بخشی از مقاله
چکیده:
توسعه پایدار نوعی توسعه است که نیازهای امروز را بدون به خطر انداختن تواناییهای نسل آینده برای برآورده کردن نیازهایشان، برآورده کندتوسعه پایدار راه حلهایی را برای الگوهای فانی ساختاری، اجتماعی و اقتصادی توسعه ارائه میدهد تا بتواند از بروز مسائلی همچون نابودی منابع طبیعی، تخریب سامانههای زیستی، آلودگی، تغییرات آب و هوایی، افزایش بیرویه جمعیت، بی عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسانهای حال و آینده جلوگیری کندپایداری یک سیستم شهری می تواند به طور گشترده به عنوان توسعه شهری و جریان هایی تعریف شودکه بتواند نیازهای رایج را بدون تباهی توانایی نسل های آینده براورده سازدمعماری که برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار می باشد در پی سازگاری و هماهنگی با محیط زیست به عنوان یکی از نیازهای ا ساسی بشر در جهان کنونی است که قسمت عمده ای از آن شامل انرژی و منابعی است که ما در نتیجه زندگی در محیط زیست مصرف می کنیم. هدف از ایجاد ساختمانهای سبز بهبود یافتن آب وهوا، جلوگیری از اتلاف انرژی مصرف شده جهت سرمایش و گرمایش، جلوگیری از اثرات منفی ساخت و ساز بر محیط زیست و افزایش زیبایی محیطی است. از آنجایی که این تحقیق که با استفاده از زوش های توصیفی وبهره گیری از منابع کتابخانه ای وطرحهای جامع وتفصیلی و پژوهشی بوده دراین مقاله تلاش شده است که ارتباط بین توسعه پایدار در راستای توسعه شهری و معماری سبز مورد برسی قرار گیرد
کلمات کلیدی: توسعه،توسعه پایدار،توسعه شهری،معماری سبز
مقدمه وهدف:
اصطلاح توسعه پایدار به صورت وسیع بعد از گزارش کمیسیون براتلند در سال 1987 مطرح شد. از آن زمان تاکنون افراد در بحث و جدل هستند که توسعه پایدار در عمل چه معنایی دارد و چگونه میتوان بدان دست یافت. به همین منظور تعاریف متعددی از این واژه شکل گرفته است . اما صرف نظر ازتفاوتهای اصطلاح شناسی، مفهوم محوری در همه این اصطلاحات یکی است و آن اینکه یک جامعه در صورتی پایدار است که در آن، هم شرایط انسانی و هم وضعیت اکوسیستم جاری رضایت بخش و یا در حال بهبود باشد.[4]شهر ها به عنوان یک دستاوردهای بشری از دیرباز مورد توجه تمدن ها بوده است.
به طوری که با ورودموج صنعتی شدن به کشورهای جهان سوم ،از اوایل قرن بیستم تولید ودرامد درشهرها افزایش وبه دنبال آن تقاضا برای خدمات شهری فزونی یافت این روند تعداد واندازه شهرها را در این کشور بالا برد .[17]ومنجر به گسترش شهر نشینی وشهرگرایی گردید از این رو افزایش جمعیت و اندازه شهرها و شهرک ها در جهان به تبع افزایش شهر نشینی ،اثرات زیادی بر روی انشان ومحیط داشته است.[1]و کشورهای جهان اعم از توسعه یافته و در حال توسعه را با مشکل روبرو کرده است.[14]با توجه با این که مناطق شهری 4 درصد از شطح خشکی ها را تشکیل میدهد ولی توسعه نا منظم شهری می تواند سبب تغییرات گسترده در شرایط محیطی و کاربری های زمین شود.[3]
به عبارت دیگر رشد ناهنجاریهای کمی شهرها سبب بلعیدن و نابودی زمینهای کشاورزی اطراف شهرها وتغییر آنان به کارکردهای شهری، تخریب چشم اندازهای بکر طبیعی ، پراکندگی کالبدی ، ایجاد محلات حاشیهای ونیم ساخته ،تشکیل بافت های مسیله دار با چاشنی معظلات اجتماعی، فرهتگی امنیتی به همراه خدمات دهی و با مالی مضاعف وشعاع گسترده وبدون پشتوانه مالی ودرامدی مدیریت شهرداری از نتایج عینی چنین رشد شهرها امروز می باشند،.[26] که ضمن تخریب فضای پیرامون ،شهر را از شکل متقارن خود خارج کرده است .[16]بر این مبنا و با توجه به مشکلات فوق الذکر ،مدیریت شهری ناگریز به توسعه فضایی اندیشیده شهرهاست تا منافع ومصلحت های عمومی نسل کنونی و آینده ساکن در شهرها وپیرامون آن را فراهم کند .[8]
در”نخستین فوروم جهانی شهر2 که با حضور حدود 1200شرکت کننده از 80کشور جهان در سال2002در نایروبی برگزار شد بر نقش شهرها به عنوان مراکز تولید، مصرف و تغییرات سیاسی و اجتماعی تاکیدشد و همچنین تصریح گردید که در شهرها، فقرا از جریان اصلی اقتصاد شهری و جامعه به حاشیه رانده شده اندو به ساختارهای تصمیم سازی که می توانند وضعیت زندگی آنان را بهبود بخشند، دسترسی بسیار محدود واندکی دارند. لذا میباید شهرها نقش قویتر و موثرتری را در استراتژیهای کاهش فقر در سطح ملی بر عهده گیرند .[21] نقطه تمرکز “دومین فوروم جهانی شهر3 ”که با حضور در حدود 4400شرکت کننده در سال 2004در بارسلون برگزار گردید، پدیده جهانی شدن و مساله فرهنگها بود که از جمله مهمترین مسائل شهرها به ویژه برای آن دسته از شهرها که در این روند مهاجرپذیر محسوب میشوند، به شمار میرود.
بنابر این بسیار مهم است که ارتباط میان فرهنگ و بخشهای مختلف شهری شامل بخشهای خانهسازی، میان شالودهها و بخش مدیریت و اداره شهرها برقرار گردد. لذا از این جهت مساله هویت مورد توجه قرار دارد و حفاظت از میراث و ثروت فرهنگی شهری با مشارکت جامعه محلی میبایست در برنامه ریزیها و سیاستگذاریهای شهری تامین گردد. از آنجا که فرهنگ متحد طبیعی توسعه و دشمن فقر است، سهم آن میباید در برنامه ریزی، طراحی ومدیریت شهرها در نظر گرفته شود.[22]سومین فوروم جهانی شهر با حضور درحدود 10000شرکت کننده از بیش از صد کشور جهان در ونکوور در سال 2006در واقع جستجوی ایده های نوو راه حل های عملی برای مسائل شهری موجود در جهان بود که در طی آن برنیاز به کار بیشتر و سخت تر همه بازیگران صحنه شهرها اعم از شهروندان، دولتهای محلی، دولتهای استانی و ایالتی، دولتهای ملی، بخش خصوصی و سازمانهای جامعه شهری در جهت حل این مسائل تاکید شد.
هر کدام از بخشها میباید سهم خود را بر عهده گرفته و به جای آنکه مسئولیت خویش را به دیگران منتقل کرده یا فرافکنی کنند، به آن عمل نمایند.[23] در این کفرانس به برقرای شرایط عادلانه برای اقشار فقیر شهری تاکید شد وبیشترین توجه را به تامین مسکن معطوف کرده است .علاوه بر آن توسعه قابلیت ها با هدف برنامه ریزی و مدیریت شهرهای داری سرعت فزاینده سکونت مد نظر قرار گرفته شد.[12] تمرکز نا معقول و نا متناسب در عرصه های زیستی، توسعه ی اقتصادی- اجتماعی نابرابر نواحی جغرافیایی را درپی خواهد داشت. موضوعی که بازتاب آنرا در چشم انداز جغرافیایی شهرها و رشد ناهمگون آنها نیز میتوان یافت.[7]پایداری موضوع پیچیده است. برای همه اهمیت حیاتی دارد زیرا با بقای گونه های انسانی و تقریبا هر موجود زنده که روی سیاره است سرو کار دارد، معماری پایدار وسازگار با محیط زیست یکی از اهداف اصلی است که انسان برای ایجاد یک زندگی بهتر به عنوان مدل نهایی برای تمام فعالیت های خود ساخته است.
به همین دلیل، حرکت به سوی یک معماری سبز، هدف اصلی معماری کنونی زمان ما را به خوبی درک کرده است.[15] دربسیاری از شهرها ، مسایل بهداشت محیط زیست، تبدیل به بحران شده است . فاضلاب ، آ بهای سطحی ، زهکشی ، جمع آوری زباله و تجهیزات دفع در فضای نامطلو ب هستند . اگرچه میزان پوشش جمعیت با آب سالم در شهرهای مختلف افزایش یافته است ، اما تعداد مطلق جمعیتی که به آ ب سالم و سیستم های فاضلاب دسترسی دارند در نتیجه کیفیت محیط زیست به شدت دارای مسأله است . فقر همراه با رشد سریع جمعیت ، فشار مضاعفی را بر محیط زیست از طریق اثرات بر جنگل ها ، خاک ، آلودگی هوا ، و ...گذاشته است . نرخ رشد جمعیت با 2و 1درصد سال در کشورهای فقیر ، موجبات عدم سرمایه گذاری در بخش های آموزشی ، حفاظت خاک و دیگر فعالیتهای زیست محیطی میشود و این امر توسعه پایدارنیست.[25]
ویژگی های شهر پایدار
با در نظر گرفتن گزارش کمیته بروتلند و نیز گزارشات کمیسیون محیط زیست و توسعه سازمان ملل متحدو همچنین با توجه به تعریف ارائه شده از توسعه پایدار شهری ، ویژگی های شهر پایدار را می توان به شرح ذیل تبیین نمود .[6]
-شهر متعادل و عدالت محور: جایی که عدالت ، غذا ، سر پناه ، آموزش ، بهداشت و امید به طور منصفانه توزیع شده و همه مردم در اداره امور شهر مشارکت دارند
-شهر زیبا : جایی که هنر معماری و سما و منظر آن موجب نشاط ، شادابی ، شور و شوق گردد.
-شهر خلاق : شهری که موجب بروز خلاقیتها ، آزادی فکری و پایداری اندیشه های انسانی گردد.
-شهر اکولوژیکی : جایی که در آن آثار نامطلو اکولوژیکی بطور حداقلی باشد . محیط انسان ساخت با محیط طبیعی سازگار ی داشته باشد و از منابع طبیعی پیرامون شهر در مقابل گسترش شهر محافظت گردد
-شهری با سهولت دسترسی و ارتباط : شهری که در آن فعالیتهای اجتماعی در عرصه های عمومی بارور ، تشویق و تقویت گردد و برقراری ارتباطات به صورت چهره به چهره و تبادل اطلاعات با استفاده از فناوری های نوین صورت پذیرفته و روز به روز
افزایش و و تحقق یابد.
- شهری متنوع : جایی که طیف گسترده ای از فعالیتهای سازگار به طور هم زمان صورت گرفته و سرزندگی و شادابی و نحرک حیات عمومی و اجتماعی را موجب گردد . با توجه به ویژگیهای فوق می توان گفت که توسعه پایدار شهری مبتنی بر دو رویکرد اساسی ذیل می باشد .
1-توسعه شهری برای رسیدن به ویژگیهای برشمرده شده شهر پایدار ، اهداف بنیادی تعیین شده ای دارد که برنامه ها و فعالیتها را برای حصول اینویژگی ها جهت می دهد-2توسعه شهری با هرگونه انتشار آلودگی ها و آسیبهای محیطی ناشی از فعالیتهای ناسازگار انسان به هر میزان که باشد . مغایرت و مخالفت اساسی دارد بر مبنای این دو رویکرد ،تاکید میگردد توسعه پایدار شهری
