بخشی از مقاله
اصطلاحی سند دانست که از جمله دارای امضاء، اثر انگشت و یا مهر شخصی باشد که سند به او نسبت داده شود. اسناد به عادی و رسمی تقسیم میگردد. سند رسمی » سندی است که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مأمورین رسمی در حدود صلاحیت آنها و بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشد. « از سوی دیگر، بحث پیرامون اسناد تنظیمشده در خارج کشور در مواد 1295 و 1296 ق.م آمده است که در این میان می بایست وکالتنامههای تنظیمی در خارج از کشور به تأیید و امضای مقام مسئول سفارت و یا کنسولگری ایران رسیده و آن را تأیید کرده باشد و همچنین برای اعتبار حقوقی آن، امضای مقام مسئول سفارت را نیز وزارت امور خارجه در ایران تأیید نماید..
در واقع این تحقیق تلاش دارد تا علاوه بر تعریف مبانی نظری تحقیق از جمله مفهوم سند، ارکان و اقسام آن و نحوه ثبت سند رسمی آن هم به استناد وکالتنامههای تنظیمی در سفارت خانه ها و کنسولگری های خارج از کشور بپردازد. لذا مهمترین پرسش این تحقیق شامل این است که چگونه میتوان به استناد وکالت نامههای تنظیمی در سفارتخانههای خارج از کشور توسط یک مأمور، اعتبار یک سند را تأیید کرد؟ در واقع به لحاظ حقوقی، سند تنظیمشده در سفارتخانهها و کنسولگریها ، آنهم به اعتبار وکالتنامهها ، دارای ابهامات حقوقی فراوانی میباشد. بنابراین در این تحقیق، با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، به توصیف شرایط وکالتنامههای تنظیمی در خارج از کشور، شرایط مأمور رسمی کنسولگری، نحوه صدور سند، اعتبار و احراز هویت موکل و... پرداختهایم.
واژگان کلیدی: سند رسمی، ثبت سند، وکالتنامه تنظیمی، سفارتخانه، کنسولگری.
مقدمه
مسأله وجود پروندههای میلیونی موجود در محاکم دادگستری روز به روز حقوقدانان و قانونگذاران را به این سو سوق داده است تا از حجم این تراکم رو به تزاید بکاهند. در اینجاست که مسأله تنظیم سندهای رسمی در دفاتر اسناد رسمی پیش میآید. با توجه به اینکه دفاتر اسناد رسمی یکی از مراجع حقوقی و قانونی در ارتباط با تعهدات و قراردادهای افراد میباشد، از اینرو، نقش بسزایی در تعقیب هدف یادشده دارد.در این میان، مسأله وکالتنامههای تنظیمی در سفارتخانههای ایران در خارج از کشور ، دارای ابهاماتی است که ما تلاش داریم در این تحقیق زوایای مربوط به صحت شرایط این اسناد و اعتبار حقوقیشان را بررسی کنیم. اما پیش از آن بهتر است مختصر صحبتی در خصوص سندهای تنظیمی در دفاتر اسناد رسمی داشته باشیم و بعد به موضوع بپردازیم.
بیتردید سند، هنوز هم مهمترین و رایجترین دلیل ادعاهای اصحاب دعوا در دعاوی و امور غیرکیفری است. در حقیقت، در عقود و قراردادها که مبنای بیشتر روابط حقوقی را تشکیل میدهد، طرفین معمولاً دلیل وجود چنین رابطهی حقوقی را به قوت حافظهی یک یا چند گواه و عمر دراز و صداقت آنها واگذار نمینمایند بلکه با تنظیم سند، دلیل وقوع عقد و قراردادی را که منعقد میکنند ، تدارک مینمایند. - شمس، - 79 :1384 حقوقدانان در تعریف سند به ماده 1284 ق.م. استناد کردهاند: »سند عبارت است از هر نوشته که در مقام دعوی یا دفاع قابل استناد باشد.«به دیگر سخن »سند«از جمله دلائل اثبات دعوی و در زمره آن دسته از دلائلی است که غالباً پیش از وقوع اختلاف و تنازع تهیه و تنظیم شده و خود به دو گونه است: سند عادی و رسمی.
واژه »سند« در معنی لغوی خود نیز از معنی اصطلاحی فوق دور نیست، چه در زبان عربی بر وزن فَعَل صفت مشبهه است به معنی چیزی که بدان استناد می کنند و در زبان فارسی نیز به معنی »تکیه گاه، آنچه پشت بر روی گذارند و آنچه به وی اعتماد کنند...« آمده است. - دهخدا، :1373 ج 8، - 12115 به استناد ماده 1258 ق.م و مواد 206 تا 229 ق.آ.د.م سند جزء ادله اثبات دعوی محسوب است. در قانون تعریفی از دعوی دیده نمی شود و همین امر باعث طرح تعاریف متعددی از دعوی شده است. دکتر جعفری لنگرودی بیان نموده مقصود از دعوی، » عبارت است از خواستن چیزی به زیان دیگری به رسم منازعه « - جعفری لنگرودی، - 496 :1376 و همچنین دعوی عبارت از اخبار به حقی به نفع خود و به ضرر غیر است.
از این جهت، سند جایگاه ویژهای در نظام ادله اثبات دعوی به خود اختصاص داده است. - بهرامی، - 5 :1389 روشن بودن شیوه رسیدگی به سند و تهیه آن قبل از دادرسی که امکان گمراه ساختن دادرسی در آن کاهش مییابد و موجب تسهیل و تسریعدر جریان دادرسی شده و استناد به اسناد را توسط اصحاب دعوی در سالهای اخیر افزایش داده است.در واقع سند رسمی از نظر قانون ثبت سندی است که مطابق قوانین در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر ازدواج و طلاق ثبت شده باشد ، بنابراین سند رسمی از نظر قانون ثبت اخص است از سند رسمی مذکور در ماده 1287 ق.م ، با این توضیح که هر سندی از نظر قانون ثبت رسمی است از نظر قانون مدنی هم رسمی است، زیرا به تصریح ماده 1287 ق.م. اسناد ثبت شده در دفاتر اسناد رسمی یا در اداره ثبت اسناد و املاک رسمی است.
اما ممکن است سندی از نظر قانون مدنی سند رسمی باشد ولی از نظر قانون ثبت، سند رسمی به آن گفته نشود مانند: شناسنامه، چون توسط مأمور ذیصلاح و مطابق مقررات صادرگردیده است، بنا بر تعریف قانون مدنی رسمی است ولی چون در دفتر اسناد رسمی تنظیم نشده است در عرف ثبتی و از نظر قانون ثبت به آن سند گفته نمی شود. - شهری، - 140 :1380از سوی دیگر، اعتبار اسناد تنظیم شده در سفارتخانههای ایران در خارج از کشور، با رعایت ماده 1295 و 1296 ق.م معتبر است آنچه در این باره به دفاتر اسناد رسمی و واحدهای ثبتی ارتباط پیدا میکند وکالتنامههائی است که ایرانیان در خارج از کشور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تنظیم و برای معاملات غیرمنقول و امورات دیگران وکیل تعیین میکنند.
گذشته از این که این نوع وکالتنامهها باید به امضای مقام مسئول سفارت ایران رسیده و آن را تأیید کرده باشد، بلکه امضای مقام مسئول سفارت را نیز ، وزارت امور خارجه در ایران می بایست تأیید نماید و در صورتی که دولت ایران با محل تنظیم وکالتنامه مراوده و ارتباط سیاسی در سطح سفارت نداشته باشد، دولتی که حفاظت منافع را به عهده دارد، با توجه به ماده 34 قانون آئین دارسی مدنی و آئین نامه مرجع گواهی وکالت در دعاوی ممالکی که دولت ایران در آن نمایندگی سیاسی یا کنسولی ندارد، ناظر خواهد بود، آنچه در ارتباط اقدام به استناد این نوع وکالتنامه قابل توجه است، این است که به طور کلی اعتبار وکالتنامه های تنظیم شده در خارج پس از تأیید به شرح فوق به همان اعتباری است که وکالتنامه تنظیمی در ایران دارد، مگر در مواردی که قانون و یا بخشنامه و مقررات خاص یا بنا به مصالح و دلایلی، اختیارات موکل را محدود و یا موکل به واسطه داشتن جرم و اتهاماتی جلای وطن کرده و مورد تعقیب دستگاه قضائی در ایران باشد. - آذرپور و حجتی اشرفی، - 49 :1385جدا از این، غیر از وکالتنامههای تنظیمی در بانکها و دفاتر اسناد رسمی و وکالتنامههای وکلای دادگستری، وکالتنامههای دیگری نیز ممکن است در داخل کشور ارائه شود که در سفارتخانهها و کنسولگریها تنظیم میگردد که رسمیت آنها مستلزم رعایت تشریفات خاصی است:
الف: موکل، تبعه ایرانی مقیم خارج از کشور باشد
1- امضاء موکل مندرج در وکالتنامه توسط سفارت یا کنسولگری ایران در کشور مبداء تصدیق گردد.
2- تصدیق امضاء سفارت یا کنسولگری مذکور به تأیید وزارت امور خارجه ایران برسد.
3- اگر وکالتنامه به زبان خارجی است ترجمه رسمی آن به زبان فارسی به تأیید اداره فنی قوه قضائیه برسد.
ب: موکل، تبعه خارجی مقیم خارج از کشور باشد
1- امضاء موکل مندرج در وکالتنامه توسط مرجع رسمی تنظیم سند گواهی شود.
2- مهر و امضاء مرجع صدور یا گواهی کننده امضاء موکل، توسط سفارت یا کنسولگری ایران در کشور مبداء تصدیق گردد.
3 - تصدیق امضاء سفارت یا کنسولگری مذکور به تأیید وزارت امور خارجه ایران برسد.
4- ترجمه رسمی به زبان فارسی اسناد اعم از وکالتنامه و سایر گواهی ها و مشخصات امضاء و مهر مندرج در متن و ظهر آن، به تأیید اداره فنی قوه قضائیه برسد.
