بخشی از مقاله
چکیده
توسعه پایدار فرآیندی است در استفاده از منابع، هدایت سرمایهگذاریها، جهتگیری توسعه فناوری و تغییرات نهادی، با نیازهای حال و آینده سازگار باشد. تکنولوژیهای سبز معمولا زادگاهشان کشورهایی است که در آنها تحقیق و توسعه بسیار پررنگ است. عمدتا نحوه رویارویی کشورهای در حال توسعه با تکنولوژی های سبز بدین شکل است که منتظر ظهور تکنولوژی در کشورهای دیگر میمانند تا آن را وارد کنند.
بخش عمده ای از آلایندگی های موجود در کره زمین حاصل رشد تکنولوژیهای قرن گذشته و الگوهای زندگی حاصل از آن خصوصا در کشورهای صنعتی و پیشرفته است. آنها اکنون به این مسیر اشتباه پی-برده اند و جهتگیریهایشان تغییر کرده است اما متاسفانه بقایای صنایع آلاینده خود را به کشورهای در حال توسعه یا کمتر توسعه یافته داده اند . از طرفی این کشورها جمعیت بسیار بیشتری دارند و از نظر دانش فنی و تمایل به تغییر و بهبود در وضع بسیار بدتری نسبت به هم نوعان پیشرفته خود قرار دارند.
همین باعث شده آنها با شدت بسیار بیشتری محیط زیست را به ورطه نابودی بکشند. از طرفی این تباهیها باعث گسترش تکنولوژی های سبز شده که البته میزان و سرعت کاربرد آن ها کم است. تکنولوژی سبز به توسعه و کاربرد محصولات، تجهیزات و سیستم هایی گفته می شود که محیط زیست و منابع طبیعی را حفظ کرده و تاثیر منفی بر روی آنرا به حداقل برساند.
مقدمه
اصطلاح توسعه پایدار یا پایا - Sustainable development - در اوایل سالهای دهه 1970 درباره محیط و توسعه بکار رفت. توسعه پایدار فرآیندی است برای بدست آوردن پایداری در هر فعالیتی که نیاز به منابع و جایگزینی سریع و یکپارچه آن وجود دارد. توسعه پایدار در کنار رشد اقتصادی و توسعه بشری در یک جامعه یا یک اقتصاد توسعه یافته، سعی در تحصیل توسعه مستمر، ورای توسعه اقتصادی دارد
توسعه پایدار عنصر سازمان دهندهای است که موجب پایداری منابع تجدیدناپذیر میشود، منابع محدودی که برای زندگی نسل آینده بر روی کره زمین ضروری است. توسعه پایدار فرآیندی است که آیندهای مطلوب را برای جوامع بشری متصور میشود که در آن شرایط زندگی و استفاده از منابع، بدون آسیب رساندن به یکپارچگی، زیبایی و ثبات نظامهای حیاتی، نیازهای انسان را برطرف میسازد
توسعه پایدار راه حلهایی را برای الگوهای فانی ساختاری، اجتماعی و اقتصادی توسعه ارائه میدهد تا بتواند از بروز مسائلی همچون نابودی منابع طبیعی، تخریب سامانههای زیستی، آلودگی، تغییرات آب و هوایی، افزایش بیرویه جمعیت، بی عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسانهای حال و آینده جلوگیری کند. توسعه پایدار فرآیندی است در استفاده از منابع، هدایت سرمایهگذاریها، جهت گیری توسعه فناوری و تغییرات نهادی، با نیازهای حال و آینده سازگار باشد. توسعه پایدار که از دهه 1990 بر آن تأکید شد جنبهای از توسعه انسانی و در ارتباط با محیط زیست و نسلهای آینده است.
هدف توسعه انسانی پرورش قابلیتهای انسانی محسوب میشود. توسعه پایدار به عنوان یک فرایند در حالی که لازمه بهبود و پیشرفت است، اساس بهبود وضعیت و رفع کاستیهای اجتماعی و فرهنگی جوامع پیشرفته را فراهم میآورد، و باید موتور محرکه پیشرفت متعادل، متناسب و هماهنگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمامی جوامع و بویژه کشورهای در حال توسعه باشد. توسعه پایدار سعی دارد به پنج نیاز اساسی زیر پاسخ گوید: تلفیق حفاظت و توسعه، تأمین نیازهای اولیه زیستی انسان، دستیابی به عدالت اجتماعی، خودمختاری و تنوع فرهنگی و حفظ یگانگی اکولوژیکی
نتایج تحقیقات بانک جهانی در سال 2008 نشان می دهد با معرفی یک تکنولوژی سبز در کشورهای صنعتی پس از مدت کوتاهی آن تکنولوژی در سطح انبوه مورد استفاده قرار می گیرد اما از 67 تکنولوژی مورد بررسی که به 5 درصد نفوذ در کشورهای در حال توسعه دست یافته اند تنها 6 مورد از آنها به 50 درصد سهم بازار دست یافته بودند . - 4 - بر طبق تحقیقات دیوید پاپ 2011 آلایندگی های هوا در کشورهای پردرآمد به وضعیت ثابتی رسیده است اما در کشورهای در حال توسعه در حال رشد است به نحوی که در سال 2010، 75 درصد آلودگی ناشی از CO2 از کشورهای غیر عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی حاصل شده است. پیش بینی شده است که سهم آنها تا سال 2035 به دو برابر کشورهای عضو خواهد رسید
تاکید بانکی مون رئیس سازمان ملل مبنی بر لزوم دو برابر شدن میزان بهبود در بازده انرژی و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در مصرف انرژی تا پایان سال 2030 موید این ادعای نویسنده است که وضعیت موجود رشد فنآوریهای سبز خطرناک است
پیمان اجرایی رشد سبز - Green Growth Action Alliance - یا G2A2 کسری سرمایه گذاری برای زیرساخت های سبز را در سال 2012 در حدود یک تریلیون دلار تخمین زده است که عدد ناامید کننده ایست . - 6 - بخش عمده ای از آلایندگی های موجود در کره زمین حاصل رشد تکنولوژی های قرن گذشته و الگوهای زندگی حاصل از آن خصوصا در کشورهای صنعتی و پیشرفته است. آن ها اکنون به این مسیر اشتباه پیبردهاند و جهتگیری هایشان تغییر کرده است اما متاسفانه بقایای صنایع آلاینده خود را به کشورهای در حال توسعه یا کمتر توسعه یافته داده اند.
از طرفی این کشورها جمعیت بسیار بیشتری دارند و از نظر دانش فنی و تمایل به تغییر و بهبود در وضع بسیار بدتری نسبت به هم نوعان پیشرفته خود قرار دارند. همین باعث شده آنها با شدت بسیار بیشتری محیط زیست را به ورطه نابودی بکشند. از طرفی این تباهی ها باعث گسترش تکنولوژی های سبز شده که البته میزان و سرعت کاربرد آن ها کم است. تکنولوژی سبز به توسعه و کاربرد محصولات، تجهیزات و سیستم هایی گفته می شود که محیط زیست و منابع طبیعی را حفظ کرده و تاثیر منفی بر روی آنرا به حداقل برساند.
نتایج و بحث
آنچه برآوردها نشان می دهد جمعیت کشورهای عقب مانده و کم درآمد روز به روز افزایش می یابد و بالعکس جمعیت کشورهای توسعه یافته رو به کاهش است. بر طبق برآورد سازمان ملل تا پایان سال 2010 جمعیت جهان 6/5 میلیارد نفر می باشد و تا پایان قرن حاضر به 9 میلیارد می رسد . - 8 - می توان روزی را فرض کرد که یک میلیارد خودروی با آلایندگی بالا در حال تردد هستند و تنها دویست میلیون خودرو با استانداردهای بالا در کشورهای پیشرفته تردد دارند. میلیون ها کارخانه با آلایندگی بالا در حال تولید و خوراک دهی به جمعیت عظیم کشورهای عقب مانده هستند و هر چه شرکت در کشورهای پیشرفته وجود دارد تنها به تکنولوژی های برتر و مغز افزار و نرم افزار مشغولند.
آیندهای بسیار خطرناک که پیش روی ماست. بحث تکنولوژی های آلاینده و غیر سبز دو متولی بزرگ دارد: اشخاص و شرکت ها. در مورد اشخاص وضعیت بسیار وخیم است و سهم عمده انسانها دارای انگیزه های کافی برای استفاده از تکنولوژی های سبز نیستند. شرکتها به دلیل فشارهای صنعتی و تجاری بعضا به خصوص در زمینه انرژی به دنبال تکنولوژی های سبز میروند. بحث محیط زیست مرزهای سیاسی نمی شناسد و آثار آلایندگی مردم کشورهای دیگر به سادگی به هر جای زمین منتقل می شود. آنچه الان در قالب بحث بحرانی شکاف لایه ازن مطرح است گناه همه مردم جهان است که رعایت نکردهاند.
در بسیاری از منابع آمده که دولت ها باید دست به کار شوند و با وضع قوانین مرتبط باعث ایجاد انگیزه در بکارگیری تکنولوژیهای سبز شوند؛ اما زمانی که بررسی دقیقتری آنطور که در مباحث آمد صورت می گیرد متوجه میشویم که بسیاری از دولت ها نیز انگیزه کافی برای وضع قوانین ندارند. خصوصا زمانی که این کار به فشارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دیگری نیز منجر شود.
نظیر قوانینی که برای جمع آوری خودروهای فرسوده در ایران وضع شده اما هنوز اجرایی نشده است زیرا برای جایگزینی خودروهای نو بودجه و حمایت کافی وجود ندارد؛ مثال دیگر بحث معاینه فنی که اخیرا به پنج سال ارتقاء یافته یا حمایتهای بعضا یکطرفه از خودروسازهای داخلی که آلایندگی محصولاتشان بالاست. از طرفی فشارهای سیاسی را می توان در تولید بنزین داخلی حس کرد که عدد اکتان آن بالاست و نمی توانیم از بنزین خارجی و با کیفیت بالا استفاده کنیم.
یکی از دستاوردهای اصلی کنفرانس ریو20+ در ژوئن 2012 ، دستور کار توسعه پس از 2015 و اهداف توسعه پایدار - - SDG می باشد. کشورهای عضو متعهد شدند در فاصله ریو20+ تا " 2015 به ایجاد یک فرآیند بین الدولی فراگیر ، شفاف و باز برای تمام ذینفعان درخصوص اهداف توسعه پایدار، با رویکرد گسترش و بسط اهداف جهانی توسعه پایدار، توافق شده توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد "اقدام نمایند. این یک فرایند چند ذینفعی جهانی خواهد بود که مشتمل بر کنشگران سازمان ملل و جوامع مدنی به منظور ایجاد چهارچوبی فراگیر برای کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته می باشد.
کارگروه ها، نهادها، گروه-های مشورتی و گزارشات متعددی برای تعیین چهارچوب دستور کار توسعه پس از 2015، در سطوح بین المللی و ملی و در میان جوامع دانشگاهی، علمی، تجاری، صنعتی و سازمان های غیردولتی در حال انجام است. در ذیل تعدادی از آنها معرفی و گزارشات شان بررسی می گردد
کمیسیون توسعه پایدار ملل متحد در سال 2012 جای خود را به هیئت عالیرتبه سیاسی توسعه پایدار داد. این تصمیم براساس مصوبات اجلاس ریو20+ در سال 2012 گرفته شد. در جولای 2012، دبیر کل سازمان ملل بان کی مون 27 نفر را در قالب هیئتی بلندپایه از اشخاصی برجسته معرفی نمود تا در مورد چهارچوبهای پیشرفت و توسعه جهانی در سالهای پس از 2015تحقیق و توصیه نمایند. ریاست این هیئت مشترکاً به عهده آقای بامبونگ - رئیس جمهور اندونزی - ، خانم الن جانسون - رئیس جمهور لیبریا - و دیوید کامرون - نخست وزیر بریتانیا - میباشد. هیئت مذکور، گزارش هشتاد صفحه ای خود را در 30 می 2013 ارائه نمود. عنوان این گزارش»مشارکت جهانی جدید: ریشه کرن کردن فقر و دگرگون سازی اقتصاد از طریق توسعه پایدار« می باشد