بخشی از مقاله
چکیده
با افزایش مشکلات دنیای مدرن، سامانههای پایدار در اولویت سیاستهای کشورهای توسعه یافته قرار گرفت. کشورهای در حال توسعه مانند ایران نیز هماکنون در پی اجرای این سیاستها در جهت حل مشکلات مختلف فرهنگی، اجتماعی، زیست محیطی و با در نظر گرفتن پیامدهای اقتصادی هستند. موضوع بام سبز در کشور ما موضوع جدیدی نیست اما سامانه بام سبز موضوعی جدید میباشد که مزایای مربوط به آن در گرو استفاده گسترده و کلان آنها میباشد. یکی از راه حلهای اجرای گسترده سامانه سبز تعریف و تحلیل آن در قالب سیاستها و مؤلفه های توسعه پایدار میباشد. هدف از مقاله حاضر آن استفاده از معیارهای توسعه پایدار جهت توجیه پذیر نمودن سامانههای سبز در ایران میباشد. نتیجه آنکه یکی از راههای توسعه بام سبز و توجیه پذیر نمودن آن در کشور تعریف و تحلیل راههای گسترش آن بر مبنای معیارهای توسعه پایدار میباشد.
مقدمه
امروزه متناسب نمودن کمیت و کیفیت معماری به نخستین دغدغه معماران تبدیل شده است و در رویکرد زیست محیطی با عنوانهایی مانند » معماری پایدار« و »معماری سبز «بررسی میشود. درحالی که پیش از این تنها مؤسسات آموزشی و آژانسهای دولتی بر ساخت ساختمانهایی مطابق با اولویتهای زیستمحیطی تأکید داشتند؛ هماکنون مشاغل خصوصی هم هوادار ساخت چنین ساختمانهایی شدهاند. در کشور کانادا و در سال 2000تعداد 45ساختمان با مجموع زیربنای 3میلیون متر مربع به عضویت نظام راهبری انرژی و طراحی محیط 3که توسط شورای ساخت سبز 4راهاندازی شده بود درآمدند.
این تعداد در حالحاضر به 171ساختمان تجاری رسیده است و 1800ساختمان دیگر نیز برای این امر درخواست جواز نمودهاند. حدود 3000مهندس کانادایی دارای مجوز نظام راهبری انرژی و طراحی محیط هست دن - Kanter, 2005,47 - .در این تحقیق به ارائه معیارهایتوسعه سامانه بام سبز در ایران خواهیم پرداخت. نگارندگان بر این وضوعم تأکید دارند که در کشور ما بام سبز قبلاً ساخته شدهاست. اما سامانه بام سبز موضوع کاملاً متفاوتی است که علی رغم توجه بسیاری از کشورهای توسعه یافته و حتی در حال توسعه به آن در کشور ما نه تنها غریب و ناآشنا مینماید بلکه تحقیقی در راستای توجیه پذیر نمودن آن صورت نگرفته است.
روش تحقیق
روش تحقیق به صورت - توصیفی-تحلیلی - می باشد که با بررسی کتاب ها مقالات و مجلات مختلف و تحلیل محتوای آنها سعی شده است نکات کلیدی مطالب مورد نیاز جمع آوری جمع آوری شوند.سپس با بررسی نمونه های موجود در زمینه ی طراحی مراکز تجاری تفریحی و مقایسه ی تطبیقی آنها در بخش نمونه های موردی سعی شده است اصول طراحی موفق بدست آورده
شود و در نهایت به یک طرح مطلوب معماری رسید. در مجموع این پژوهش از نوع مطالعه موردی یا می باشد.
ریشه های توسعه پایدار و سامانه های سبز
توسعه پایدار عرصه نوینی است که همزمان هم سیاست و فرهنگ را مورد توجه قرار میدهد و هم بر رونق اقتصاد و تجارت وصنعت تأکید می ورزد. هم از محیط زیست و همزیستی با طبیعت و هم از حقوق برابر انسانها حمایت کرده و به مسائل داخلی و به مسائل بین المللی کشورها میپردازد. واقعیت این است که پایداری درعصر جدید تبدیل به معیار شده است. اگر روزگاری توسعهصرفاً به معنای تولیدگرایی و رشد اقتصادی بوده امروز این مفهوم دچار تغییر ماهوی شده است.
به طوری که گفته میشود توسعه یک امر فراگیر و چند بعدی است که نه تنها در حوزه اقتصاد کاربرد دارد، بلکه به گسترش کیفی زندگی انسانها، محیط زیست وتغییر بینش فرهنگی مردم نیز توجه دارد. توسعه در قرن 21درصورتی به نتایج مطلوب میرسد که از سطحکم ی فراتر رفته وتغییرات عمیقی در سازمانهای اجتماعی و بینش فکری مردم ایجاد کند. اگر این تغییرات نهادینه شود در آن صورت بسیاری ازجنبه های مشارکت مردم در نظام برنامهریزیها تضمین میشود. معماری سبز و سامانههای بام سبز نیز در راستای اهداف بنیادین توسعه پایدار تعریف شده و ضمن آنکه ریشههای توسعه پایدار را در بر دارند از مؤلفههای آن نیز پیروی میکنند
مؤلفه های توسعه پایدار در ارتباط با بام سبز در ایران
برای شناخت ریشه های بام سبز باید ابتدا مؤلفه های توسعه پایدار را شناخت، سپس نقش آنها را در ایجاد بام سبز و نوع ارتباط باآن را در ایران تحلیل نمود.
انسان: در توسعه پایدار انسان، محور توسعه و مستحق بهداشت، زندگی سالم و در هماهنگی با طبیعت معرفی میشود. بامهای سبز نیز با خصوصیات درمانی و بهداشتی و نیز تأمین زندگی سالم برای ساکنین منطقه در جهت طراحی انسان محور گام برمیدارند. امروزه ساکنین کلانشهرهایی همچون تهران، با توجه به کیفیت پایین زندگی در این شهرها، بیش از پیش نیازمندبهره گیری از شرایط شهر سالم و پایدار میباشند.
کودکان و جوانان: نظریه پردازان توسعه پایدار، به دلیل داعیههای خود در مورد انسان قرن بیست و یکم، با نگاهی به آینده برحقوق کودکان و نقش آفرینی جوانان تأکید داشته، تحرک مردم در سراسر جهان و مشارکت آنان در تمامی سطوح توسعه راضرورتی اجتناب ناپذیر در هر برنامه میدانند. 6با توجه به فقدان محیط سالم در محلهها و خانههای امروزی در کلانشهرهای ایران ضمن ایجاد محیط سالم برای تفریح کودکان در بامها میتوان خلاقیت این افراد را شکوفا و نیاز به تحرک و پویایی آنها را برآوردهساخت.
زنان: زنان در جهان و به ویژه در کشورهای در حال توسعه از نابرابریهای بسیار در رنج هستند، درحالی که توسعه بدون مشارکت فعال آنان به سرانجام نخواهد رسید. بام سبز با ایجاد فضای مناسب به خصوص برای زنان خانهدار کشور ما در جهت رعایت حقوق این افراد بسیار مؤثر خواهد بود.
محیط زیست: واقعیت این است که توجه به محیطزیست و طبیعت در دوران ما تبدیل به معیار شده است؛ معیاری که هر روزبیش از پیش در جهان فراگیر میشود. در چشمانداز زیست محیطی توسعه تنها زمانی پایدار است که بر شالوده اصول بومشناسی استوار باشد - . - Peck, 1999,70 مهمترین ویژگی بام سبز حرکت در مسیر اصول بوم و طبیعت است. گیاهان فواید زیادی چه درزمین، چه بهصورت پنهان در آب و چه در بام دارند.
در فرآیند فتوسنتز گیاهان از انرژی خورشیدی در تبدیل دیاکسیدکربن به اکسیژن و کلروفیل استفاده میکنند؛ برگ غبارها را جمعآوری میکند، رطوبت را درهوا پخش کرده و سایه تولید میکند،ریشههای گیاهان خاک را نگه میدارند و بهوسیله نگهداری رسوبات در کناره لبههای رودها از فرسایش خاک جلوگیری میکنند.ریشه های گیاهان و آنزیمهای آنها و قارچهایشان آب باران را تصفیه میکنند و محیط ار بهبود میبخشند. انتقال این پروسه به بام فواید اساسی مانند اداره و مهار سیلابها، ذخیره انرژی، اکولوژی محیطی و فواید زیبایی را فراهم میکند.
فرهنگ: در گذشته توسعه عبارت بود از تلاش برای «غربی کردن» جهان و با تظاهر بر بیطرفی فرهنگی و سیاسی و در واقع تحت مفروضات جانبدارانه ایدئولوژیک، غرب بهعنوان «کمال مطلوب» معرفی میشد. توسعه به این ترتیب ابزاری بود برای کشورهای غربی بهرهمند از تکنولوژی پیشرفته تا فرهنگ و خودگردانی ملتها و مردم دیگر را تحقیر و نابود کنند. در سالهای اخیردر پرتو نقدهای مختلف، همراه با تعمیق و بسط آگاهی پیرامون ناکارآمدیهای مفروضات و نظریههای گذشته و بهویژه با اثبات این نکته که اقتصاد به تنهایی نمیتواند برنامهای برای رفاه و متناسب با منزلت انسان عرضه کند،
