بخشی از مقاله
چکیده:
با توجه به افزایش جمعیت و کاهش روز افزون منابع تولید، کشاورزي سنتی که شامل شیوههاي زراعی و نظام تولید قبل از ورود تکنولوژي به کشاورزي بر مبناي تعادل وتوازن هاي طبیعی و اکولوژي در طبیعت استوار بود، نمیتوانست جوابگوي تأمین غذاي دنیا باشد. در دهه پنجاه میلادي با شروع انقلاب سبز در کشاورزي، نظام کشاورزي سنتی به سمت نظام کشاورزي فعلی حرکت کرد که مبتنی بر فنآوري هاي نوین، تأکید بر گونههاي پربازده، مکانیزاسیون، مصرف علف کش ها، آفت کشها و کودهاي شیمیایی میباشد. اهداف مورد انتظار از انقلاب سبز، تولید بالاي محصولات کشاورزي با هدف تامین غذاي مردم دنیا بود. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، مقاله حاضر به ارائه اهداف کشاورزي پایدار و توسعه پایدار کشاورزي پرداخته است.
کلمات کلیدي:
انقلاب سبز، توسعه، پایدار، کشاورزي.
مقدمه:
در تدوام حیات انسانی، کشاورزي و تولیدات آن داراي نقش بنیادي است. در عرصه جهانی، نگرشی بر زمینههاي تحولی
جوامع پیشرفته کنونی گویاي آن است که منشأ توسعه یافتگی بسیاري از این ممالک، مازاد تولید در بخش کشاورزي بوده و در مراحل اولیه توسعه، مبناساز تحولات شده است .(6) تلاشهاي مربوط به کشاورزي و توسعه روستایی پایدار حول سه محور اساسی قرار دارد که شامل امنیت غذایی، ایجاد اشتغال و درآمد در مناطق روستایی به منظور ریشه کن نمودن فقر و
حفظ منابع طبیعی و محیط زیست است(.(1 توسعه کشاورزي بایستی با اتکاء به امکانات و تکنولوژي موجود شکل یابد؛ از
نظر فنی مناسب، از نظر اقتصادي توجیهپذیر، از نظر اجتماعی قابل قبول و از نظر محیطی مطلوب باشد(.(5 از این رو در
راستاي حفظ منابع خداداي و استفاده عقلایی از آن و هم چنین ایجاد تغییر مثبت در وضعیت کشاورزان و روستائیان،
ضرورت توجه به توسعه پایدار کشاورزي احساس میگردد که همواره نیز رشد و توسعه پایدار کشاورزي، یکی از شاخص-
ترین و مهمترین اهداف جمهوري اسلامی بوده است(.(2
پیشینه تحقیق:
گراهام (7)در کتاب خود با عنوان "توسعه پایدار کشاورزي و توسعه روستایی" به ارتباط بین این دو مقوله میپردازد و نقش
کشاورزي پایدار بر توسعه روستایی را مورد بحث قرار میدهد. موضوعات مورد بحث عبارتند از: ضرورت رفع نیازهاي
اساسی بشر، توسعه پایدار کشاورزي، نقش محوري کشاورزي پایدار در توسعه پایدار روستایی و در نهایت معرفی یک استراتژي براي کشاورزي پایدار و توسعه روستایی.
علیپور و دیگران (3)، در پژوهشی تحت عنوان "دانش و گرایش محققان سازمان ترویج، آموزش و تحقیقات کشاورزي نسبت
به کشاورزي پایدار"، به سنجش گرایش ذهنی و عملی محققان کشاورزي نسبت به مفهوم کشاورزي پایدار پرداخته است.
یافتههاي تحقیق نشان داد جهتگیري تحقیقاتی پاسخگویان عمدتاً در جهت تدوین نیازها و مسائل تحقیقاتی در جهت رفع
مسائل و مشکلات بخش کشاورزي و نیز بهرهمندي از نظرات و همکاري محققان با تخصصها و رشتههاي مختلف در انجام
این گونه فعالیتها بود. از نظر پاسخگویان، نتایج تحقیقات آنان پیامدهایی هم چون افزایش عملکرد در واحد سطح، حفظ تولیدات کشاورزي در دراز مدت، حفظ منابع طبیعی و کشاورزي و نیز افزایش تولید و درآمد کشاورزان را در بر داشته است.
قنبري و حمید برقی (4)، در پژوهشی با عنوان "چالشهاي اساسی در توسعه پایدار کشاورزي ایران"، برخی از پتانسیلها و تنگناهاي فراروي بخش کشاورزي کشور را در ارتباط با توسعه پایدار کشاورزي مورد بحث و بررسی قرار میدهد و نتایج میگیرد که توسعه پایدار کشاورزي در کشورمان علاوه بر چالشهاي جهانی با چالشها دیگري نیز مواجه است از جمله:
فرسایش شدید منابع خاك، هرز روي و عدم بهرهوري مناسب از منابع آبهاي سطحی و زیرزمینی، تخریب پوشش گیاهی و
کاربرد غیر اصولی از منابع طبیعی، بالا بودن ضایعات محصولات کشاورزي، بیکاري در مناطق روستایی، دوگانگی در ساختار مناطق شهري و روستایی، مدیریت توسعه روستایی، امنیت سرمایهگذاري در بخشهاي تولیدي.
مشاهده میشود در تحقیقاتی که تاکنون در ایران و جهان صورت گرفته، اغلب موضوعاتی نظیر توسعه پایدار کشاورزي، شاخصها و الزامات آن را در دستور کار خود قرار دادهاند و در تحقیقات داخلی نیز کمتر به بررسی محتواي برنامههاي کلان توسعه در ارتباط با توسعه پایدار کشاورزي پرداخته شده است. بررسی جایگاه توسعه پایدار در برنامههاي توسعه به عنوان هدف اصلی تحقیق آن را از سایر پِژوهشهاي انجام شده متمایز میسازد که میواند در راستاي ارتقاء و توسعه فرهنگ
نظارت، ارزیابی و جهتدهی توسعه کشور مورد استفاده متولیان امر قرار گیرد.
کشاورزي پایدار انقلاب چهارم کشاورزي:
در طول عمر زمین، سه انقلاب در امر کشاورزي رخ داده که هر سه آنها ریشه اي و اساسی بوده اند. در هر یک از این
انقلابات تکنولوژي و آب و هوا رل اصلی را بازي کردهاند.
بطور حتم اهلی کردن گیاهان از شاخص ترین و برجسته ترین کاري بود که انسانها ي اولیه انجام داده و این انقلاب
اول در امر کشاورزي نام گزارده شد.
شناخت از وضعیت آب و هوا ،وسایل شخم و اسب ،سه ابزار مهم در انقلاب دوم کشاورزي بود ظهور ماشین آلات کشاورزي مخصوصاً تراکتور انقلاب سوم را رقم زد .
انقلاب چهارم ،این انقلاب روش پایه و اصلی کشاورزي که شخم زدن وزیر ورو کردن خاك است نفی می کند.
مؤسسه کشاورزي پاسیفیک روش جدیدي در کشاورزي ابداع و تجربه کرده است بنام ،کشت مستقیم بذر در خاك
بدون شخم زدن و بدون زیر ورو کردن خاك.
