته و تبدیل به نمادهایی از باورها، فرهنگ و آداب و رسوم هر جامعه ای شده و معیارهای زیبایی شناسانه4 آن بوسیله فرم، نقوش، رنگ و دیگر عناصر طراحی توسط هنرمند طراح به طور بی واسطه یا کم واسطه ای با روش های ابداعی، تجربی و شخصی ارائه گشته است؛ این محصولات همچنان بعنوان پلی بین سنت و ساختارهای زیبایی شناسی اصیل با سبک زندگی امروزی، عمل نمایند.
ارتباط دو سویه بین محصول سنتی که حاصل تجربیات شخصی و سینه به سینه فراگرفته شده از نسل های گذشته هنرمند دست ساز است و مخاطب، علی رغم بی اقبالی در عصر حاضر، می تواند در بازگرداندن هویت کمرنگ شده و ناآگاهانه شناسانده شده ی جامعه ایرانی راهگشا باشد. در عین حال توسعه صنایع دستی بعنوان بازوی توانمند و سرشار از غنای ارزش های هنری ایرانی که دارای پتانسیل بالقوه در نشر این ارزش ها و باآفرینی الگوهای طراحی ایرانی در جامعه رو به رشد و جوان ایران دارد، می تواند منجر به اشتغال زایی قابل توجهی با کمترین سرمایه گذاری گردد و از این جهت در چرخه اقتصادی کشور، نقش موثر و قابل اعتنایی را بخود اختصاص دهد.
تبلیغات و بازاریابی یکی از حلقه های مفقوده در تولید ، فروش و صادرات صنایع دستی محسوب می شود. ایران به عنوان یکی از قطب های هنر دستی و سنتی که صنایع دستی را نیز در خود دارد، با ارتقاء جایگاه صنعت بسته بندی بعنوان موثرترین روش جهت معرفی و تبلیغات صنایع دستی، می تواند در توسعه بازارهای داخلی و خارجی موفق عمل کرده و همچنین تصویر ذهنی مخاطبان کالا را در رابطه با آثار صنایع دستی بهبود بخشد و سهم مهمی در میادین بین المللی در رقابت با آثار دیگر جوامع داشته باشد.
بکارگیری دانش روز و نگاه بین رشته ای و استفاده از تخصص های متفاوت نظیر طراحی صنعتی، گرافیک، مهندسی عوامل انسانی5، انفورماتیک، نشانه شناسی6، اقتصاد و بازاریابی، از مواردی هستند که در روند معرفی و عرضه صنایع دستی به بازارهای داخلی و خارجی بایستی مد نظر قرار گیرند . در این میان توجه به پارامترهای تاثیرگذار بر نحوه اجرای بسته بندی صنایع دستی در ایجاد ارتباط در فروش، ایجاد جاذبه در ذهن مخاطب و ترغیب وی به داشتن اثر، می توند باعث خرید برای مشتری و میل صاحبان کارگاه ها و عاملان فروش به بهره گیری از بسته بندی جهت فروش و عرضه کالا گردد. - ویلیامز، - 1992
آنچه در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد، توجه به عوامل موثر در پیشبرد طراحی بسته بندی است آنگونه که تطابق فرم و عملکرد و ارتباط منطقی بین محصول با فرم بسته بندی در آن دیده شود و همچنین فرم و عملکرد بسته بندی از یک مدل آزموده شده در فرم های طبیعی نتیجه شده باشد. این مطالعه که در قالب یک ترم آموزشی بر روی دانشجویان صنایع دستی دانشکده هنر و معماری دانشگاه مازندران تجربه و تمرین شد، علی رغم کاستی ها و نواقص ناشی از بازه زمانی کوتاه و تازه کار بودن دانشجویان، نتایج موثر و مفیدی را بصورت عینی بدست داده که این پژوهش را از حالت تئوری صرف خارج ساخته است.
در این مطالعه، شاخص های طراحی طبیعت الگو به عنوان مدلی دوستدار طبیعت و دارای ارزش های افزوده که مرتبا در حال بازطراحی7 و ترمیم8 خود است، مورد بررسی قرار گرفته و ارتباط ساختاری در محتوا و فرم کالا با فرم و نحوه عملکرد بسته بندی و دیگر عوامل، با شاخص های کلی در بسته بندی به صورت اهداف اصلی مد نظر قرار گرفته است. در این راستا ، مطالعه پیش رو تلاش دارد به پاسخ این سوال برسد که آیا می توان از طریق شاخص های طبیعت الگو به مدلی جهت طراحی بسته بندی با ارزش های افزوده کم خرج و زودبازده دست یافت؟ و در نهایت شاخص هایی که می توانند جهت بسته بندی صنایع دستی با رویکرد طبیعت الگو قرار گیرند، کدامند؟
